Giáo án và PPT Sinh học 10 kết nối Bài 14: Phân giải và tổng hợp các chất trong tế bào

BÀI 14. PHÂN GIẢI VÀ TỔNG HỢP CÁC CHẤT TRONG TẾ BÀO

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

- GV yêu cầu HS quan sát lại hình ảnh cầu thủ đá bóng trong bài trước và đặt câu hỏi ôn lại kiến thức cũ: Hoạt động vận động như ở các cầu thủ bóng đá trong hình cần tiêu tốn rất nhiều năng lượng. Vậy, nguồn năng lượng đó đã được lấy từ đâu và chuyển đổi thành dạng nào để tế bào và cơ thể có thể sử dụng ngay khi cần thiết như vậy?

- GV đặt câu hỏi dẫn dắt vào bài mới: Làm thế nào để năng lượng hóa học trong các phân tử được lấy ra cho các hoạt động của tế bào và cơ thể?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Tìm hiểu quá trình phân giải các chất và giải phóng năng lượng trong tế bào

Nhiệm vụ 1: Khái niệm phân giải các chất và con đường phân giải

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu: Nêu khái niệm phân giải các chất trong tế bào. Quá trình phân giải diễn ra theo những con đường nào?

Sản phẩm dự kiến:

- Phân giải là quá trình phá vỡ các liên kết trong các phân tử sinh học để tạo ra các phân tử nhỏ hơn, đồng thời giải phóng năng lượng.

- Quá trình phân giải đường diễn ra theo 3 con đường:

+ Hô hấp tế bào (hô hấp hiếu khí)

+ Hô hấp kị khí

+ Lên men

Nhiệm vụ 2: Tìm hiểu về hô hấp tế bào

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu: Thế nào là hô hấp tế bào? Nêu phương trình tổng quát của hô hấp tế bào? Quá trình hô hấp tế bào gồm mấy giai đoạn?

Sản phẩm dự kiến:

- Khái niệm: Là quá trình phân tử đường bị phân giải hoàn toàn thành sản phẩm cuối cùng là CO₂ và nước với sự tham gia của O₂, đồng thời giải phóng năng lượng cung cấp cho các hoạt động của tế bào.

- Phương trình tổng quát:

C₆H₁₂O₆ + 2ATP + 6O₂ → 6CO₂ + 6H₂O + 30 – 32 ATP + Nhiệt năng.

- Chia thành 3 giai đoạn:

+ Đường phân: 

=> xảy ra trong tế bào chất, không có sự tham gia của O₂.

=> Tạo ra 2 phân tử pyruvate, 2 NADH, 2 ATP.

+ Chu trình Krebs: 

=> Mỗi phân tử pyruvate chuyển hóa thành 1 phân tử acetyl-CoA.

=> Giải phóng 2 phân tử CO2, 3 NAOH, 1 FADH2. 1ATP.

+ Chuỗi truyền electron:

=> Diễn ra ở màng trong ti thể

=> NADH, FADH₂ bị oxi hóa tạo ra ATP và nước.

Nhiệm vụ 3: Tìm hiểu về quá trình lên men

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu: Thế nào là lên men? Quá trình lên men gồm mấy giai đoạn? Các tế bào vi khuẩn có bao nhiêu kiểu lên men? Các tế bào nhân thực có những kiểu lên men nào?

Sản phẩm dự kiến:

- Khái niệm: là quá trình phân giải không hoàn toàn phân tử đường để tạo năng lượng mà không cho sự tham gia của O2 và chuỗi truyền electron.

- Gồm 2 giai đoạn:

+ Đường phân: diễn ra tương tự hô hấp hiếu khí.

+ Lên men: electron từ glucose qua NADH được truyền đến phân tử hữu cơ khác.

- Các tế bào vi khuẩn có nhiều kiểu lên men; các tế bào nhân thực có 2 kiểu lên men chính: lên men lactate và lên men athanol.

…..

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học, GV yêu cầu HS hoàn thành các bài tập trắc nghiệm sau:

Câu 1: Cho biết: Cả chu trình Krebs và hệ thống vận chuyển electron đều xảy ra ở bào quan nào?

A. Bộ máy Golgi

B. Nhân tế bào

C. Lysosome

D. Ti thể

Câu 2: Chọn ý đúng: Sản phẩm nào không phải là sản phẩm cuối của quá trình đường phân?

A. 2 phân tử carbon dioxide

B. 2 ATP

C. 2 NADH

D. 2 pyruvate

Câu 3: Chọn ý đúng: Ở sinh vật nhân thực, chuỗi chuyền electron trong hô hấp có ở?

A. Màng nhân

B. Màng tế bào

C. Màng trong ti thế

D. Lưới nội chất

Câu 4: Em hãy cho biết: Khi kết thúc quá trình đường phân và chu trình Kreb thì 1 phân tử glucozo sẽ tạo thành?

A. 3 ATP, 8 NADH

B. 4 ATP, 8 NADH, 2 FADH2

C. 4 ATP, 10 NADH, 2 FADH2

D. 3 ATP, 6 NADH

Câu 5: Xác định: Sau khi đường phân, chất nào sau đây được vận chuyển qua màng trong của ti thể vào chất nền?

A. Coenzyme A

B. Các phân tử ATP

C. Acetyl CoA

D. Pyruvate

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Cơ chế nào gây ra hiện tượng đau mỏi cơ khi vận động nhiều? Đề xuất các biện pháp phòng tránh.

Câu 2: Vì sao tổng hợp và phân giải là hai quá trình trái ngược nhau nhưng lại thống nhất và có liên quan mật thiết với nhau?