Đáp án Ngữ văn 12 kết nối Bài 2: Đàn ghi ta của Lor-ca

BÀI 2. NHỮNG THẾ GIỚI THƠ

VĂN BẢN. ĐÀN GHI-TA CỦA LORCA

I. TRƯỚC KHI ĐỌC

Câu 1: Theo bạn, sứ mệnh cao cả của người nghệ sĩ là gì? Hãy dẫn ra một câu thơ, câu văn hoặc một câu danh ngôn nói về điều này.

Soạn chi tiết: 

"Nghệ thuật là chìa khóa mở ra cánh cửa tâm hồn con người" 

 Johann Wolfgang von Goethe.

Những nghệ sĩ, với tài năng và tâm hồn nhạy cảm, mang trong mình một nhiệm vụ cao cả để bảo tồn và khai thác những giá trị văn hóa tốt đẹp của dân tộc, phản ánh thực tế xã hội và khơi gợi tư duy của con người, truyền tải thông điệp nhân văn và mang lại niềm vui cho mọi người, thúc đẩy cảm xúc và sáng tạo. Họ là những người gieo mầm cho cái đẹp, là gương phản ánh cuộc sống, và là ngọn đuốc chiếu sáng con đường cho loài người. Nghệ thuật của họ đóng góp vào việc xây dựng một xã hội văn minh, phát triển, và hướng con người đến cái đẹp, đến sự chân thành, thiện lương và tinh túy.

Câu 2: Bạn biết gì về đất nước Tây Ban Nha? Nêu những nét văn hóa đặc trưng của đất nước này.

Soạn chi tiết: 

- Tây Ban Nha, quốc gia sôi động nằm ở phía tây nam châu Âu, không chỉ thu hút du khách bởi những thành phố hiện đại, những bãi biển thơ mộng mà còn bởi nền văn hóa độc đáo và phong phú.

- Nét đẹp văn hóa Tây Ban Nha được thể hiện qua nhiều khía cạnh, từ kiến trúc, âm nhạc, ẩm thực đến lễ hội.

• Kiến trúc Tây Ban Nha mang đậm dấu ấn lịch sử với những công trình cổ kính như cung điện Alhambra, nhà thờ Sagrada Familia, hay những cây cầu La Mã kiên cố. 

• Âm nhạc Tây Ban Nha sôi động với điệu nhảy Flamenco say đắm cùng tiếng đàn guitar réo rắt. Ẩm thực Tây Ban Nha đa dạng và tinh tế với những món ăn đặc trưng như Paella, Tapas, Gazpacho...

• Lễ hội Tây Ban Nha náo nhiệt và đầy màu sắc, thu hút du khách từ khắp nơi trên thế giới với lễ hội bò tót Pamplona, lễ hội La Tomatina, hay lễ hội Feria de Abril.

• Bên cạnh những nét đẹp văn hóa truyền thống, Tây Ban Nha cũng là đất nước hiện đại với nền giáo dục phát triển, khoa học kỹ thuật tiên tiến và đời sống xã hội văn minh.

II. ĐỌC VĂN BẢN

Câu hỏi: Lời đề từ gợi điều gì về người nghệ sĩ Lor - ca?

Soạn chi tiết: 

• Lời đề từ "Khi tôi chết hãy chôn tôi với cây đàn" của Lorca như một cánh cửa hé mở tâm hồn và nghệ thuật của ông. 

• Câu thơ ngắn gọn nhưng chứa đựng nhiều tầng ý nghĩa sâu sắc, thể hiện niềm đam mê mãnh liệt, khát vọng hòa mình vào thiên nhiên, tinh thần hy sinh và niềm tin vào sức sống mãnh liệt của nghệ thuật.

Câu hỏi: Chú ý: nhạc tính của dòng thơ miêu tả tiếng đàn.

Soạn chi tiết: 

Li-la li-la li-la => hiện tượng láy âm, gợi hợp âm của tiếng đàn

Câu hỏi: Hình ảnh áo choàng được nhắc lại ở đoạn thơ thứ hai thể hiện điều gì?

Soạn chi tiết: 

Hình ảnh "áo choàng đỏ" được lặp lại hai lần trong bài thơ "Đàn ghi ta của Lorca" với những ý nghĩa khác nhau, góp phần thể hiện nội dung tư tưởng của tác phẩm.

• "Tây Ban Nha áo choàng đỏ gắt / những tiếng đàn bọt nước", "áo choàng đỏ gắt" tượng trưng cho sức mạnh, sự dũng mãnh của Tây Ban Nha trong cuộc chiến chống lại chế độ độc tài tàn bạo

• Đồng thời cũng là màu máu của những hy sinh, sự bi kịch và tang thương của đất nước trong cuộc nội chiến. 

• Màu đỏ rực rỡ nhuộm đỏ "những tiếng đàn bọt nước" như báo hiệu một bi kịch sắp xảy đến, đó là sự ra đi của Lorca.

Câu hỏi: Những hình ảnh biểu tượng gợi cảm nhận thế nào về tiếng đàn?

Soạn chi tiết: 

Những hình ảnh biểu tượng về tiếng đàn là: 

“tiếng ghi ta lá xanh biết mấy

tiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tan

tiếng ghi ta ròng ròng

máu chảy  ”

Cảm nhận về tiếng đàn: vẽ nên một bức tranh âm thanh đa dạng, biến hóa, thể hiện cung bậc cảm xúc phong phú từ sự tươi mát, thanh bình đến bi thương, ai oán, và cuối cùng là sự tàn khốc, đẫm máu.

• "Tiếng ghi ta lá xanh biết mấy" - âm thanh đầu tiên của tiếng đàn mang đến cảm giác nhẹ nhàng, du dương, như làn gió mát thổi qua những tán lá xanh, khơi gợi sự thanh bình, thư thái trong tâm hồn người nghe. Tuy nhiên, "tiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tan" - âm hưởng sôi nổi bỗng chốc vụt tắt, thể hiện sự ngắn ngủi của cuộc đời, của những khoảnh khắc hạnh phúc.

• Tiếng đàn trở nên bi thương, ai oán hơn khi "tiếng ghi ta ròng ròng" như tiếng khóc ai đó đang thổn thức, thể hiện nỗi đau khổ, sự mất mát và tuyệt vọng. Đến đỉnh điểm của bi kịch, "máu chảy" - hình ảnh ẩn dụ tượng trưng cho chết chóc, bạo lực, thể hiện sự tàn khốc, đẫm máu.

Câu hỏi: Hình dung về cái chết và sự bất tử của Lor-ca.

Soạn chi tiết: 

- “Đường chỉ tay đã đứt” . Theo quan niệm dân gian, khi đường chỉ tay bị đứt, nó báo hiệu sự kết thúc của cuộc đời. Trong trường hợp của Lorca, hình ảnh này có thể được hiểu là dự báo về cái chết bi thảm của ông trong một cuộc hành quyết.

- “Lor - ca bơi sang ngang trên chiếc ghi ta màu bạc”: tượng trưng cho hành trình giải thoát khỏi thế giới trần gian đầy đau khổ và phiền muộn. Chiếc ghi ta màu bạc có thể được hiểu là biểu tượng cho âm nhạc, nghệ thuật, là nơi mà Lorca tìm thấy sự an ủi và thanh thản.

III. SAU KHI ĐỌC

Câu 1: Xác định mạch cảm xúc trong bài thơ.

Soạn chi tiết: 

Mạch cảm xúc của bài thơ: Bài thơ ghi nhận sự thành công của tác giả trong việc làm sống lại huyền thoại về Ga-xi-a Lor-ca nói riêng và những nhân cách thanh cao, bất khuất, những tâm hồn phóng khoáng, yêu tự do của nhân loại.

Câu 2: Nhạc tính của bài thơ được tạo nên bởi những yếu tố nào? Nhận xét về âm hưởng, giọng điểu của thi phẩm này

Soạn chi tiết: 

1. Nhịp điệu:

- Dòng thơ "những tiếng đàn bọt nước" có nhịp điệu 2/2/3, tạo cảm giác nhẹ nhàng, bâng khuâng.

- Dòng thơ "Tây ban nha áo choàng đỏ gắt" có nhịp điệu 4/3, tạo cảm giác mạnh mẽ, dồn dập.

- Dòng thơ "li-la-li-la-li-la" có nhịp điệu 2/2, tạo cảm giác lặp lại, du dương như tiếng đàn.

- Dòng thơ "đi lang thang về miền đơn độc" có nhịp điệu 4/3, tạo cảm giác buồn bã, lê thê.

- Dòng thơ "với vầng trăng chếnh choáng" có nhịp điệu 3/2, tạo cảm giác chênh vênh, chao đảo.

- Dòng thơ "trên yên ngựa mỏi mòn" có nhịp điệu 3/3, tạo cảm giác chậm rãi, nặng nề.

2. Âm điệu:

- Các phụ âm "b", "t", "n", "l" trong dòng thơ "những tiếng đàn bọt nước" tạo cảm giác nhẹ nhàng, uyển chuyển.

- Các phụ âm "t", "ch", "g" trong dòng thơ "Tây ban nha áo choàng đỏ gắt" tạo cảm giác mạnh mẽ, dồn dập.

- Các nguyên âm "i", "a", "u" trong dòng thơ "li-la-li-la-li-la" tạo cảm giác du dương, êm ái.

- Các phụ âm "l", "n", "g" trong dòng thơ "đi lang thang về miền đơn độc" tạo cảm giác buồn bã, lê thê.

- Các nguyên âm "ê", "o", "a" trong dòng thơ "với vầng trăng chếnh choáng" tạo cảm giác chênh vênh, chao đảo.

- Các phụ âm "n", "g", "m" trong dòng thơ "trên yên ngựa mỏi mòn" tạo cảm giác chậm rãi, nặng nề.

3. BPTT:

- Nhân hóa: "những tiếng đàn bọt nước"

- Ẩn dụ: "áo choàng đỏ gắt", "vầng trăng chếnh choáng"

- So sánh: "li-la-li-la-li-la" như tiếng đàn

4. Hiệu quả:

- Nhạc điệu, âm điệu và BPTT đã góp phần tạo nên một bức tranh âm thanh sống động, miêu tả tiếng đàn du dương, da diết, gợi cảm giác buồn bã, cô đơn.

Câu 3: Hình tượng Lor-ca được thể hiện như thế nào trong hai đoạn thơ đầu? Những chi tiết nào trong hai đoạn thơ cho thấy mối quan hệ giữa người nghệ sĩ với đất nước Tây Ban Nha

Soạn chi tiết: 

a, Hình tượng Lor-ca được thể hiện như thế nào trong hai đoạn thơ đầu?

• Một chàng Lor-ca tự do, phóng khoáng. Người đọc như đang dõi mắt theo từng bước chân lãng tử của người nghệ sỹ trên hành trình "lang thang về miền đơn độc" cùng với "vầng trăng – yên ngựa". Đây là một hệ thống thi ảnh thường bắt gặp trong thơ Lorca chàng kị sỹ một mình trên lưng «con ngựa đen/ vầng trăng đỏ" với những bản đàn ghita phiêu bồng cùng giấc mơ tranh đấu. 

• Trong thơ Thanh Thảo Lorca hiện lên với dáng điệu "chuếnh choáng". Đây là một hình ảnh mang cái hồn say của người nghệ sỹ không phải cái say tầm thường của những cốc rượu vang đỏ mà là say trong tranh đấu say trong sáng tạo nghệ thuật.

b, Những chi tiết cho thấy mối quan hệ giữa người nghệ sỹ và đất nước Tây Ban Nha

“Tây Ban Nha áo choàng đỏ gắt”

“Tây Ban Nha

Áo choàng bê bết đỏ”

 hình ảnh người anh hùng với sứ mệnh lớn lao bảo vệ quê hương.

Câu 4: Đọc hai đoạn thơ 3,4 và thực hiện các yêu cầu sau:

a. Chỉ ra và phân tích hiệu quả của biện pháp tu từ được tác giả sử dụng khi miêu tả tiếng đàn.

b. Nêu ý nghĩa của những hình ảnh mang tính biểu tưởng trong hai đoạn thơ.

Soạn chi tiết: