Giáo án điện tử Lịch sử 10 cánh diều Bài 12: Cơ sở hình thành và quá trình phát triển của văn minh Đại Việt

CHÀO MỪNG CÁC EM ĐÃ ĐẾN VỚI BUỔI HỌC NGÀY HÔM NAY!

KHỞI ĐỘNG

Chia lớp thành 4 nhóm:

Quan sát một số hình ảnh liên quan đến nội dung Văn minh Đại Việt và đoán tên của hình đó.

TRÒ CHƠI: NHÌN HÌNH ĐẶT TÊN

Hình 1

Di chỉ khảo cổ là minh chứng sống động cho nền văn minh châu thổ sông Hồng trong suốt 13 thế kỉ: bắt đầu từ thời tiền Thăng Long vào khoảng thế kỉ VII, qua thời Đinh và tiền Lê, phát triển mạnh dưới thời Lý, Trần, hậu Lê, đến triều Nguyễn và tồn tại mãi đến ngày nay.

Đáp án: Hoàng thành Thăng Long.

TRÒ CHƠI: NHÌN HÌNH ĐẶT TÊN

Hình 2

Nơi ghi tên những người đỗ Tiến sĩ các khoa thi thời Lê sơ, thời Mạc và thời Lê trung hưng (1442 - 1779) tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám, Hà Nội.

Đáp án: Nhà bia tiến sĩ thuộc khu vực Văn Miếu – Quốc Tử Giám.

TRÒ CHƠI: NHÌN HÌNH ĐẶT TÊN

Hình 3

Hiện vật tiêu biểu, được các nhà nghiên cứu đánh giá cao về giá trị văn hóa, lịch sử, mĩ thuật, điêu khắc và được Chính phủ công nhận là Bảo vật quốc gia năm 2021.

Đáp án: Lá đề chim phượng.

TRÒ CHƠI: NHÌN HÌNH ĐẶT TÊN

Hình 4

Tác giả của “Chiếu dời đô”.

Đáp án: Tượng Lý Thái Tổ.

CƠ SỞ HÌNH THÀNH VÀ

QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN CỦA

VĂN MINH ĐẠI VIỆT

BÀI 12

NỘI DUNG BÀI HỌC

I

Tìm hiểu về khái niệm văn minh Đại Việt

II

Tìm hiểu về cơ sở hình thành văn minh Đại Việt

III

Tìm hiểu về quá trình phát triển của văn minh Đại Việt

I

TÌM HIỂU VỀ KHÁI NIỆM VĂN MINH ĐẠI VIỆT

• Quốc hiệu Đại Việt có từ khi nào?
• Quốc gia Đại Việt gắn liền với những triều đại nào?
• Vì sao văn minh Đại Việt còn được gọi là văn minh Thăng Long?

Đọc thông tin mục 1 và thực hiện nhiệm vụ: Trình bày về khái niệm văn minh Đại Việt.

Văn minh Đại Việt

• Là những sáng tạo vật chất và tinh thần tiêu biểu trong kỉ nguyên độc lập, tự chủ của quốc gia Đại Việt.
• Thời gian tồn tại của văn minh Đại Việt: thế kỉ X - thế kỉ XIX

Họ Khúc

Họ Dương

Triều đại Ngô

Triều đại Đinh

Triều đại Tiền Lê

Triều đại Lý

Triều đại Hồ

Triều đại Lê sơ

Triều đại Mạc

Triều đại Lê Trung Hưng

Triều đại Tây Sơn

Triều đại Trần

Triều đại nhà Nguyễn

Văn minh Đại Việt

• Văn minh Đại Việt được phát triển trong điều kiện độc lập, tự chủ của quốc gia Đại Việt với kinh đô chủ yếu ở Thăng Long (Hà Nội).

Nhiệm vụ:

Nêu điểm giống và khác nhau giữa văn minh Văn Lang – Âu Lạc với văn minh Đại Việt

HOẠT ĐỘNG CẶP ĐÔI

GỢI Ý TRẢ LỜI

• Giống nhau: đều là những giá trị vật chất, tinh thần do người Việt sáng tạo nên.

Văn minh Đại Việt

Văn minh Văn Lang – Âu Lạc

Nền văn minh đầu tiên của người Việt.

Ra đời trên cơ sở kế thừa nền văn minh Văn Lang – Âu Lạc.

KẾT LUẬN:

Văn minh Đại Việt tồn tại và phát triển cùng quốc gia Đại Việt, trải dài gần 1000 năm, gắn liền với kinh đô Thăng Long. Văn minh Đại Việt là sự phát triển cao của văn hóa Đại Việt.

II

TÌM HIỂU VỀ CƠ SỞ HÌNH THÀNH VĂN MINH ĐẠI VIỆT

Nhóm 3 + 4: Trình bày cơ sở hình thành văn minh Đại Việt dựa trên cơ sở nền độc lập, tự chủ của quốc gia Đại Việt.

Nhóm 1 + 2: Trình bày cơ sở hình thành văn minh Đại Việt dựa trên sự kế thừa văn minh Văn Lang – Âu Lạc.

Nhóm 5 + 6: Trình bày cơ sở hình thành văn minh Đại Việt trên cơ sở tiếp thu tinh hoa văn hóa nước ngoài.

Đọc thông tin mục 2, quan sát Hình 2, 3 và thực hiện nhiệm vụ:

HOẠT ĐỘNG NHÓM

Có nguồn gốc sâu xa từ nền văn minh Văn Lang – Âu Lạc

Được bảo tồn qua qua hơn 1000 năm Bắc thuộc

Những di sản và truyền thống của văn minh Văn Lang – Âu Lạc tiếp tục được phục hưng, phát triển trong thời kì độc lập, tự do.

1. Kế thừa nền văn minh Văn Lang – Âu Lạc

2. Dựa trên nền độc lập, tự chủ của quốc gia Đại Việt

Độc lập, tự chủ là nhân tố quan trọng của việc hình thành và phát triển văn minh Đại Việt.

Vị thế độc lập về chính trị dẫn đến ý thức độc lập về văn hóa.

Trải qua các triều đại Ngô, Đinh – Tiền Lê, Lý,... nền độc lập, tự chủ quốc gia tiếp tục được củng cố vững chắc.

KẾT LUẬN

Điều kiện thuận lợi để xây dựng một nền văn minh với nhiều nét đặc sắc, tạo nên nền văn minh Đại Việt phát triển rực rỡ và toàn diện.

3. Tiếp thu có chọn lọc những thành tựu văn minh bên ngoài

Từ Trung Hoa (thế chế chính trị, luật pháp, chữ viết,...).

Từ Ấn Độ (Phật giáo, nghệ thuật, kiến trúc,...).

Từ phương Tây (chữ viết, Thiên Chúa giáo,...).

Góp phần làm phong phú nền văn minh Đại Việt.

3. Tiếp thu có chọn lọc những thành tựu văn minh bên ngoài

Nhiều thành tựu của các nền văn minh bên ngoài khi du nhập vào Đại Việt đã được cải biên, điều chỉnh để phù hợp với thực tiễn.

Cổng vào di tích Văn Miếu – Quốc Tử Giám, Hà Nội – trường đại học đầu tiên của Việt Nam

Tượng thờ Khổng Tú tại điện Đại Thành Văn Miếu – Quốc Tử Giám, Hà Nội

Chùa Một Cột - Kiến trúc cổ độc đáo

Bài thơ Nam Quốc sơn hà được viết bằng chữ Hán của Lý Thường Kiệt - ảnh hưởng, tiếp thu lựa chọn của nền văn minh Trung Hoa (chữ Hán)

Đại Việt: Hành trình 700 năm Nam tiến

III

TÌM HIỂU VỀ QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN CỦA VĂN MINH ĐẠI VIỆT

Đọc thông tin mục 3, quan sát Hình 4 SGK tr.67, 68 và thực hiện nhiệm vụ: Trình bày về quá trình phát triển của văn minh Đại Việt.

• Trình bày quá trình phát triển của văn minh Đại Việt.
• Nêu vị trí, vai trò của Hoàng thành Thăng Long trong tiến trình phát triển của văn minh Đại Việt.

HOẠT ĐỘNG CÁ NHÂN

THẾ KỈ X

Bước đầu được định hình, thông qua công cuộc củng cố chính quyền, phát triển kinh tế, văn hóa

Găn liền với chính quyền:

Họ Khúc

Họ Dương

Vương triều Ngô

Vương triều Đinh

Vương triều Tiền Lê

THẾ KỈ XI - XV

• Hình thành và phát triển toàn diện, gắn liền với:

Vương triều Lý

Vương Triều Hồ

Vương triều Trần

Vương triều Lê sơ

• Phật giáo, Đạo giáo có ảnh hưởng mạnh mẽ.
• Tính dân tộc thể hiện rõ nét, đặc biệt là thời kì Lý, Trần.
• Từ thế kỉ XV, Nho giáo dần trở thành hệ tư tưởng chính thống, giáo dục phát triển, khoa cử từng bước trở thành phương thức chủ yếu trong tuyển chọn quan lại.

THẾ KỈ XI - XV

Dấu ấn Phật giáo thời Trần trong lịch sử và văn hóa Việt Nam 

Nho giáo chiếm ưu thế ở thế kỷ 15

THẾ KỈ XVI - XVII

• Tiếp tục phát triển và đạt được nhiều thành tựu đặc sắc, gắn liền với

Vương triều Lê sơ (giai đoạn cuối)

Vương Lê Trung hưng

Vương triều Mạc

Nhà Lê Trung hưng

THẾ KỈ XVI - XVII

Nho giáo và giáo dục, khoa cử tiếp tục ảnh hưởng mạnh mẽ, có vai trò lớn trong đời sống chính trị, xã hội

Từ đầu thế kỉ XVI, một số yếu tố văn hóa phương Tây từng bước du nhập vào Đại Việt.

THẾ KỈ XVIII – GIỮA THẾ KỈ XIX

Biến động do quốc gia Đại Việt rơi vào khủng hoảng, gắn liền với các vương triều Lê trung hưng (giai đoạn hậu kì), Tây Sơn, Nguyễn.

Một số lĩnh vực văn minh Đại Việt vẫn đạt được những thành tựu nổi bật.

Quá trình phát triển của văn minh Đại Việt

Thế kỉ X

TK XI – TK XV

TK XVI –

TK XVII

TK XVII – giữa TK XIX

Họ Khúc, họ Dương, các vương triều Ngô, Đình, Tiền Lê

Bước đầu được hình thành

Lý, Trần, Hồ, Lê sơ

Phát triển mạnh mẽ, toàn diện

Lê sơ, Mạc, Lê Trung hưng

Tiếp tục phát triển, đạt nhiều thành tựu đặc sắc

Lê Trung sơ (giai đoạn hậu kì), Tây Sơn, Nguyễn

Có biến động và không phát triển mạnh mẽ như giai đoạn trước

Câu 1. Nội dung nào sau đây không phản ánh đúng về khái niệm văn minh Đại Việt?

A. Chủ thể là cộng đồng các dân tộc Việt Nam.

C. Phát triển rực rỡ trên các lĩnh vực đời sống, xã hội.

B. Là nền văn minh đầu tiên của dân tộc Việt Nam.

D. Hình thành và phát triển các lĩnh vực đời sống xã hội.

LUYỆN TẬP

--------------- Còn tiếp ---------------