Giáo án powerpoint dạy thêm Ngữ văn 8 cánh diều Bài 5 VB 1: Hịch tướng sĩ

CHÀO MỪNG CÁC EM ĐẾN VỚI TIẾT HỌC HÔM NAY

Ngữ văn 8

TRÒ CHƠI “NHÀ VÔ ĐỊCH”

• Nhiệm vụ: Liệt kê những tướng sĩ thời nhà Trần.
• Luật chơi:
• HS chia lớp thành 4 đội.
• Các thành viên trong mỗi đội sẽ thảo luận và ghi ra giấy tên của các vị tướng sĩ thời nhà Trần.
• Sau 5 phút, đội nào liệt kê được nhiều nhất sẽ là "Nhà vô địch". Đội chiến thắng sẽ được tặng "hoa học tập" hoặc cộng điểm thi đua.

BÀI 5: NGHỊ LUẬN XÃ HỘI

Ôn tập văn bản 1: Hịch tướng sĩ

01

• Thông tin về tác giả.
• Hoàn cảnh sáng tác tác phẩm.
• Thể hịch.

Hiểu biết chung về tác phẩm

• Những trung thần, nghĩa sĩ.
• Tội ác của giặc và lòng yêu nước, căm thù giặc của Trần Quốc Tuấn.
• Mối quan hệ giữa chủ và tướng phê phán những biểu hiện sai trái.
• Nhiệm vụ cấp bách.

Nhắc lại kiến thức văn bản

• Nội dung.
• Nghệ thuật.

Tổng kết

HIỂU BIẾT CHUNG VỀ TÁC PHẨM

Dựa vào kiến thức đã học về văn bản Hịch tướng sĩ, trả lời các câu hỏi:

• Nêu một vào nét về tác giả?
• Nêu hoàn cảnh sáng tác?
• Nêu một vài hiểu biết của em về thể hịch?

a. Tác giả

Là một danh tướng kiệt xuất của dân tộc.

Trong 2 lần kháng chiến Nguyên – Mông, đều được cử làm Tiết chế thống lĩnh các đạo quân, cả hai lần đều chiến thắng oanh liệt.

Đời Trần Anh Tông, ông về trí sĩ ở Vạn Kiếp rồi mất ở đó.

Nhân dân tôn ông là Đức Thánh Trần và lập đền thờ ở nhiều nơi trên cả nước.

Trần Quốc Tuấn (1231? – 1300) tước Hưng Đạo Vương

b. Hoàn cảnh sáng tác

Chỉ trong ba mươi năm (1257 - 1287), giặc Mông - Nguyên đã ba lần kéo quân sang xâm lược nước ta.

Thế giặc rất mạnh, muốn đánh bại chúng phải có sự đồng tình, ủng hộ của toàn quân, toàn dân.

Trần Quốc Tuấn đã viết bài hịch này để kêu gọi tướng sĩ hết lòng đánh giặc.

c. Thể hịch

NHẮC LẠI KIẾN THỨC VĂN BẢN

THẢO LUẬN NHÓM

HS chia lớp thành 6 nhóm, thực hiện theo những yêu cầu sau:

Nhóm 1: Tìm hiểu về những trung thần và nghĩa sĩ

Nhóm 2: Tìm hiểu về tội ác của giặc

Nhóm 4: Tìm hiểu về mối quan hệ giữa chủ và tướng

Nhóm 6: Tìm hiểu về nhiệm vụ cấp bách

Nhóm 3: Tìm hiểu về lòng yêu nước, căm thù giặc của Trần Quốc Tuấn.

Nhóm 5: Tìm hiểu về phê phán những biểu hiện sai trái

NHÓM 1

• Những nhân vật được nêu gương có địa vị như thế nào?
• Các nhân vật này có đặc điểm gì?
• Tác giả dùng biện pháp nghệ thuật nào, đoạn văn giúp em hiểu được gì?
• Theo em, tác giả nêu gương các trung thần nghĩa sĩ này để nhằm mục đích gì?

• Tình hình nước ta nửa cuối năm 1284 được tác giả nêu lại như thế nào? Biện pháp nghệ thuật gì?
• Thái độ tác giả được thể hiện như thế nào?
• Trước tội ác của giặc Trần Quốc Tuấn thấu suốt tâm địa của giặc và hiểm họa Tổ Quốc đang lâm nguy. Từ đó tác giả có những suy nghĩ tâm trạng như thế nào?
• Lòng yêu nước, căm thù giặc của Trần Quốc Tuấn được thể hiện qua chi tiết nào?
• Đoạn văn được cấu tạo như thế nào? Cách cấu tạo ấy có tác dụng gì trong việc khắc họa hình ảnh người anh hùng yêu nước?
• Nhận xét về giọng điệu lời văn.
• Vì sao cảm xúc căm giận của tác giả có sức lây lan đến người đọc, người nghe?

Nhóm 2

Nhóm 3

• Qua lời em nhận thấy những tình cảm ân tình của chủ tướng dành cho tì tướng của mình như thế nào?
• Em có nhận xét gì về kết cấu câu? Giọng điệu như thế nào?
• Sau khi bày tỏ quan hệ thân tình, tác giả đã phê phán lối sống sai lầm của các tướng sĩ trên các phương diện nào?
• Em có nhận xét như thế nào về hành động thái độ các tướng sĩ dưới quyền của Trần Quốc Tuấn?
• Trần Quốc Tuấn đã chỉ ra hậu quả của lối sống ấy như thế nào? Qua đó em nhận xét như thế nào về cách phê phán của tác giả?
• Bằng cách thuyết phục đó Trần Quốc Tuấn thể hiện ý muốn gì đối với tướng lĩnh dưới quyền?

Nhóm 4

Nhóm 5

NHÓM 6

• Tác giả đã khuyên răn tướng sĩ những điều gì?
• Lợi ích của lời khuyên được khẳng định trên những phương diện nào?
• Bài hịch viết nhằm mục đích gì?
• Em hiểu “Binh thư yếu lược” là gì?

a. Nêu gương những trung thần nghĩa sĩ

• Sẵn sàng chết vì vua, vì chủ tướng, không sợ hiểm nguy, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ.
• Dẫn chứng các vị tướng, gia thần và quan nhỏ để khích lệ lòng trung quân, ái quốc của tướng sĩ thời Trần.

Tướng: Do Vu, Vương Công Kiên, Cốt Đãi Ngột Lang, Xích Tu Tư.

Quan nhỏ: Thân Khoái.

Gia thần: Dự Nhượng, Kính Đức.

b. Tội ác của giặc và lòng yêu nước, căm thù giặc của Trần Quốc Tuấn.

Tội ác, sự ngang ngược của kẻ thù

Sứ giặc nghênh ngang, lưỡi cú diều, thân dê chó, đòi ngọc lụa, thu bạc vàng.

Nghệ thuật: So sánh, ẩn dụ, giọng văn mỉa mai châm biếm.

Kẻ thù ngang ngược, khiêu khích được lột tả, diễn đạt bằng hình ảnh ẩn dụ - vật hóa sự ngang ngược, vô lối, tham lam, vơ vét.

Tác giả thể hiện rõ thái độ căm ghét, khinh bỉ kẻ thù đau xót cho đất nước.

Giặc ngang ngược hoành hành gây bao tội ác không thể dung tha.

b. Tội ác của giặc và lòng yêu nước, căm thù giặc của Trần Quốc Tuấn.

Lòng yêu nước và căm thù giặc của Trần Quốc Tuấn

Biểu hiện: quên ăn , mất ngủ, đau đến thắt tim, thắt ruột. ("Tới bữa quên ăn, nửa đêm vỗ gối, ruột đau như cắt, nước mắt đầm đìa").

Sẵn sàng hy sinh để rửa mối nhục cho đất nước: "…Dẫu cho trăm thân phơi…nghìn xác gói trong da ngựa…vui lòng."

Thái độ uất ức, căm tức: khi chưa trả được thù "căm tức chưa xả thịt, lột da, nuốt gan uống máu quân thù"

• Nhiều động từ chỉ trạng thái tâm lí và hành động mãnh liệt: quên ăn, vỗ gối, xả thịt, lột da, nuốt gan, uống máu.
• Hình ảnh cụ thể, có phần khoa trương phóng đại để cực tả niềm uất hận trào dâng trong lòng đồng thời có súc thuyết phục, khơi gợi sự đồng cảm người nghe, người đọc.

Nghệ thuật

c. Mối quan hệ giữa chủ và tướng, phê phán biểu hiện sai trái

Phê phán biểu hiện sai trái của tướng sĩ

Biểu hiện

Chủ nhục…không biết lo.

Nước nhục…không biết thẹn.

Hầu giặc ... không biết tức.

Nghe nhạc thái thường để đãi yến nguỵ sứ…không biết căm.

Vui chọi gà…vui, cờ bạc, ham săn bắn, thích rượu ngon,mê tiếng hát,...

Hành động hưởng lạc, quên danh dự và bổn phận, thái độ cầu an hưởng lạc, bàng quan, thờ ơ vô trách nhiệm trước vận mệnh đất nước đang ngàn cân treo sợi tóc.

Phê phán biểu hiện sai trái của tướng sĩ

Hậu quả

Nước mất nhà tan, thân danh mai một, tiếng xấu để đời.

• Tác giả vừa chân tình chỉ bảo, vừa phê phán nghiêm khắc nhằm kích động lòng tướng lĩnh làm cho họ tức khí muốn mau chóng chứng minh tài năng, phẩm chất bằng việc làm thiết thực.
• Tác giả muốn tướng lĩnh thay đối lối sống, nêu cao tinh thần cảnh giác, phát huy năng lực, học tập binh thư, rèn luyện võ nghệ, quyết chiến quyết thắng kẻ thù.
• Cấu trúc đối xứng, tương phản đối lập, dùng điệp từ, điệp ý tăng tiến, câu hỏi tu từ...
• Giọng điệu lúc mềm dẻo lúc đanh thép, tạo sức thuyết phục cho lời hịch.

Nghệ thuật

Phê phán biểu hiện sai trái của tướng sĩ

• Cấu trúc đối xứng, tương phản đối lập, dùng điệp từ, điệp ý tăng tiến, câu hỏi tu từ...
• Giọng điệu lúc mềm dẻo lúc đanh thép, tạo sức thuyết phục cho lời hịch.

Nghệ thuật

d. Nhiệm vụ cấp bách

Những điều Trần Quốc Tuấn đã khuyên răn tướng sĩ

Nhớ câu kiềng canh nóng mà... Nêu cao cảnh giác.

Bêu đầu Hốt Tất Liệt, rửa thịt Vân Nam Vương.

Huấn luyện quân sĩ luyện tập cung tên… võ nghệ.

Chẳng những thái ấp…vững bền…tên họ các ngươi cũng thơm…còn nhà, còn nước.

• Điệp ngữ, liệt kê, so sánh,các hình ảnh câu văn biền ngẫu, cân đối, nhịp nhàng
• Tình cảm thống thiết có tác dụng, động viên ý trí và quyết tâm chiến đấu.
• Hình ảnh đối lập, giọng dứt khoát, rõ rang.

Nghệ thuật

 Trần Quốc Tuấn coi trọng danh dự và có trách nhiệm với đất nước, khinh ghét thói cầu an hưởng lạc căm thù giặc, tinh thần quyết chiến, quyết thắng

d. Nhiệm vụ cấp bách

Những điều Trần Quốc Tuấn đã khuyên răn tướng sĩ

Nhớ câu kiềng canh nóng mà... Nêu cao cảnh giác.

Bêu đầu Hốt Tất Liệt, rửa thịt Vân Nam Vương

Huấn luyện quân sĩ luyện tập cung tên… võ nghệ

Chẳng những thái ấp…vững bền…tên họ các ngươi cũng thơm…còn nhà, còn nước.

• Điệp ngữ, liệt kê, so sánh,các hình ảnh câu văn biền ngẫu, cân đối, nhịp nhàng
• Tình cảm thống thiết có tác dụng, động viên ý trí và quyết tâm chiến đấu.
• Hình ảnh đối lập, giọng dứt khoát, rõ rang.

Nghệ thuật

 Trần Quốc Tuấn coi trọng danh dự và có trách nhiệm với đất nước, khinh ghét thói cầu an hưởng lạc căm thù giặc, tinh thần quyết chiến, quyết thắng

TỔNG KẾT

Tổng kết nội dung và nghệ thuật tác phẩm “Hịch tướng sĩ”.

Thảo luận cặp đôi

Nội dung

Bài Hịch tướng sĩ của Trần Quốc Tuấn phản ánh tinh thần yêu nước nồng nàn của dân tộc ta

Thể hiện qua lòng căm thù giặc, ý chí quyết chiến, quyết thắng kẻ thù xâm lược.

Nghệ thuật

Là một áng văn chính luận xuất sắc.

Có sự kết hợp giữa lập luận chặt chẽ, sắc bén với lời văn thống nhất, có sức lôi cuốn mạnh mẽ.

LUYỆN TẬP

Câu hỏi 1: Đâu là một luận điểm của văn bản?

C. Khích lệ binh sĩ chuyên tâm học theo “Binh thư yếu lược" để đánh giặc cứu nước.

B. Tình trạng binh sĩ của quân đội nhà Trần trước chiến tranh Mông – Nguyên.

A. Trần Quốc Tuấn là một vị tướng tài, cả kể nhân cách con người lẫn cách dụng binh đánh giặc.

D. Vị thế đất nước khi Hốt Tất Liệt cử sứ giả đến giao chiến thư.

Nhiệm vụ 1: Trả lời câu hỏi trắc nghiệm

Câu hỏi 2: Lí lẽ tác giả đưa ra cho luận điểm “Những tấm gương trung nghĩa đời trước” là gì?

A. Từ xưa, các bậc trung thần nghĩa sĩ bỏ mình vì nước đời nào cũng có, được lưu danh sử sách, cùng trời đất muôn đời bất hủ.

B. Nếu như muốn trở thành một tấm gương trung nghĩa cho thế hệ sau thì phải chuyên tâm rèn luyện thể lực, sức mạnh để đánh giặc.

C. Vì bị trói buộc trong tư tưởng của nho giáo nên các vị trung thần buộc phải hi sinh bảo vệ triều đình.

D. Từ xưa các vị trung thần nghĩa sĩ đã có những tư tưởng vượt xa thời đại hằng trăm năm, họ ủng hộ cái thiện và phê phán cái ác.

Câu hỏi 3: Bằng chứng tác giả đưa ra cho lí lẽ “Ta cùng các ngươi sinh phải thời loạn lạc, lớn gặp buổi gian nan” là gì?

A. Sứ giặc nghênh ngang ngoài đường, uốn lưỡi cú diều mà sỉ mắng triều đình, đem thân dê chó mà bắt nạt tể phụ, đòi ngọc lụa để thoả lòng tham, thu bạc vàng vét của kho có hạn.

C. Các bậc trí thức thì chỉ biết ngâm thơ thở dài, binh lính thì chưa thấy giặc đã sợ, dân chúng thì không đồng lòng chống giặc.

B. Đất nước lầm than, kinh tế khó khăn, nạn dịch hoành hành khắp cả nước.

D. Những trí thức tiểu tư sản buộc phải có trách nhiệm trong thời kì này.

Câu hỏi 4: Cách sắp xếp các luận điểm có tác dụng như thế nào trong việc thực hiện mục đích của văn bản?

B. Tất cả đều hướng tới thực hiện mục đích của văn bản thuyết phục binh sĩ và người đọc sau này về quan điểm của tác giả.

A. Thể hiện một cái nhìn sáng tạo và hiện đại trong cách biểu đạt một nội dung có tính khuôn mẫu cao: kêu gọi mọi người đứng lên làm những việc nguy hiểm.

C. Nâng tầm mục đích của văn bản, tạo dựng nên kết cấu chặt chẽ.

D. Tăng tính nhịp điệu cho câu văn tái hiện lịch sử hào hùng.

Câu hỏi 5: Bằng chứng chính tác giả đưa ra cho luận điểm “Phê phán những biểu hiện sai của binh sĩ đồng thời khẳng định thái độ đúng đắn trước tình cảnh hiện tại của đất nước” là gì?

B. “Thái ấp ta vững bền,... bổng lộc các ngươi cũng đời đời hưởng thụ”, “gia quyến ta được êm ấm gối chăn, ... vợ con các ngươi cũng được bách niên giai lão”,...

A. Những gì chúng ta đang làm nên xứng đáng với liệt tổ liệt tông và cũng là để thể hiện ý chí chiến đấu kiên cường, quyết tâm bảo vệ nền độc lập dân tộc.

C. Hậu quả sẽ thế kinh khủng thế nào khi mà chúng ta để cho quân giặc tàn phá bờ cõi, giết chóc vô số, biến người người thành nô lệ.

D. Nay chủ nhục mà không biết lo, thấy nước nhục mà không biết thẹn.

Câu hỏi 6: Biện pháp tu từ nào được sử dụng trong đoạn “Nay các ngươi nhìn chủ … mê tiếng hát”?

A. Liệt kê

B. Chêm xen

C. So sánh

D. Điệp cấu trúc

Câu hỏi 7: Câu văn nào không chứa yếu tố biểu cảm?

--------------- Còn tiếp ---------------