Đáp án Sinh học 12 chân trời sáng tạo Bài 12: Thành tựu chọn tạo giống bằng phương pháp lai hữu tính

BÀI 12. THÀNH TỰU CHỌN TẠO GIỐNG BẰNG PHƯƠNG PHÁP LAI HỮU TÍNH

Mở đầu: Trước những năm 70 của thế kỉ XX, đàn lợn ở Việt Nam chủ yếu là các giống lợn móng cái, lợn ỉ, lợn cỏ, lợn mán, lợn táp ná, lợn vân pa... với cân nặng tối đa khoảng từ 30 đến 70 kg tuỳ giống. Ngày nay, ở Việt Nam đã có nhiều giống lợn với cân nặng đến 300 kg như lợn đại bạch, cân nặng 200 kg như lợn ba xuyên,... Những giống lợn cho năng suất cao đó được tạo ra bằng phương pháp nào?

Hướng dẫn chi tiết:

Những giống lợn cho năng suất cao đó được tạo ra bằng phương pháp lai hữu tính.

I. KHÁI QUÁT CHỌN TẠO GIỐNG BẰNG PHƯƠNG PHÁP LAI HỮU TÍNH

II. THÀNH TỰU CHỌN, TẠO GIỐNG VẬT NUÔI

Câu 1: Nêu một số thành tựu chọn giống vật nuôi từ nguồn biến dị tổ hợp trong các phép lai giữa các cá thể cùng một giống mà em biết. Hãy trình bày những thuận lợi của phương pháp chọn tạo giống này.

Hướng dẫn chi tiết:

Lai tạo lợn Yorkshire:

• Mục tiêu: Tăng năng suất thịt, giảm tiêu tốn thức ăn.
• Phương pháp: Lai giữa các dòng thuần Yorkshire có đặc điểm di truyền khác nhau.
• Kết quả: Tạo ra giống lợn lai F1 có năng suất thịt cao hơn 20-30% so với lợn Yorkshire ban đầu, khả năng tiêu hóa thức ăn tốt hơn.

Câu 2: Hãy nêu một số giống vật nuôi là thành tựu của quá trình chọn, tạo giống từ những phép lai giữa các cá thể khác giống trong nước. Trình bày ưu điểm nổi bật của những giống đó.

Hướng dẫn chi tiết:

Bò lai Sind:

• Lai tạo: Bò Sind (Ấn Độ) x bò Vàng (Việt Nam).
• Ưu điểm: thích nghi tốt với điều kiện khí hậu nóng ẩm; chịu bệnh, sức đề kháng cao; năng suất sữa cao (3000-4000 kg/lứa); chất lượng thịt tốt.

Câu 3: Vì sao con lại sinh ra trong phép lai giữa giống trong nước với giống nhập nội thường có năng suất vượt trội và mang lại hiệu quả cao? Hãy lấy một số ví dụ chứng minh.

Hướng dẫn chi tiết:

• Khi lai hai giống khác nhau, con lai F1 sẽ có sự kết hợp các gen trội tốt từ cả hai giống bố mẹ, dẫn đến biểu hiện vượt trội về các tính trạng như năng suất, sức chống chịu, khả năng sinh sản,... Hiện tượng ưu thế lai là do sự tương tác bổ sung giữa các gen, giúp con lai có khả năng thích nghi tốt hơn với điều kiện môi trường và thể hiện các tính trạng mong muốn ở mức cao hơn so với giống bố mẹ.
• Ví dụ: Lợn móng cái lai với lợn landrace nhập nội tạo ra con lai kinh tế có năng suất cao, tăng trọng nhanh, phù hợp với điều kiện khí hậu và chăn nuôi ở Việt Nam.

Câu 4: Hãy nêu những lợi ích và hạn chế của việc nhân, nuôi các giống nhập nội.

Hướng dẫn chi tiết:

• Lợi ích: Nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm, tăng tính đa dạng.
• Hạn chế: phải mất thời gian để thích nghi với điều kiện khí hậu, chi phí cao, dễ bị nhiễm bệnh.

III. THÀNH TỰU CHỌN, TẠO GIỐNG CÂY TRỒNG

Câu 5: Nêu một số giống cây trồng là sản phẩm của quá trình chọn, tạo giống từ nguồn biến dị tự nhiên. Trình bày các ưu điểm nổi bật của những giống cây

trồng đó.

Hướng dẫn chi tiết:

Một số giống cây trồng là sản phẩm của quá trình chọn, tạo giống từ nguồn biến dị tự nhiên:

• Lúa IR8: Năng suất cao (10-12 tấn/ha), khả năng chống chịu sâu bệnh tốt, chín nhanh, thích nghi rộng với nhiều điều kiện khí hậu.
• Đậu tương cao sản DT96: Được lai từ hai giống DT90 và DT84 có nhiều đặc tính tốt như chịu nóng, chịu lạnh, năng suất cao trong cả 3 vụ xuân, hạ và đông, chất lượng hạt thương phẩm cao, kháng sâu bệnh, thời gian sinh trưởng ngắn.

Câu 6: Hãy nêu một số giống cây trồng là sản phẩm của phép lai giữa các giống trong nước. Trình bày những thuận lợi, khó khăn của phương pháp chọn, tạo giống này.

Hướng dẫn chi tiết:

• Ví dụ: Lúa lai TH3-3, lúa lai HT1, lúa lai KD18.
• Thuận lợi: dễ thực hiện, tạo các biến dị tổ hợp mang đặc tính vượt trội so với bố mẹ ban đầu.
• Khó khăn: tốn nhiều thời gian, khó loại bỏ hoàn toàn các tính trạng không mong muốn.

Câu 7: Hãy nêu thành tựu trong việc nhập nội giống cây trồng về Việt Nam. Đồng thời phân tích những thuận lợi, khó khăn khi trồng những giống cây này.

Hướng dẫn chi tiết:

• Thành tựu trong việc nhập nội giống cây trồng về Việt Nam: Lúa lai IR8 (Viện Lúa Quốc tế): Năng suất cao (10-12 tấn/ha), chín ngắn (100-110 ngày), thích nghi rộng.
• Thuận lợi: Giống cây nhập nội thường có năng suất cao hơn so với giống nội địa, chất lượng sản phẩm tốt hơn, đáp ứng nhu cầu thị trường.
• Khó khăn: Thường có giá thành cao, cần trồng ở một số vùng có điều kiện khí hậu thích hợp, không thể trồng rộng rãi cả nước, cần có các kĩ thuật nuôi trồng phù hợp. Ngoài ra còn cần thị trường tiêu thụ ổn định.

Luyện tập: Hãy tìm hiểu và sưu tầm thông tin, hình ảnh trên internet, sách, báo,... để thiết kế poster hoặc infographic trình bày về những thành tựu chọn, tạo giống vật nuôi, cây trồng bằng phương pháp lai hữu tính ở Việt Nam.

Hướng dẫn chi tiết:

• Thành tựu chọn giống bằng cách lai tạo giữa các giống trong nước:
• Lai DT10 năng suất cao x OM8 có hạt gạo dài, trong, cho cơm dẻo → giống lúa DT17 có ưu điểm của 2 giống lúa nói trên.

Vận dụng: Hãy đưa ra ý tưởng chọn và tạo một giống vật nuôi hoặc cây trồng cụ thể bằng phương pháp lai hữu tính.

Hướng dẫn chi tiết:

• Ý tưởng chọn và tạo giống chó tha mồi Labrador Retriever
• Mục tiêu: Lai tạo giống chó Labrador Retriever có khả năng hỗ trợ người khuyết tật tốt hơn, đặc biệt là người khiếm thính.