Đáp án Tiếng Việt 5 cánh diều Bài 11: Sắc màu em yêu

BÀI 11. CUỘC SỐNG MUÔN MÀU

(BÀI ĐỌC 2, LUYỆN TỪ VÀ CÂU, BÀI VIẾT 2)

BÀI ĐỌC 2: SẮC MÀU EM YÊU

Câu 1: Bạn nhỏ yêu những sắc màu nào?

Hướng dẫn chi tiết:

- Bạn nhỏ yêu tất cả các màu: đỏ, xanh, vàng, nâu, trắng, đen và tím.

Câu 2: Mỗi màu sắc gọi cho bạn nhỏ liên tưởng đến những hình ảnh đẹp nào?

Hướng dẫn chi tiết:

Mỗi màu sắc gợi cho bạn nhỏ những hình ảnh đẹp sau:

- Màu đỏ: máu trong tim, lá cờ Tổ quốc, khăn quàng đội viên.

- Màu xanh: đồng bằng, rừng núi, biển đầy cá tôm, bầu trời cao vợi.

- Màu vàng: lúa đồng chín rộ, hoa cúc mùa thu, nắng trời rực rỡ.

- Màu nâu: áo mẹ sờn bạc, đất đai cần cù, gỗ rừng bát ngát.

- Màu trắng: trang giấy tuổi thơ, đoá hoa hồng bạch, mái tóc của bà.

- Màu đen: hòn than óng ánh, đôi mắt bé ngoan, màn đêm yên tĩnh.

- Màu tím: hoa cà, hoa sim, chiếc khăn của chị, nét mực chữ em.

Câu 3: Theo em, khổ thơ cuối bài nói lên điều gì?

Hướng dẫn chi tiết:

- Khổ thơ cuối bài nói lên tình yêu của bạn nhỏ dành cho tất cả sắc màu của Việt Nam, biểu hiện qua trăm nghìn cảnh đẹp của quê hương.

Câu 4: Em yêu màu nào? Hãy viết một đoạn văn ngắn (4 – 5 câu) hoặc 2 – 4 dòng thơ về màu em yêu.

Hướng dẫn chi tiết:

- Em yêu màu xanh, màu của bầu trời và biển cả. Màu xanh như mang lại cảm giác bình yên, tự do và rộng lớn. Nó nhắc em nhớ đến những chuyến đi chơi vui vẻ bên gia đình, những kỳ nghỉ hè thú vị và những giấc mơ về tương lai rộng mở. Màu xanh, em yêu màu xanh, màu của hy vọng và cuộc sống.

LUYỆN TỪ VÀ CÂU: CÂU ĐƠN VÀ CÂU GHÉP

I. NHẬN XÉT

Câu hỏi: Đọc đoạn văn sau và trả lời câu hỏi: Biển luôn thay đổi màu tùy theo sắc mây trời. Trời xanh thẳm, biển cũng xanh thẳm như dâng cao lên, chắc nịch. Trời rải mây trắng nhạt, biển mơ màng dịu hơi sương. Trời âm u mây mưa, biển xám xịt, nặng nề. Trời ầm ầm dông gió, biển đục ngầu, giận dữ.

VŨ TÚ NAM

1. Đánh số thứ tự các câu trong đoạn văn trên; xác định chủ ngữ, vị ngữ trong từng câu.

2. Xếp các câu trên vào nhóm thích hợp:

a) Câu đơn (câu do một cụm chủ ngữ – vị ngữ tạo thành).

b) Câu ghép (câu do hai hoặc nhiều cụm chủ ngữ – vị ngữ tạo thành).

3. Có thể tách mỗi cụm chủ ngữ – vị ngữ trong các câu ghép ở đoạn văn trên thành một câu đơn được không? Vì sao?

Hướng dẫn chi tiết:

1. Đoạn văn trên gồm 5 câu, chủ ngữ và vị ngữ trong từng câu như sau:

Câu 1: “Biển luôn thay đổi màu tùy theo sắc mây trời.” Chủ ngữ: “Biển”, Vị ngữ: “luôn thay đổi màu tùy theo sắc mây trời”.

Câu 2: “Trời xanh thẳm, biển cũng xanh thẳm như dâng cao lên, chắc nịch.” Chủ ngữ: “Trời”, Vị ngữ: “xanh thẳm”; Chủ ngữ: “biển”, Vị ngữ: “cũng xanh thẳm như dâng cao lên, chắc nịch”.

Câu 3: “Trời rải mây trắng nhạt, biển mơ màng dịu hơi sương.” Chủ ngữ: “Trời”, Vị ngữ: “rải mây trắng nhạt”; Chủ ngữ: “biển”, Vị ngữ: “mơ màng dịu hơi sương”.

Câu 4: “Trời âm u mây mưa, biển xám xịt, nặng nề.” Chủ ngữ: “Trời”, Vị ngữ: “âm u mây mưa”; Chủ ngữ: “biển”, Vị ngữ: “xám xịt, nặng nề”.

Câu 5: “Trời ầm ầm dông gió, biển đục ngầu, giận dữ.” Chủ ngữ: “Trời”, Vị ngữ: “ầm ầm dông gió”; Chủ ngữ: “biển”, Vị ngữ: “đục ngầu, giận dữ”.

2. Xếp các câu trên vào nhóm thích hợp:

a) Câu đơn: Câu 1.

b) Câu ghép: Câu 2, Câu 3, Câu 4, Câu 5.

3. Có thể tách mỗi cụm chủ ngữ – vị ngữ trong các câu ghép ở đoạn văn trên thành một câu đơn. Lí do là mỗi cụm chủ ngữ – vị ngữ trong câu ghép đều có thể tồn tại độc lập, mang một ý nghĩa hoàn chỉnh và không phụ thuộc vào cụm chủ ngữ – vị ngữ khác. 

III. LUYỆN TẬP

Câu 1: Tìm câu ghép trong đoạn văn dưới đây. Xác định các vế câu trong từng câu ghép. 

Vườn cây vào đông, lá vàng bay lả tả trên nền đất lạnh. Sương giá quấn quanh ngọn những cành khô. Đêm xuống, gió bấc thổi hun hút. Chú chim sâu rét. Chú đâm nản lòng. Chú nằm vo tròn trong cái tổ lá ngải treo đu đưa. Mặt Trời đã lên cao, chú mới ra khỏi tổ.

NGUYỄN KIÊN

Hướng dẫn chi tiết:

Trong đoạn văn trên, câu ghép là “Mặt Trời đã lên cao, chú mới ra khỏi tổ.” Câu này gồm hai vế:

- Vế thứ nhất: “Mặt Trời đã lên cao”

- Vế thứ hai: “chú mới ra khỏi tổ”

Câu 2: Một bạn học sinh chép theo trí nhớ một đoạn văn của nhà văn Phong Thu nhưng chưa thật chính xác. Em hãy giúp bạn chuyển những cặp câu đơn có quan hệ chặt chẽ với nhau thành câu ghép.

Tất cả các bà mẹ đều yêu thương con mình. Con rét thì mẹ lạnh. Con ngã thì mẹ đau. Con đói. Ruột gan mẹ cồn cào. Con ngoan. Mặt mẹ nở hoa. Con hư. Lòng mẹ rầu rĩ...

Hướng dẫn chi tiết:

Dưới đây là cách chuyển các cặp câu đơn có quan hệ chặt chẽ với nhau thành câu ghép:

“Tất cả các bà mẹ đều yêu thương con mình, nên con rét thì mẹ lạnh.”

“Con ngã thì mẹ đau, và khi con đói, ruột gan mẹ cồn cào.”

“Khi con ngoan, mặt mẹ nở hoa, nhưng khi con hư, lòng mẹ rầu rĩ.”

BÀI VIẾT 2: LUYỆN TẬP TẢ PHONG CẢNH

Câu 1: Đọc bài văn sau và trả lời câu hỏi:

Chiều ngoại ô

Chiều hè ở ngoại ô thật mát mẻ và cũng thật là yên tĩnh. Khi những tia nắng cuối cùng nhạt dần cũng là khi gió bắt đầu lộng lên. Không khí dịu lại rất nhanh và chỉ một lát, ngoại ô đã chìm vào nắng chiều.

Những buổi chiều hè êm dịu, tôi thường cùng lũ bạn đi dạo dọc con kênh nước trong vắt. Hai bên bờ kênh, dải cỏ xanh êm như tấm thảm trải ra đón bước chân người. Qua căn nhà cuối phố là những ruộng rau muống. Mùa hè, rau muống lên xanh mơn mởn, hoa rau muống tím lấp lánh. Rồi những rặng tre xanh đang thì thầm trong gió. Đằng sau lưng là phố xá, trước mặt là đồng lúa chín mênh mông và cả một khoảng trời bao la, những đám mây trắng vui đùa đuổi nhau trên cao. Con chim sơn ca cất tiếng hót tự do, thiết tha đến nỗi khiến người ta phải ao ước giá mình có một đôi cánh. Trải khắp cánh đồng là ráng chiều vàng dịu và thơm hơi đất, là gió đưa thoang thoảng hương lúa chín và hương sen. Vẻ đẹp bình dị của buổi chiều hè vùng ngoại ô thật đáng yêu.

Nhưng có lẽ thú vị nhất trong chiều hè ngoại ô là được thả diều cùng lũ bạn. Khoảng không gian vắng lặng nơi bãi cỏ gần nhà tự nhiên chen chúc những cánh diều. Tiếng sáo diều vi vu trầm bổng. Ngồi bên nơi cắm diều, lòng tôi lâng lâng, tôi muốn gửi ước mơ của mình theo những cánh diều lên tận mây xanh.

Theo NGUYỄN THUY KHA

a) Bài văn tả cảnh gì? Theo trình tự nào?

b) Tác giả quan sát các sự vật bằng những giác quan nào?

c) Bằng mỗi giác quan, tác giả cảm nhận được điều gì?

Hướng dẫn chi tiết:

a) Bài văn tả cảnh chiều hè ở ngoại ô. Tác giả miêu tả theo trình tự từ tổng quan đến chi tiết: từ cảnh tự nhiên, không gian yên tĩnh của chiều hè, sau đó là cảnh vật xung quanh như con kênh, dải cỏ xanh, ruộng rau muống, rặng tre xanh, đồng lúa chín, đám mây trắng trên bầu trời, và cuối cùng là hình ảnh thả diều trong chiều hè.

b) Tác giả quan sát các sự vật bằng các giác quan: thị giác (nhìn thấy màu sắc, hình dạng của cảnh vật), thính giác (nghe tiếng gió, tiếng chim hót, tiếng sáo diều), xúc giác (cảm nhận hơi gió, không khí mát mẻ), và khứu giác (ngửi được mùi hương của lúa chín và hương sen).

c) Bằng mỗi giác quan, tác giả cảm nhận được:

…