BÀI 20 - SỰ NHIỄM ĐIỆN

KHỞI ĐỘNG

Câu hỏi: Trong những ngày thời tiết hanh khô, nếu dùng một mảnh giấy bóng kính cọ xát 5 - 7 lần vào tóc, sau đó nhấc nhẹ ra thì có thể thấy một số sợi tóc được hút lên theo tờ giấy bóng kính (hình 20.1). Vì sao lại có hiện tượng như vậy?

Trả lời:

Trong những ngày thời tiết hanh khô, nếu dùng một mảnh giấy bóng kính cọ xát 5 - 7 lần vào tóc, sau đó nhấc nhẹ ra thì có thể thấy một số sợi tóc được hút lên theo tờ giấy bóng kính vì khi cọ xát làm cho chúng nhiễm điện. Vì thế chúng sẽ hút mộ số sợi tóc.

I. SỰ NHIỄM ĐIỆN DO CỌ SÁT

1. Làm vật nhiễm điện bằng cách cọ xát 
2. Nguyên nhân các vật có thể nhiễm điện do cọ xát

Câu hỏi 1: Sử dụng dấu cộng (+) để mô tả điện tích dương và dấu trừ (-) để mô tả điện tích âm, em hãy vẽ vào vở hai vật có hình dạng bất kì để mô tả: Sau khi cọ xát, một vật trở nên nhiễm điện dương, vật kia trở nên nhiễm điện âm.

Trả lời:

Cọ xát chiếc thước nhựa vào một mảnh vải khô, sau khi cọ xát, chiếc thước nhựa nhận thêm electron từ mảnh vải chuyển sang nên thước nhựa sẽ nhiễm điện âm.

3. Một số hiện tượng thực tế liên quan đến sự nhiễm điện do cọ xát

Câu hỏi 2: Giải thích hiện tượng nhiễm điện ở quả bóng bay khi cọ xát với áo len và nhiễm điện ở áo len khi cởi áo len.

Trả lời:

Khi ta cởi áo, do áo len bị cọ xát nên đã nhiễm điện, khi quả bóng bay khi cọ xát với áo len thì điện từ áo khi cọ xát chuyền sang quả bóng bay.

Câu hỏi 3: Nêu và giải thích một số ví dụ về hiện tượng nhiễm điện do cọ xát trong thực tiễn.

Trả lời:

• Bụi bám vào quạt: Do khi cánh quạt quay nó sẽ cọ xát với không khí tạo ra điện nên hút bụi
• Khi chải đầu, lược nhựa cọ xát với tóc làm lược nhựa bị nhiễm điện và hút tóc kéo thẳng ra
• Cọ xát 2 mảnh giấy với nhau trong khoảng thời gian ngắn rồi lấy 1 cọng tóc thả xuống bàn, đưa mảnh giấy lại gần cọng tóc có hiện tượng mảnh giấy hút cọng tóc.

II. DÒNG ĐIỆN

Câu hỏi 4: Nêu ví dụ về các thiết bị hoạt động khi có dòng điện chạy qua.

Trả lời:

• Bóng đèn sáng khi có dòng điện chạy 
• Nồi cơm điện hoạt động khi cắm hai đầu dây vào mạng điện
• Quạt điện quay khi có dòng điện.

II. VẬT DẪN ĐIỆN VÀ VẬT CÁCH ĐIỆN

Câu hỏi 5: Nêu ví dụ về vật cách điện và vật dẫn điện trong cuộc sống.

Trả lời:

• Vật cách điện: túi nilon, thước nhựa, gậy gỗ, cốc thủy tinh...
• Vật dẫn điện: dây điện, thìa sắt, ruột bút chì,....

Luyện tập: Chỉ ra những bộ phận dẫn điện và bộ phận cách điện ở công tắc điện, cầu chì, đèn điện.

Trả lời:

Các bộ phận dẫn điện

• Đèn điện : dây trục, dây tóc, 2 đầu mấu ở đuôi đèn.
• Công tắc điện: Lõi dây kim loại
• Cầu chì : thanh kéo kim loại, lõi dây kim loại.

Các bộ phận cách điện

• Đèn điện : thủy tinh đen ở đuôi bóng đèn, bóng thủy tinh, trụ thủy tinh.
• Công tắc điện: vỏ nhựa của phích cắm, vỏ nhựa bọc dây kim loại.
• Cầu chì :vỏ nhựa của phích cắm, vỏ nhựa bọc dây kim loại.

Vận dụng: Xe chở xăng khi di chuyển thường kéo theo một đoạn dây xích (hình 20.6). Cách làm này để tránh sự phóng tia lửa điện từ các chi tiết trên thùng chở xăng. Em hãy cho biết:

1. a) Vì sao trên bề mặt xe có thể nhiễm điện?
2. b) Vì sao phải sử dụng dây xích kim loại?

Trả lời:

1. a) Vì khi di chuyển xe chở xăng, dầu sẽ cọ xát với không khí nên dễ bị nhiễm điện, có thể gây ra cháy nổ.
2. b) Dây xích kim loại thả xuống mặt đường để truyền điện tích từ xe xuống mặt đường, làm cho xe không còn bị nhiễm điện nữa.