Giáo án điện tử Lịch sử 10 cánh diều Bài 13: Một số thành tựu của văn minh Đại Việt (P2)

CHÀO MỪNG CÁC EM ĐẾN VỚI BUỔI HỌC NGÀY HÔM NAY!

BÀI 13:

MỘT SỐ THÀNH TỰU CỦA

VĂN MINH ĐẠI VIỆT

NỘI DUNG BÀI HỌC

Tìm hiểu về thành tựu cơ bản

01

Tìm hiểu về ý nghĩa của văn minh Đại Việt

02

01

TÌM HIỂU VỀ

THÀNH TỰU CƠ BẢN

3. Văn hóa

Đọc thông tin mục 2c, quan sát Hình 4 – 7, Bảng 1 SGK tr.73-77 để tìm hiểu thành tựu về văn hóa của văn minh Đại Việt.

Nhóm 1 + 2: Tìm hiểu những thành tựu tiêu biểu về tư tưởng, tôn giáo, giáo dục. Nêu ý nghĩa của những thành tựu đó.

Nhóm 3 + 4: Trình bày thành tựu tiêu biểu về chữ viết và văn học. Nêu ý nghĩa của những thành tựu đó.

Nhóm 5 + 6: Trình bày thành tựu về nghệ thuật. Nêu ý nghĩa của những thành tựu đó.

Nhóm 7 + 8: Trình bày thành tựu về khoa học, kĩ thuật. Nêu ý nghĩa của những thành tựu đó.

NHÓM 1 + 2: Tư tưởng, tôn giáo, giáo dục

Rút ra ý nghĩa của câu nói “Khoan thư sức dân để làm kế sâu rễ bền gốc, đó là thượng sách để giữ nước”

• Quan sát Hình 4 để lí giải được vì sao dưới thời Lý – Trần, Phật giáo trở thành quốc giáo.

Phân tích tác dụng của Chiếu khuyến học thời Tây Sơn

Phương thức thi cử qua các triều đại phong kiến

NHÓM 1 + 2: Tư tưởng, tôn giáo, giáo dục

Khai thác mục Em có biết và quan sát Hình 5 để hiểu được giá trị của 82 tấm bia tiến sĩ (được UNESCO ghi danh là Di sản Tư liệu Thế giới).

NHÓM 1 + 2: Tư tưởng, tôn giáo, giáo dục

Về tư tưởng

Yêu nước, thương dân được xem là tiêu chuẩn đạo đức cao nhất để đánh giá con người và các hoạt động xã hội.

Cội nguồn của tư tưởng “lấy dân làm gốc”.

Về tư tưởng

Thời Lý, Trần

Nho giáo phát triển gắn liền với học tập, thi cử từ

Thời Lê sơ

Nho giáo được nâng lên địa vị độc tôn, trở thành hệ tư tưởng chính thống của nhà nước quân chủ

Về tôn giáo

• Phật giáo: phát triển mạnh trong buổi đầu độc lập và trở thành quốc giáo thời Lý, Trần.
• Đạo giáo: được duy trì, phát triển trong dân gian, được các triều đại phong kiến coi trọng.

Động Thiên Tôn (Ninh Bình) – nơi Phật hoàng Trần Nhân Tông từng tu theo Đạo giáo

Chùa Hoa Yên, Yên Tử (Quảng Ninh)

Về giáo dục

Hệ thống giáo dục được mở rộng, nhằm đào tạo đội ngũ quan lại cho bộ máy chính quyền.

Năm 1075, triều đình mở khoa thi đầu tiên để tuyển chọn nhân tài.

Năm 1070, nhà Lý cho dựng Văn Miếu, tạc tượng Chu Công Khổng Tử.

Năm 1076, vua Lý cho mở Quốc Tử Giám.

Lập Quốc học viện cho con em quan lại học tập.

Hệ thống trường học mở rộng trên cả nước.

Tăng cường khuyến khích nhân dân học tập, tiêu biểu là ban Chiếu khuyến học

Thời Trần

Thời Lê sơ

Thời Tây Sơn

• Nhà nước chính quy hóa việc thu cử để chọn người tài. Chế độ khoa cử từng bước trở thành phương thức tuyển chọn quan lại thường xuyên.

NHÓM 3 + 4: Chữ viết và văn học

Khai thác Góc mở rộng để rút ra được:

• Giá trị của chữ Hán
• Sự sáng tạo ra chữ Nôm
• Sự ra đời của chữ Quốc ngữ
• Lí giải được tác động của chữ viết đối với cuộc sống.

Văn học chữ Hán

Phát triển mạnh, tiêu biểu:

• Chiếu dời đô (Lý Thái Tổ)
• Nam quốc sơn hà (khuyết danh)
• Hịch tướng sĩ (Trần Quốc Tuấn),...

Chiếu dời đô – Lý Thái Tổ

Văn học chữ Hán

Thế kỉ XVIII, phát triển tiểu thuyết chương hồi

Hoàng Lê nhất thống chí – Ngô gia văn phái

Thường kinh kí sự - Lê Hữu Trác

Văn học chữ Nôm

Phát triển mạnh trong các thế kỉ XVI – XIX.

Ca ngợi tình yêu quê hương, đất nước, con người; phê phán một bộ phận quan lại, cường hào; phản ánh những bất công trong xã hội; đề cao vẻ đẹp con người,...

Tiêu biểu là Quốc âm thi tập của Nguyễn Trãi, thơ Nôm của vua Lê Thánh Tông và các văn thần,...

Quốc âm thi tập của Nguyễn Trãi

Thơ Nôm của vua Lê Thánh Tông và các văn thần

Về chữ viết

Tiếp thu chữ Hán của người Trung Hoa, người Việt đã sáng tạo ra chữ Nôm.

Một số triều đại có chính sách khuyến khích và đề cao chữ Nôm (nhà Hồ, nhà Tây Sơn).

Thế kỉ XVII, chữ Quốc ngữ được hình thành, cải biến bảng chữ cái La-tinh, trở thành chữ viết chính thức của người Việt.

NHÓM 5 + 6: Nghệ thuật

Khai thác Hình 6 để hiểu được giá trị của thành nhà Hồ (công trình kiến trúc được UNESCO ghi danh là Di sản Văn hóa Thế giới).

NHÓM 5 + 6: Nghệ thuật

Khai thác Hình 7 - nghệ thuật múa rối nước (loại hình nghệ thuật dân gian có từ lâu đời).

NHÓM 5 + 6: Nghệ thuật

Đọc mục Góc mở rộng để rút ta được giá trị của “An Nam tứ đại khí” (tài năng sáng tạo của người Việt, biểu tượng của văn minh Đại Việt – niềm tự hào của văn hóa Thăng Long; đặc điểm của nghệ thuật thời kì này (chịu ảnh hưởng sâu sắc của tôn giáo).

Nghệ thuật kiến trúc

• Hệ thống cung điện, chùa, tháp, thành lũy được xây dựng với quy mô lớn.

Hoàng thành Thăng Long

Thành Lam Kinh

Nghệ thuật kiến trúc

• Nhiều ngôi chùa có kiến trúc độc đáo

Chùa Một Cột

Chùa Trấn Quốc

Chùa Phật tích

Nghệ thuật kiến trúc

• Kiến trúc đình làng phát triển mạnh

Đình làng Thạch Lỗi ( Hải Dương)

Đình làng Đình Bảng ( Bắc Ninh)

Nghệ thuật kiến trúc

• Nghệ thuật điêu khắc trên đá, gốm, gỗ thể hiện phong cách đặc sắc, tinh xảo với nhiều loại hình phong phú, như hoa văn trang trí hình sóng nước, hoa sen,...

Khám phá hình tượng rồng và lá bồ đề trong điêu khắc thời Lý

Thành bậc đá điện Kính Thiên - tuyệt tác kiến trúc điêu khắc thời Lê sơ

Âm nhạc

• Phát triển với nhiều thể loại (nhạc dân gian, nhạc cung đình,...), hệ thống nhạc cụ phong phú (trống, đàn bầu, sáo,...).

Âm nhạc

• Âm nhạc cung đình có vai trò quan trọng trong các sự kiện lớn của triều đình.
• Nghệ thuật sân khấu phát triển như hát chèo, hát tuồng, hát quan họ,...

Nhã nhạc cung đình Huế

Hát Văn

Hát Xoan

Sân khấu tuồng

NHÓM 7 + 8: Khoa học, kĩ thuật

Khai thác thông tin trong Bảng 4:

• Rút ra nhận xét đạt được các thành tựu trên nhiều lĩnh vực
• Nhiều tác giả, tác phẩm tiêu biểu

Đại Việt sử ký (Lê Văn Hưu), Đại Việt sử ký toàn thư (Ngô Sĩ Liên và các sử thần triều Hậu Lê), Đại Việt thông sử (Lê Quý Đôn),...

Đại Việt sử ký

Đại Việt sử kí toàn thư

Đại Việt thông sử

Dư địa chí (Nguyễn Trãi), Hồng Đức bản đồ (triều Lê sơ), Gia Định thành công chí (Trịnh Hoài Đức),...

Dư địa chí

Hồng Đức bản đồ

Gia Định thành công chí

Binh thư yếu lược, Vạn Kiếp tông bí truyền thư (Trần Quốc Tuấn), Hổ trướng khu cơ (Đào Duy Từ),...

Dư địa chí

Hồng Đức bản đồ

Gia Định thành công chí

Nam dược thần hiệu (Nguyễn Bá Tĩnh – Tuệ Tĩnh), Hải Thượng y tông tâm lĩnh (Hải Thượng Lãn Ông – Lê Hữu Trác),...

Nam dược thần hiệu

Hải Thượng y tông tâm lĩnh

Thiền sư Tuệ Tĩnh

– ông tổ thuốc nam

Hải Thượng Lãn Ông

Đại thành toán pháp (Lương Thế Vinh), Lập thành toán pháp (Vũ Hữu),...

Đại thành toán pháp

Lập thành toán pháp

Đúc súng thần cơ, đại bác, đóng thuyền chiến (Cổ lâu), làm đồ gốm sứ,...

Đại bác

Súng thần công

--------------- Còn tiếp ---------------