Giáo án điện tử KHTN 7 chân trời – Phần sinh học bài 25: Hô hấp tế bào (3 tiết)

THÂN MẾN CHÀO CÁC EM HỌC SINH ĐẾN VỚI BÀI HỌC MỚI

KHỞI ĐỘNG

Khi chúng ta vận động mạnh như chơi thể thao, lao động nặng,... nhịp hô hấp của cơ thể sẽ tăng lên giúp cơ thể lấy được nhiều khí oxygen và giải phóng nhiều khí carbon dioxide, đồng thời nhiệt độ cơ thể cũng tăng lên. Hiện tượng này được giải thích như thế nào?

BÀI 25. HÔ HẤP TẾ BÀO (3 TIẾT)

NỘI DUNG BÀI HỌC

Hô hấp tế bào

Mối quan hệ hai chiều giữa tổng hợp và phân giải chất hữu cơ ở tế bào

Một số yếu tố ảnh hưởng đến hô hấp tế bào

Vận dụng hiểu biết về hô hấp tế bào trong thực tiễn

1. Hô hấp tế bào

Thảo luận nhóm

C1:Quan sát Hình 25.1, em hãy cho biết:

1. a) Nguyên liệu tham gia và sản phẩm của quá trình hô hấp tế bào. Từ đó, hãy viết phương trình hô hấp tế bào dưới dạng chữ.
2. b) Hô hấp tế bào diễn ra ở đâu?

Câu trả lời:

1. a) Nguyên liệu tham gia và sản phẩm của quá trình hô hấp tế bào:

• Nguyên liệu tham gia quá trình hô hấp tế bào: Oxygen và glucose.
• Sản phẩm của hô hấp tế bào: Carbon dioxide, nước và năng lượng (ATP).

Phương trình hô hấp tế bào:

Glucose + Oxygen  → Carbon dioxide + Nước + Năng lượng (ATP)

1. b) Hô hấp tế bào xảy ra ở ti thể, ti thể là bào quan trong tế bào của sinh vật nhân thực.

C2:Hô hấp tế bào có vai trò gì đối với cơ thể sinh vật?

Vai trò của hô hấp tế bào với cơ thể sinh vật:

• Phần lớn năng lượng trong tế bào ở dạng khó sử dụng.
• Quá trình hô hấp tế bào giúp phân giải các phân tử chất hữu cơ (chủ yếu là glucose) thành khí carbon dioxide và nước, đồng thời tạo ra năng lượng ATP cung cấp cho các hoạt động của tế bào.

C3:So sánh cường độ hô hấp của một vận động viên đang thi đấu và một nhân viên văn phòng. Giải thích sự khác nhau đó

Tốc độ hô hấp của một vận động viên đang thi đấu nhanh hơn nhiều so với một nhân viên văn phòng vì khi đang thi đấu, các tế bào cơ bắp của vận động viên cần rất nhiều năng lượng.

→ Quá trình hô hấp tế bào phải được tăng cường, diễn ra mạnh mẽ hơn để đáp ứng đủ nhu cầu của cơ thể.

Luyện tập

Hãy xác định quá trình chuyển hoá năng lượng trong hô hấp tế bào.

Quá trình chuyển hoá năng lượng trong hô hấp tế bào:

Hoá năng → Nhiệt năng

KẾT LUẬN

• Hô hấp tế bào là quá trình tế bào phân giải chất hữu cơ tạo thành carbon dioxide, nước, đồng thời giải phóng năng lượng cung cấp cho các hoạt động sống của tế bào và cơ thể.
• Phương trình của hô hấp tế bào:

Glucose + Oxygen  → Carbon dioxide + Nước + Năng lượng (ATP)

1. Mối quan hệ hai chiều giữa tổng hợp và phân giải chất hữu cơ ở tế bào

Thảo luận và trả lời

• C4: Quan sát Hình 25.2, hãy cho biết quá trình tổng hợp và phân giải chất hữu cơ trong tế bào có mối quan hệ với nhau như thế nào.
• C5: Dựa vào kiến thức đã học, hãy phân tích mối quan hệ giữa quá trình quang hợp và quá trình hô hấp tế bào.

Ghép cặp đôi

C4. Quá trình tổng hợp cung cấp nguyên liệu cho quá trình phân giải, ngược lại, quá trình phân giải cung cấp năng lượng và nguyên liệu cho quá trình tổng hợp.

C5. Quang hợp và hô hấp tế bào có mối quan hệ mật thiết với nhau, trong đó, sản phẩm của quá trình này là nguồn nguyên liệu cho quá trình kia và ngược lại.

Luyện tập

Hãy lập bảng phân biệt quá trình tổng hợp và phân giải chất hữu cơ ở tế bào

KẾT LUẬN

Quá trình tổng hợp và phân giải các chất hữu cơ trong tế bào là hai quá trình trái ngược nhưng có mối quan hệ mật thiết với nhau đảm bảo duy trì các hoạt động sống của tế bào.

III. Một số yếu tố ảnh hưởng đến hô hấp tế bào

Quá trình hô hấp tế bào có thể bị ảnh hưởng bởi một số yếu tố môi trường như nhiệt độ, hàm lượng nước, nồng độ oxygen, nồng độ carbon dioxide,...

Thảo luận nhóm đôi

• C6:Quá trình hô hấp tế bào có thể bị ảnh hưởng bởi những yếu tố nào?
• C7:Nhiệt độ ảnh hưởng như thế nào đến quá trình hô hấp tế bào?
• C8:Hàm lượng nước và cường độ hô hấp có mối quan hệ với nhau như thế nào? Giải thích.
• C9:Nồng đô oxygen và carbon dioxide ảnh hưởng đến quá trình hô hấp tế bào như thế nào? Điều gì sẽ xảy ra nếu cây bị ngập úng?

C6. Quá trình hô hấp tế bào có thể bị ảnh hưởng bởi một số yếu tố môi trường như: nhiệt độ, hàm lượng nước, nồng độ oxygen, nồng độ carbon dioxide,…

C7. Nhiệt độ ảnh hưởng tới quá trình hô hấp tế bào thông qua sự tác động đến các enzyme xúc tác phản ứng hoá học.

• Nhiệt độ thuận lợi cho quá trình hô hấp ở sinh vật là khoảng 30-35 độ C.
• Một số loài tảo ở suối nước nóng có thể hô hấp ở 80 độ C.

C8. Cường độ hô hấp tỉ lệ thuận với hàm lượng nước trong tế bào, hàm lượng nước tăng thì hô hấp tế bào tăng. Do nước vừa là nguyên liệu, vừa là môi trường cho các phản ứng hóa học trong quá trình hô hấp tế bào.

C9.

• Ảnh hưởng của nồng độ oxygen và carbon dioxide đến quá trình hô hấp tế bào:
• Oxygen: là nguyên liệu tham gia vào quá trình hô hấp. Khi nồng độ oxygen trong không khí giảm xuống dưới 5% thì cường độ hô hấp giảm.
• Carbon dioxide: nồng độ carbon dioxide trong không khí thuận lợi cho hô hấp tế bào là 0,03%. Khi nồng độ carbon dioxide tăng sẽ ức chế quá trình hô hấp.
• Nếu cây bị ngập úng:
• Oxygen trong không khí không thể khuếch tán vào đất, rễ cây không thể lấy oxygen để thực hiện quá trình hô hấp.
• Tình trạng ngập úng kéo dài sẽ gây ra hiện tượng hô hấp kị khí, sinh ra các chất độc hại đối với tế bào lông hút: các lông hút trên rễ bị chết, rễ bị thối hỏng, không còn lấy được nước và các chất dinh dưỡng cho cây, làm cây bị chết.

Luyện tập

Hãy vẽ đồ thị thể hiện mối quan hệ giữa nhiệt độ và hô hấp tế bào

Đồ thị thể hiện mối quan hệ giữa nhiệt độ và hô hấp tế bào:

KẾT LUẬN

Cường độ của quá trình hô hấp tế nào bị ảnh hưởng bởi một số yếu tố chủ yếu như: Nhiệt độ, hàm lượng nước, nồng độ oxygen, nồng độ carbon dioxide

Vận dụng

Vì sao trước khi gieo hạt, người ta thường ngâm hạt trong nước ấm (khoảng 40^oC)?

Trước khi gieo hạt, người ta thường ngâm hạt trong nước ấm (khoảng 40^oC) vì ngâm hạt trong nước ấm để làm tăng nhiệt độ và độ ấm. Nhờ đó, làm tăng tốc độ hô hấp tế bào, kích thích hạt nảy mầm nhanh hơn và tỉ lệ nảy mầm cao hơn.

1. Vận dụng hiểu biết về hô hấp tế bào trong thực tiễn
2. Mối quan hệ giữa hô hấp tế bào và bảo quản lương thực, thực phẩm

Trò chơi “ Người nông dân tài ba”

Cách chơi: 

• GV chiếu hình ảnh các loại lương thực, thực phẩm
• HS đề xuất biện pháp bảo quản các loại lương thực, thực phẩm đó

Các loại lương thực

• Bảo quản trong kho: đóng bao
• Bảo quản trong gia đình: Cất vào chum, vại, thùng, bao tải; kê cao để nơi khô ráo,...

Rau, hoa quả tươi

• Bảo quản nơi khô ráo, bảo quản trong tủ lạnh,...

Các loại thịt, cá

• Ướp muối, bảo quản lạnh, hút chân không,...

Nghiên cứu một số phương pháp phổ biến được dùng để bảo quản lương thực, thực phẩm trong SGK

Thảo luận

• C10:Vì sao hô hấp tế bào gây ảnh hưởng đến hiệu quả của quá trình bảo quản lương thực, thực phẩm?
• C11:Kể tên một số biện pháp được sử dụng để bảo quản lương thực, thực phẩm. Hiện nay, gia đình em đang áp dụng những biện pháp bảo quản nào?
• C12:Vì sao các loại hạt được đem phơi khô trước khi đưa vào kho bảo quản?
• C13:Em hãy cho biết cơ sở khoa học của việc bảo quản lương thực, thực phẩm ở nồng độ carbon dioxide cao và nồng độ oxygen thấp.
• C14:Em hãy chọn biện pháp bảo quản phù hợp cho các loại lương thực, thực phẩm sau: rau lang, quả nho, củ cà rốt, hạt thóc, hạt ngô, thịt heo, quả táo, thịt bò, hạt lạc.