Đáp án Tiếng Việt 5 chân trời Chủ điểm 2 Bài 1: Trạng nguyên nhỏ tuổi

BÀI 9. TRẠNG NGUYÊN NHỎ TUỔI

KHỞI ĐỘNG                   

Câu hỏi: Nói 1 - 2 câu giới thiệu một vị trạng nguyên của nước ta mà em biết.

Hướng dẫn chi tiết:

Nguyễn Hiền là người đầu tiên ở nước Việt đỗ thủ khoa liên tiếp 3 kỳ thi Hương, thi Hội, thi Đình, được vua Trần Thái Tông phong là “Khai quốc Trạng nguyên” – vị trạng nguyên đầu tiên ở nước ta.

ĐỌC: TRẠNG NGUYÊN NHỎ TUỔI

Câu hỏi, bài tập:

Câu 1: Hai đoạn đầu giới thiệu những thông tin gì về Nguyễn Hiền?

Hướng dẫn chi tiết:

Hai đoạn đầu giới thiệu về quê quán, xuất thân và tài năng của Nguyễn Hiền.

Câu 2: Sứ giả thách đố vua quan nhà Trần làm gì? Vì sao?

Hướng dẫn chi tiết:

Sứ giả thách đố vua quan nhà Trần xâu sợi chỉ qua vỏ một con ốc xoắn nhỏ xíu vì cho rằng rằng nước Đại Việt không có người tài.

Câu 3: Nhờ đâu viên quan nhận ra trạng Hiền?

Hướng dẫn chi tiết:

Ban đầu, viên quan nhận ra trạng Hiền qua ngoại hình và hành động: mặt mũi khôi ngô đang chỉ cho các bạn nặn voi bằng đất.

Sau khi ra vế đối để thử tài, viên quan biết chắc đó là người cần tìm.

Câu 4: Cách xâu chỉ qua vỏ ốc mà Nguyễn Hiền chỉ cho viên quan nói lên điều gì về vị trạng nguyên nhỏ tuổi?

Giải chi tiết:

Cách xâu chỉ qua vỏ ốc cho thấy Nguyễn Hiền là người rất thông minh, sáng dạ.

Câu 5: Theo em, ý nghĩa của câu chuyện là gì?

Hướng dẫn chi tiết:

Câu chuyện ca ngợi tài trí của cậu bé Nguyễn Hiền, tuổi trẻ mà tài cao.

Câu 6: Kể lại cuộc gặp gỡ với Nguyễn Hiền bằng lời của viên quan.

Hướng dẫn chi tiết:

Trong một ngày nắng đẹp, tôi được triệu tập đến cung điện để gặp gỡ trạng nguyên Nguyễn Hiền. Tôi không khỏi ngạc nhiên khi thấy một thiếu niên mới mười ba tuổi đứng trước mặt. Ông ta có vẻ như đã trải qua nhiều kiến thức và trải nghiệm, đầy sự tự tin và sự hiểu biết. Nguyễn Hiền chia sẻ với tôi về cuộc đời và sự nghiệp của mình. Ông sinh ra tại làng Dương A, huyện Thượng Hiền, phủ Thiên Trườn nay là Thôn Dương A, xã Nam Thắng, huyện Nam Trực, tỉnh Nam Định. Ông thi đỗ trang nguyên khi mới 13 tuổi, trở thành trạng nguyên trẻ nhất trong lịch sử khoa cử Việt Nam.

Nguyễn Hiền không chỉ là một học giả xuất sắc, mà còn là một người quan tâm đến phát triển nông nghiệp và quân sự. Ông đắp đê quai vạc sông Hồng, phát triển sản xuất mùa màng thắng lợi. Ông cũng mở mang võ đường để rèn quân luyện sĩ. Cuộc đời của ông ngắn ngủi, nhưng những đóng góp của ông đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lịch sử Việt Nam.

LUYỆN TỪ VÀ CÂU: LUYỆN TẬP VỀ TỪ ĐA NGHĨA

Câu 1: Đọc các câu thơ, câu văn sau và thực hiện yêu cầu:

a. Việt Nam đất nước ta ơi

Mênh mông biển lúa đâu trời đẹp hơn.

Nguyễn Đình Thi

b. Nắng đã chiếu sáng loà cửa biển.

Anh Đức

c. Trên quảng trường Ba Đình, cả biển người, cả rừng cờ hoa hướng về lễ đài hân hoan vẫy chào Bác.

Phan Anh

- Từ “biển” trong câu nào được dùng với nghĩa gốc? Từ "biển" trong câu nào được dùng với nghĩa chuyển?

- Đặt một câu có từ “biển” được dùng với nghĩa chuyển.

Hướng dẫn chi tiết:

Từ “biển” ở câu b được dùng với nghĩa gốc.

Từ “biển” ở câu a, c được dùng với nghĩa chuyển.

Đặt câu: Trên mặt biển, những chiếc thuyền đánh cá đang chuẩn bị trở về.

Câu 2: Đặt câu có từ “nhanh” với mỗi nghĩa sau:

a. Có tốc độ, nhịp độ trên mức bình thường, trái ngược với “chậm”.

b. Tỏ ra có khả năng tiếp thu, phản ứng ngay tức khắc hoặc trong một thời gian rất ngắn.

Hướng dẫn chi tiết:

a. Chúng ta cần di chuyển nhanh để kịp giờ.

b. Cô ấy học nhanh và hiểu bài giảng ngay lập tức.

Câu 3: Thực hiện yêu cầu:

a. Tra từ điển để tìm nghĩa gốc và 2 - 3 nghĩa chuyển của các từ sau: 

- đầu

- cao

b. Đặt câu để phân biệt các nghĩa tìm được của mỗi từ.

Hướng dẫn chi tiết:

a. - đầu:

+ Nghĩa gốc: phần trên cùng của cơ thể người hay phần trước nhất của cơ thể động vật, nơi có bộ óc và nhiều giác quan khác

+ Nghĩa chuyển:

(1) phần trước nhất hoặc phần trên cùng của một số vật

(2) vị trí hoặc thời điểm thứ nhất, trên hoặc trước tất cả những vị trí, thời điểm khác

(3) phần có điểm xuất phát của một khoảng không gian hoặc thời gian; đối lập với cuối

- cao:

+ Nghĩa gốc: có khoảng cách bao nhiêu đó, tính từ đầu này đến cuối đầu kia theo chiều thẳng đứng (gọi là chiều cao) của vật ở trạng thái đứng thẳng

+ Nghĩa chuyển:

(1) có khoảng cách xa với mặt đất lớn hơn mức bình thường hoặc lớn hơn so với những vật khác

(2) hơn hẳn mức trung bình về số lượng hay chất lượng, trình độ, giá cả, v.v.

b. 

- đầu:

+ Lan đi đầu trần về nhà.

+ Đây là lần đầu tiên tôi đi xa như vậy.

- cao:

+ Giọng hát của cô ấy rất cao.

+ Câu chuyện đã đến giây phút cao trào.

VIẾT: LUYỆN TẬP LẬP DÀN Ý CHO BÀI VĂN TẢ PHONG CẢNH

…