Giáo án KHTN 7 chân trời bài 12: Mô tả sóng âm (3 tiết)

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1. Tìm hiểu về sóng âm

Bước 1. GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV chia lớp thành các nhóm 4 – 6 HS, yêu cầu các nhóm thực hiện thí nghiệm 1, sau đó tiến hành thảo luận câu hỏi 1.

1. Mô tả thí nghiệm khi chạm nhẹ ngón tay lên nhánh âm thoa sau khi gõ.

2. Mô tả cảm giác khi chạm nhẹ ngón tay lên mặt trống sau khi gõ.

3. Mô tả chuyển động của dây đàn và cảm giác khi chạm nhẹ ngón tay lên dây đàn sau khi gảy.

4. Khi âm thoa, mặt trống, dây đàn phát ra âm thanh thì chúng có đặc điểm gì giống nhau?

- Sau khi HS tổng kết được rằng các vật rung động thì phát ra âm thanh, GV dẫn dắt HS: Trong khoa học, người ta gọi kiểu chuyển động đi qua đi lại như của dây đàn khi phát ra âm thanh là dao động. Và vật dao động phát ra âm thanh được gọi là nguồn âm.

- GV tiếp tục trình bày: Các dao động của nguồn âm có thể lan truyền sang môi trường xung quanh, làm xuất hiện các dao động lan đi trong môi trường và người ta gọi các dao động âm đang lan truyền này là sóng âm.

- GV sử dụng hình ảnh về sự gõ nhịp của ngón tay trên mặt nước để làm xuất hiện các gợn sóng lan đi trên mặt nước để minh họa cho mối liên hệ gần gũi giữa dao động và sóng.

Bước 2. HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS đọc thông tin sgk, thực hiện thí nghiệm, lắng nghe GV trình bày, trả lời câu hỏi. 

- GV trình bày, hướng dẫn HS lần lượt khám phá nội dung bài học.

Bước 3. Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 2- 3 nhóm đứng dậy trình bày câu trả lời

- HS nhóm khác nhận xét, đánh giá, bổ sung

Bước 4. Đánh giá kết quả thực hiện

- GV đánh giá, nhận xét, kết luận, chuyển sang nội dung mới.

- GV lưu ý với HS: Chúng ta dùng từ “âm thanh” khi mô tả liên quan đến hoạt động nghe và dùng từ “sóng âm” khi đề cập đến sự lan truyền âm thanh trong các môi trường.

Nhiệm vụ 2. Hoạt động vận dụng

Bước 1. GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV giữ nguyên các nhóm, yêu cầu các nhóm sử dụng cụ đã chuẩn bị trước đó, thực hiện thí nghiệm, trả lời câu hỏi vận dụng.

+ Thực hiện các hoạt động sau và chỉ ra bộ phận giao động phát ra âm thanh trong mỗi trường hợp:

a. Căng dây chun trên hộp rỗng như hình a rồi gảy vài lần vào dây chun.

b. Thổi vào còi

+ Chỉ ra bộ phận giao động phát ra âm thanh trong tình huống mở đầu.

Bước 2. HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS đọc thông tin sgk, thực hiện thí nghiệm, lắng nghe GV trình bày, trả lời câu hỏi. 

- GV trình bày, hướng dẫn HS lần lượt khám phá nội dung bài học.

Bước 3. Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện các nhóm đứng dậy trình bày câu trả lời

Bước 4. Đánh giá kết quả thực hiện

- GV nhận xét, đánh giá, tuyên dương tinh thần học tập của HS.

- GV nhấn mạnh: Đối với hoạt động thổi kèn lá, kèn giấy, huýt sáo, hay thổi còi (ngắn), không khí trong khoang miệng và vòm hàm của người thổi giữ một vai trò quan trọng trong việc tạo ra âm thanh. Âm thanh được tạo ra do sự dao động của không khí.

1. Sóng âm

*Thí nghiệm 1:

1. Nhánh âm thoa rung lên

2. Mặt trống rung lên

3. Chuyển động dây đàn: Đi lên đi xuống rất nhanh

4. Đặc điểm giống nhau: Tất cả các vật dụng này đều dao động qua lại vị trí cân bằng.
*Kết luận:

- Sự rung động qua lại vị trí cân bằng của những vật khi phát ra âm thanh được gọi là dao động.

- Vật dao động phát ra âm thanh được gọi là nguồn âm.

- Sóng âm được phát ra bởi các vật đang dao động.

*Bài tập vận dụng:

a) Bộ phận dao động: dây chun

b) Bộ phận dao động: còi

- Bộ phận dao động trong câu mở đầu: chai thủy tinh.