Giáo án điện tử Lịch sử 10 cánh diều Bài 6: Cách mạng công nghiệp thời cận đại

CHÀO MỪNG CÁC EM ĐẾN VỚI BÀI HỌC MỚI NGÀY HÔM NAY!

KHỞI ĐỘNG

Hình 1. Máy bay đang cất cánh

• Em có biết máy bay xuất hiện lần đầu tiên vào khi nào không?
• Ai là người đầu tiên phát minh ra máy bay?
• Việc di chuyển bằng máy bay có lợi ích như thế nào so với việc đi bộ và việc sử dụng các phương tiện giao thông khác?

Câu trả lời

• Năm ra đời: 1903.
• Nhà phát minh: hai anh em nhà Rai.
• Lợi ích:
• Tiết kiệm thời gian, giữ thể lực tốt hơn.
• Tiếp cận nhiều điểm đến mà xe khách, tàu hỏa không thể tới.
• Phục vụ chuyên nghiệp, sạch sẽ hơn.
• Mang lại nhiều tiện nghi hơn so với các loại xe công cộng khác.

Mỗi anh em thực hiện 2 chuyến bay vào ngày thử nghiệm

Lần bay đầu tiên: do Oóc-vin Rai, thực hiện kéo dài 12 giây và bay được khoảng 36.5 mét (120 ft)

Lần bay cuối cùng: do Vin-bơ Rai thực hiện, kéo dài 59 giây và đi được 296 mét (971 ft)

Máy bay Flyer I:

• Sải cánh khoảng 12 mét
• Nặng khoảng hơn 300 kg
• Động cơ xăng 12 mã lực

Lợi ích của việc di chuyển bằng máy bay

Tiết kiệm thời gian, giữ thể lực tốt hơn.

Phục vụ chuyên nghiệp, sạch sẽ hơn

Tiếp cận nhiều điểm đến mà xe khách, tàu hỏa không thể tới

Mang lại nhiều tiện nghi hơn so với các loại xe công cộng khác.

CHỦ ĐỀ 4:

CÁC CUỘC CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP TRONG LỊCH SỬ THẾ GIỚI

BÀI 6:

CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP THỜI CẬN ĐẠI

NỘI DUNG BÀI HỌC

I

Thành tựu cơ bản của Cách mạng công nghiệp lần thứ nhất

II

Thành tựu cơ bản của Cách mạng công nghiệp lần thứ hai

III

Ý nghĩa của các cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ nhất và lần thứ hai về kinh tế, xã hội, văn hóa

THÀNH TỰU CƠ BẢN CỦA CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP LẦN THỨ NHẤT

I

Cuộc cách mạng công nghiệp đầu tiên trong lịch sử xuất hiện khi nào? Trong bối cảnh nào và ở đâu?

Thời gian: nửa sau TK XVIII – đầu TK XIX.

Các nước tư bản đã tiến hành cách mạng công nghiệp.

Tàu buôn nô lệ của thực dân Anh ở Tây Phi (tranh vẽ)

Anh là nước đi tiên phong, sau đó là các nước Pháp, Đức, Mỹ,...

Yêu cầu: Em hãy đọc thông tin mục 1, quan sát Hình 2 – Hình 6 SGK tr.31, 32 và thực hiện nhiệm vụ: Hãy cho biết cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ nhất đạt được những thành tựu cơ bản nào?

THẢO

LUẬN

NHÓM

LỊCH

SỬ 10

• Giêm Oát nhận bằng sáng chế về máy hơi nước.
• Tiêu biểu: các phát minh của Giôn Bác-bơ (1791, người Anh), Thô-mát Mít (1794, người Anh), Giôn Ste-phen (1798, người Mỹ), Sa-mu-en Bờ-rao (1823, người Mỹ).
• G. Xti-phen-xơn chế tạo thành công chiếc đầu máy xe lửa.
• Tàu thủy, xe lửa xuất hiện với đầu máy chạy bằng hơi nước.
• Năm 1825: nước Anh khánh thành đoạn đường sắt đầu tiên.

1769

Giêm Oát (Anh) thử chế tạo thành công một chiếc máy hơi nước kiểu đơn hướng.

a. Ngành dệt

1782

Chế tạo thành công một chiếc máy hơi nước song hướng.

Có thể tạo nguồn động lực xoay tròn.

1784

Giêm Oát nhận bằng phát minh sáng chế máy hơi nước.

Được đưa vào sử dụng rộng rãi trong sản xuất và trở nên phổ biến ở Anh.

Là sự khởi đầu của quá trình công nghiệp hóa.

Giêm Oát

b. Động cơ đốt trong

Động cơ đốt trong ra đời và từng bước hoàn thiện

1791

1794

1798

1823

Tua-bin khí của

Giôn Ba-bơ (1791, Anh)

Thô-mát Mít

(1794, Anh)

Giôn Ste-ven

(1798, Mỹ)

Động cơ chân không của

Sa-mu-en Bờ-rao (1823, Anh)

Thúc đẩy cơ giới hóa sản xuất, nâng cao năng suất lao động.

c. Ngành giao thông vận tải

Đầu TK XIX

Tàu thủy và xe lửa xuất hiện với đầu máy chạy bằng hơi nước.

Đầu máy xe lửa chạy trên đường ray đầu tiên (1802, Ri-chác Tơ-re-vi-thích)

Đầu máy hơi nước đầu tiên "Le Belge" được chế tạo tại Bỉ.

Mô hình tàu hơi nước North River tại Bảo tàng Hàng hải Sông Hudson (Rô-bớt Phơn-tơn)

Chiếc tàu hơi nước đầu tiên của Robert Fulton, sau này được gọi là Clermont, thực hiện chuyến đi đầu tiên từ New York, New York, đến Albany, New York, trên sông Hudson, vào năm 1807

c. Ngành giao thông vận tải

1814

G. Xti-phen-xơn (Anh) chế tạo thành công chiếc đầu máy xe lửa.

G. Xti-phen-sơn và

đầu máy xe lửa của ông

c. Ngành giao thông vận tải

1825

Nước Anh khánh thành đoạn đường sắt đầu tiên nối trung tâm công nghiệp Man-chét-xtơ với cảng Li-vơ-pun.

Giữa TK XIX: có khoảng 10 000 km đường sắt.

Đường sắt nối hai thành phố Li-vơ-pun và Man-chét-xtơ của Anh (1831, tranh vẽ)

Thành tựu nào có vai trò quan trọng nhất? Vì sao?

HS nêu quan điểm cá nhân (có thể lựa chọn bất kì thành tựu nào) và trình bày lập luận của mình một cách thuyết phục.

Các HS khác có thể trình bày quan điểm để ủng hộ, bổ sung, hay phản biện lại quan điểm mà HS trình bày.

MÁY HƠI NƯỚC

MÁY HƠI NƯỚC

• Được coi là mở đầu cho quá trình công nghiệp hóa.
• Được ứng dụng trong tất cả các lĩnh vực từ sản xuất đến giao thông vận tải.
• Đưa sản xuất từ lao động thủ công sang lao động bằng máy móc.

• Máy móc nhanh chóng được đưa vào sản xuất.
• Bộ mặt nước Anh hoàn toàn thay đổi.
• Biến Anh từ một nước nông nghiệp trở thành nước công nghiệp phát triển nhất thế giới lúc bấy giờ.
• Là “công xưởng của thế giới”.

MỞ RỘNG: TÁC ĐỘNG ĐẾN NƯỚC ANH

THÀNH TỰU CƠ BẢN CỦA CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP LẦN THỨ HAI

II

• Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ hai diễn ra vào thời gian nào?
• Sau nước Anh, Cách mạng công nghiệp lần thứ hai diễn ra ở những quốc gia nào?

THẢO LUẬN NHÓM ĐÔI

• Thời gian: cuối TK XIX – đầu TK XX.
• Cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ hai được tiến hành ở Mỹ, Anh, Pháp, Đức,...
• Đạt được nhiều thành tựu trên nhiều lĩnh vực.

Một tuyến đường sắt của Áo vào năm 1895

Sử dụng kĩ thuật phòng tranh để triển lãm, trưng bày thành tựu của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ hai và thực hiện nhiệm vụ:

HOẠT

ĐỘNG

NHÓM

LỊCH

SỬ 10

Các nhóm bốc thăm thành tựu / nhà sáng chế, tìm hiểu và giới thiệu về một thành tựu tiêu biểu (giới thiệu tác giả của phát minh, tên và hình ảnh của phát minh, năm phát minh, công năng máy móc,…).

Nhiệm vụ 1

Tổng hợp ý kiến đóng góp, hoàn thành nhiệm vụ vào Phiếu học tập số 2.

Nhiệm vụ 2

Hướng dẫn hoạt động:

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2

1. Các thành tựu cơ bản của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ hai ở cuối thế kỉ XIX – đầu thế kỉ XX.

2. Thông qua những tựu của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ hai, hãy cho biết đặc trưng cơ bản của cuộc cách mạng này so với Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ nhất.

• Năm 1879, Thô-mát Ê-đi-xơn phát minh ra bóng đèn điện có khả năng ứng dụng rộng rãi trong thực tế.
• Năm 1891, kĩ sư Đô-rô-vôn-xki đã chế tạo thành công máy phát điện và động cơ điện xoay chiều.
• Phát minh về điện của các nhà khoa học như Giêm Pre-xcốt, Giô-sép Giôn Tôm-xtơn đã mở ra khả năng ứng dụng một nguồn năng lượng mới.
• Máy phát điện của kĩ sư Đô-rô-vôn-xki đã được sử dụng để cung cấp năng lượng cho nhiều nhà máy.

• Năm 1879, Thô-mát Ê-đi-xơn phát minh ra bóng đèn điện có khả năng ứng dụng rộng rãi trong thực tế.
• Năm 1891, kĩ sư Đô-rô-vôn-xki đã chế tạo thành công máy phát điện và động cơ điện xoay chiều.
• Phát minh về điện của các nhà khoa học như Giêm Pre-xcốt, Giô-sép Giôn Tôm-xtơn đã mở ra khả năng ứng dụng một nguồn năng lượng mới.
• Máy phát điện của kĩ sư Đô-rô-vôn-xki đã được sử dụng để cung cấp năng lượng cho nhiều nhà máy.

• Kĩ thuật luyện kim được cải tiến với việc sử dụng lò Bét-xme và lò Mác-tanh.
• Tuốc bin phát điện được sử dụng để cung cấp điện năng.
• Thép được sản xuất với số lượng lớn và giá thành hạ nhanh chóng.
• Dầu đi-ê-zen được khai thác để thắp sáng và cung cấp nguồn nhiên liệu mới cho các phương tiện giao thông.
• Công nghiệp hóa học ra đời phục vụ ngành nhuộm, phân bón, thuốc nổ, điện lực, in ấn,...

• Phát minh ra máy điện tín giúp cho việc liên lạc ngày càng xa và nhanh hơn.
• Nhờ sự cải tiến của động cơ đốt trong, chiếc ô tô đầu tiên đã được Các-ben (người Đức) phát minh năm 1886.
• Năm 1903, Ghiu-bơ Rai và Oóc-vin Rai đã chế tạo thành công chiếc máy bay đầu tiên đánh dấu sự ra đời của ngành hàng không thế giới.

Hình 7. Điện thoại (A-lếch-xan-đơ Gra-ham Beo, Mỹ, 1876)

--------------- Còn tiếp ---------------