Giáo án điện tử Lịch sử 10 cánh diều Bài 2: Tri thức lịch sử và cuộc sống

CHÀO MỪNG CÁC EM ĐẾN VỚI BÀI HỌC MÔN LỊCH SỬ 10!

KHỞI ĐỘNG

• Xem video clip Trở về cội nguồn dân tộc

• Sự kiện ngày Giỗ tổ Hùng Vương diễn ra vào thời điểm nào?
• Những địa phương nào tổ chức sự kiện này?
• Video cho chúng ta biết tri thức lịch sử có vai trò, ý nghĩa gì đối với cuộc sống hiện tại?

THẢO LUẬN NHÓM ĐÔI

Hình 1. Thực hiện nghi thức tế lễ tại Đền thờ Lạc Long Quân (Đền Hùng, Phú Thọ)

Giỗ Tổ Hùng Vương

• Thời gian: 10 – 3 (âm lịch)
• Địa điểm: Đền Hùng, Việt Trì, Phú Thọ.

Những địa phương tổ chức sự kiện: Đền Hùng, thành phố Việt Trì (tỉnh Phú Thọ), Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh, thành phố Đà Nẵng, thành phố Cần Thơ, Huế, Kiên Giang…

Nội dung đoạn video

Giỗ Tổ Hùng Vương được tổ chức để tưởng nhớ và tôn vinh công lao dựng nước và giữ nước của các vị vua Hùng; thể hiện tinh thần đoàn kết toàn dân trong việc giữ gìn, bảo tồn truyền thống dân tộc.

Lễ hội bao gồm phần lễ và phần hội, được diễn ra trước ngày 10-3, kết thúc vào ngày 10-3 âm lịch với lễ rước kiệu và dâng hương trên đền Thượng.

Lễ hội Đền Hùng được Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam nâng lên thành giỗ Quốc tổ tổ chức lớn vào những năm chẵn.

BÀI 2: TRI THỨC LỊCH SỬ VÀ CUỘC SỐNG

NỘI DUNG BÀI HỌC

1

Sự cần thiết phải học tập, khám phá lịch sử suốt đời

2

Thu thập, xử lí thông tin và sử liệu để làm giàu tri thức lịch sử

3

Kết nối kiến thức, bài học lịch sử vào cuộc sống

SỰ CẦN THIẾT PHẢI HỌC TẬP, KHÁM PHÁ LỊCH SỬ SUỐT ĐỜI

1

Tri thức lịch sử là những hiểu biết của con người về các lĩnh vực liên quan đến lịch sử, thông qua quá trình học tập, khám phá, nghiên cứu và trải nghiệm. Tri thức lịch sử có vai trò quan trọng đối với mỗi cá nhân và cộng đồng.

Đọc thông tin mục 1, quan sát Hình 2 kết hợp đọc mục Em có biết SGK tr. 9, 10 và trả lời câu hỏi: Vì sao chúng ta cần phải học tập lịch sử suốt đời.

Hình 2. Tìm hiểu trang phục truyền thống của các quốc gia ASEAN (trang phục truyền thống In-đô-nê-xi-a tại Bảo tàng Lịch sử Quốc gia (2020)

Cuộc thi “Tìm hiểu về ASEAN” nằm trong khuôn khổ dự án của Uỷ ban Văn hóa – Thông tin ASEAN (ASEAN-COCI), được tổ chức 2 năm một lần. Đây là sân chơi dành cho học sinh cấp Trung học phổ thông, nhằm nâng cao sự hiểu biết về đất nước con người của các quốc gia thành viên ASEAN.

Em có biết?

CÂU HỎI GỢI MỞ

• Tri thức lịch sử liên quan đến những lĩnh vực nào của cuộc sống? Những ai cần đến tri thức lịch sử?
• Tri thức lịch sử có biến đổi theo thời gian và thường xuyên được các nhà sử học cập nhật không?
• Việc học tập và thường xuyên tìm hiểu tri thức lịch sử sẽ có tác dụng gì?

TRI THỨC LỊCH SỬ

Tất cả các lĩnh vực trong đời sống

Cần thiết đối với tất cả mọi người

Tri thức lịch sử luôn biến đổi và phát triển không ngừng.

Học tập thường xuyên  Mở rộng kiến thức, nâng cao hiểu biết, mở rộng thông tin,…

Giúp con người đúc kết và vận dụng thành công những bài học kinh nghiệm trong cuộc sống, tránh lặp lại sai lầm từ quá khứ.

Tự mở rộng kiến thức, nâng cao sự hiểu biết và cập nhật thông tin, từ đó đưa lại những cơ hội nghề nghiệp mới.

Việc học tập, khám phá tri thức lịch sử suốt đời là rất cần thiết

Video: Vì sao phải học lịch sử?

Chủ tịch Hồ Chí Minh

Dân ta phải biết sử ta

Cho tường gốc tích nước nhà Việt Nam

(Lịch sử nước ta, 1942).

Không biết lịch sử, không hiểu tư tưởng và tinh thần của dân tộc mình, thì không thể định hình được tương lai và không thể phát triển.

Nhận thấy việc học tập, khám phá tri thức (trong đó có tri thức lịch sử) sẽ là hành trang đối với mỗi người trong cuộc sống, Lê-nin đúc kết thành quy luật: “Học, học nữa, học mãi!”. Với quan niệm: “Lịch sử là bó đuốc soi đường hướng tới tương lai”, nhiều quốc gia trên thế giới coi Lịch sử là môn học bắt buộc, HS phải được học tập và khám phá suốt đời. Tại các trường phổ thông của I-xra-en, Lịch sử được xếp ngang hàng với các môn Văn học, Kinh thánh mà học sinh phải thi. Các nước Mỹ, Hàn Quốc, Nhật Bản, Trung Quốc,... coi Lịch sử là môn học bắt buộc ở phổ thông và đại học. Luật Nhập cư vào Ca-na-đa quy định ai muốn có quốc tịch nước này phải vượt qua bài thi viết và hỏi – đáp về lịch sử, chính trị, xã hội, văn hóa của Ca-na-đa từ năm 1867 đến nay,...

MỞ RỘNG

THU THẬP, XỬ LÍ THÔNG TIN VÀ SỬ LIỆU ĐỂ LÀM GIÀU TRI THỨC LỊCH SỬ

2

Đọc tư liệu, thông tin mục 2, quan sát Hình 3 SGK tr.10 và thực hiện nhiệm vụ:

• Phân loại và xử lí các tư liệu cho sẵn theo từng nhóm để phục vụ cho việc tìm hiểu lịch sử theo từng chủ đề (Lễ hội Đền Hùng, Cách mạng tháng mười Nga).
• Nêu quy trình thu thập, xử lí thông tin và sử liệu để làm giàu tri thức lịch sử.

Tư liệu về Lễ hội Đền Hùng

Nghi thức rước kiệu

• Hình ảnh

Phần hội tại Lễ hội

• Hình ảnh

• Video

• Tư liệu thành văn
• “Hùng Vương tứ đại ân sư, một dân tộc không biết ơn là dân tộc đánh mất nguồn gốc” – Chủ tịch Hồ Chí Minh.
• “Nhớ ngày Hùng Vương tứ đại ân sư, hôm nay chúng ta họp chúng ta cảm thấy rất hạnh phúc, vô cùng hạnh phúc vì nhớ về tổ tiên của dân tộc” – Chủ tịch Hồ Chí Minh.
• “Tư tưởng của Hùng Vương, truyền thống văn hóa của dân tộc đã từng bước trở thành nguồn cảm hứng cho sự phấn đấu và xây dựng đất nước” – Trần Hữu Dực.
• “Lễ hội Đền Hùng là dịp để mỗi người con Việt Nam nhớ về nguồn gốc, truyền thống của dân tộc và tôn vinh công lao của các vị vua Hùng” – Nguyễn Minh Tiến.
• “Dù ai đi ngược về xuôi/ Nhớ ngày Giỗ Tổ mồng Mười tháng Ba” – Ca dao.

Tư liệu về Cách mạng tháng Mười Nga

• Hình ảnh

Rạng sáng ngày 7-11-1917 (25-10 theo lịch Nga cũ) lực lượng khởi nghĩa tấn công Cung điện Mùa Đông ở Petrograt (nay là Saint Petersburg), mở đầu cuộc Cách mạng tháng Mười Nga vĩ đại

Người dân và lực lượng khởi nghĩa diễu hành tại Saint Petersburg chúc mừng thành công của cuộc cách mạng ngày 7-11-1917

Lãnh tụ V.I.Lê-nin diễn thuyết ở Quảng trường Đỏ, Moscow năm 1917

Một số hiện vật được lưu giữ tại

Bảo tàng Chiến hạm Rạng Đông

• Video

• Tư liệu thành văn
• “Cách mạng tháng Mười Nga năm 1917 là một trong những sự kiện vĩ đại nhất của thế kỉ XX, đánh dấu cột mốc mới trong lịch sử phát triển của nhân loại. Trong lịch sử loài người chưa từng có cuộc cách mạng nào có ý nghĩa to lớn và sâu xa như thế” – Chủ tịch Hồ Chí Minh.
• “Giống như mặt trời chói lọi, Cách mạng Tháng Mười chiếu sáng khắp năm châu, thức tỉnh hàng triệu, hàng triệu người bị áp bức, bóc lột trên Trái Đất” – Chủ tịch Hồ Chí Minh.
• “Cách mạng Tháng Mười đã thúc đẩy phong trào giải phóng dân tộc, làm cho nó trở thành làn sóng mãnh liệt trong tất cả các nước phương Đông: Trung Quốc, Ấn Độ, Nam Dương, Việt Nam” – Chủ tịch Hồ Chí Minh.

EM CÓ BIẾT

Không có sử liệu, nhà sử học không thể khôi phục được hiện thực lịch sử. Căn cứ vào dạng thức tồn tại, sử liệu được chia làm bốn loại hình cơ bản: sử liệu truyền khẩu (truyền miệng), sử liệu hiện vật, sử liệu hình ảnh và sử liệu thành văn (chữ viết).

Quy trình thu thập, xử lí thông tin và sử liệu

để làm giàu tri thức lịch sử

1

Lập thư mục các nguồn sử liệu cần thu thập

2

Sưu tầm, đọc và ghi chép thông tin sử liệu liên quan đến vấn đề nghiên cứu.

3

Chọn lọc, phân loại sử liệu để thuận lợi cho việc xác minh và đánh giá.

4

Xác minh, đánh giá về nguồn gốc sử liệu, thời điểm ra đời, nội dung sử liệu phản ánh.

KẾT NỐI KIẾN THỨC, BÀI HỌC LỊCH SỬ VÀO CUỘC SỐNG

3

Kiến thức và bài học lịch sử có mối liên hệ như thế nào đối với cuộc sống hiện tại?

Kiến thức lịch sử giúp con người giải thích, hiểu rõ hơn những vấn đề liên quan đến cuộc sống.

Hiện tại luôn khởi nguồn từ quá khứ: những vấn đề ở hiện tại kết quả của quá trình hình thành, phát triển và biến đổi qua thời gian.

Kiến thức lịch sử có giá trị to lớn đối với mỗi cá nhân và xã hội, có mối quan hệ chặt chẽ với nhiều lĩnh vực của cuộc sống như chính trị, kinh tế, văn hóa,...

Thảo luận nhóm đôi: Vận dụng kiến thức lịch sử để giải thích nguyên nhân băng tan ở Bắc Cực và cho biết tác động của hiện tượng này đối với nhân loại. Liên hệ với hiện tượng triều cường ở các tỉnh phía nam của Việt Nam trong những năm gần đây.

Tác động của hiện tượng băng tan đối với nhân loại

Làm tăng mực nước biển

Thay đổi cường độ của bão

Ảnh hưởng đến nguồn cung nước ngọt

Thay đổi điều kiện sống, văn hóa của, mất môi trưòng của cộng đồng phụ thuộc vào băng tuyết

Liên hệ với hiện tượng triều cường

ở Việt Nam

--------------- Còn tiếp ---------------