Đáp án Ngữ văn 12 kết nối Bài 6: Mộ; Nguyên tiêu

BÀI 6. HỒ CHÍ MINH “VĂN HOÁ PHẢI SOI ĐƯỜNG CHO QUỐC DÂN ĐI”

VĂN BẢN. MỘ (CHIỀU TỐI) 

NGUYÊN TIÊU (RẰM THÁNG GIÊNG)

I. TRƯỚC KHI ĐỌC

Câu 1: Theo trải nghiệm và vốn văn học của bạn, những thời điểm như buổi bình minh, lúc hoàng hôn, đêm trăng rằm... có vị trí như thế nào trong cảm hứng sáng tạo của các nhà thơ xưa và nay?

Soạn chi tiết: 

Theo trải nghiệm và vốn văn học của em, những thời điểm như buổi bình minh, lúc hoàng hôn, đêm trăng rằm... có vị trí trong cảm hứng sáng tạo của các nhà thơ xưa và nay: 

• Những khoảnh khắc như buổi bình minh, lúc hoàng hôn, hay đêm trăng rằm thường gợi cảm hứng sâu sắc cho các nhà thơ qua nhiều thời đại. Chúng là nguồn cảm hứng cho sự suy tư và tình cảm sâu lắng.

• Đối với những nhà thơ mang lí tưởng cách mạng, những thời điểm này có thể được họ sử dụng như là biểu tượng cho sự hy vọng, sự đoàn kết, và niềm tin vào tương lai tươi sáng hơn. Họ có thể viết về bình minh như là lúc bắt đầu một ngày mới, một thời đại mới, hoặc một cuộc sống mới không còn áp bức và bất công. Hoàng hôn có thể được họ nhìn nhận như là thời điểm để suy ngẫm về những thành tựu và hy sinh của ngày hôm đó. Đêm trăng rằm có thể là dịp để họ mơ về sự đoàn kết và tình đồng chí.

Câu 2: Hãy cho biết hình dung của bạn về nội dung sáng tác của những nhà thơ vốn lấy lí tưởng cách mạng làm lẽ sống.

Soạn chi tiết: 

Hình dung của em về nội dung sáng tác của những nhà thơ vốn lấy lí tưởng cách mạng làm lẽ sống: 

• Những nhà thơ lấy lí tưởng cách mạng làm lẽ sống thường sáng tác với ngôn từ đầy khí phách và tình cảm sâu sắc. Họ viết về cuộc đấu tranh cho tự do, công bằng, và những giá trị nhân văn cao cả. 

• Song, những nhà thơ cách mạng cũng thường sử dụng hình ảnh thiên nhiên để biểu đạt tình cảm và quan điểm của mình một cách sâu sắc và đầy ý nghĩa.

II. ĐỌC VĂN BẢN

Câu hỏi: Hình dung cảnh ngộ nhân vật trữ tình phải trải qua trên đường đi đày.

Soạn chi tiết: 

Trong bài thơ này, ta thấy cảnh ngộ của nhân vật trữ tình hiện ra với sự cô đơn, mệt mỏi nhưng vẫn toát lên tinh thần lạc quan và yêu đời. Dù trải qua cảnh đi đày, nhưng qua từng câu thơ, hình ảnh thiên nhiên vẫn tươi đẹp và trữ tình: chim mỏi tìm chốn ngủ, chòm mây trôi giữa tầng không, cô em xóm núi xay ngô tối và lò than rực hồng. Đây là biểu tượng cho niềm tin vào sự sống, ánh sáng và tương lai tươi sáng hơn, dù hiện tại có khó khăn đến đâu.

III. SAU KHI ĐỌC

Câu 1: Nhận xét về nghệ thuật miêu tả thiên nhiên (hình ảnh, bút pháp) trong hai câu thơ đầu của mỗi bài thơ.

Soạn chi tiết: 

Nhận xét về nghệ thuật miêu tả thiên nhiên (hình ảnh, bút pháp) trong hai câu thơ đầu của mỗi bài thơ: 

• Trong bài thơ "Mộ" của Hồ Chí Minh, nghệ thuật miêu tả thiên nhiên được thể hiện qua hình ảnh tĩnh lặng của chiều tối, với cảnh chim trở về rừng và mây cô đơn trôi lững lờ. 

• Bút pháp tinh tế của Người, sử dụng những hình ảnh giản dị nhưng đầy chất thơ, tường thuật tâm trạng khi Bác bị giam giữ, cảm giác cô đơn và khao khát tự do.

Câu 2: Dựa vào hoàn cảnh sáng tác của mỗi tác phẩm, hãy chỉ ra tác động của thời điểm chiều tối và đêm trăng rằm tháng Giêng đến cảm xúc và tâm trạng nhà thơ trong mỗi bài.

Soạn chi tiết: 

Bài thơ "Mộ" của Hồ Chí Minh được sáng tác trong hoàn cảnh Người bị giam giữ trong nhà lao của quân địch, phản ánh cảnh xóm núi lúc ngày tàn trên đường từ nhà lao Thiên Bảo đến Long Tuyền. Thời điểm chiều tối trong bài thơ tạo lên cảm giác cô đơn, mệt mỏi nhưng cũng tràn đầy tinh thần lạc quan và yêu đời của nhà thơ. Hình ảnh chiều tối với chim mỏi tìm chốn ngủ và mây lẻ loi trôi cho biết một ngày sắp kết thúc, mang đến sự tĩnh lặng và suy tư.

Trong khi đó, bài thơ "Nguyên tiêu" được sáng tác khi Bác Hồ đang ở chiến khu Việt Bắc, trong những năm đầu của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp. Đêm trăng rằm tháng Giêng trong bài thơ không chỉ là bối cảnh thiên nhiên mà còn là thời điểm để bàn bạc về việc quân, phản ánh niềm tin và quyết tâm trong cuộc kháng chiến. Ánh trăng rằm soi sáng, mang đến cảm giác bình yên và sự gắn kết, tượng trưng cho hy vọng và sức mạnh tinh thần.

Câu 3: Trong hai bài thơ Mộ và Nguyên tiêu, sự vận động của thời gian, của hình tượng thơ được tác giả thể hiện như thế nào? Bạn có cảm nhận gì về cách nhìn của tác giả đối với chiều hướng phát triển của sự vật?

Soạn chi tiết: 

• Cả hai bài thơ đều thể hiện sự biến đổi của thời gian, khi chuyển từ cảnh ngày tàn sang đêm và từ cảm giác cô đơn, mệt mỏi đến niềm tin và sức sống mãnh liệt. 

• Tác giả đã sử dụng thiên nhiên như một phương tiện để thể hiện tâm trạng và tư tưởng của mình, từ đó phản ánh sự phát triển tích cực và lạc quan của sự vật, ám chỉ đến tương lai tươi sáng. Điều này cho thấy tầm nhìn xa và tinh thần lạc quan không bao giờ mờ nhạt trong tâm hồn nhà thơ, dù trong những hoàn cảnh khó khăn nhất.

Câu 4: Cả hai bài thơ đều có bút pháp hội hoạ đặc sắc. Bạn có đồng ý với ý kiến nhận xét này không? Vì sao?

Soạn chi tiết: 

Tôi hoàn toàn đồng ý với ý kiến rằng cả hai bài thơ “Mộ” và “Nguyên tiêu” của Hồ Chí Minh đều có bút pháp hội hoạ đặc sắc.Vì Bác đã sử dụng ngôn từ như những nét vẽ, tạo nên những bức tranh thiên nhiên và cuộc sống con người sống động và đầy cảm xúc.

Câu 5: Đối chiếu các bản dịch thơ với nguyên văn của mỗi bài thơ (thông qua các bản dịch nghĩa), từ đó chỉ ra những chỗ các bản dịch thơ có thể chưa diễn đạt hết sắc thái và ý nghĩa của nguyên văn.

Soạn chi tiết: 

Trong quá trình dịch thơ, việc truyền tải đầy đủ sắc thái và ý nghĩa của nguyên văn là một thử thách đáng kể. Các bản dịch có thể chưa thể truyền đạt hoàn toàn những nét tinh tế, những ý niệm ẩn chứa hay những cảm xúc sâu lắng mà nguyên tác muốn gửi đến. Điều này có thể bắt nguồn từ sự khác biệt về ngôn ngữ, văn hóa hay giới hạn của ngôn từ trong quá trình dịch.

Câu 6: Bức tranh về cuộc sống con người được miêu tả ở hai câu sau bài thơ Mộ gợi cho bạn cảm nhận gì về tâm trạng và đời sống tâm hồn của người từ – nhà thơ?

Soạn chi tiết: