Giáo án và PPT Địa lí 10 kết nối Bài 28: Vai trò, đặc điểm, cơ cấu ngành công nghiệp, các nhân tố ảnh hưởng tới sự phát triển và phân bố công nghiệp

BÀI 28: VAI TRÒ, ĐẶC ĐIỂM, CƠ CẤU NGÀNH CÔNG NGHIỆP, CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG TỚI SỰ PHÁT TRIỂN VÀ PHÂN BỐ CÔNG NGHIỆP

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời:

Bằng những kinh nghiệm và kiến thức đã học, em hãy cho biết vai trò của công nghiệp đối với nền kinh tế. Công nghiệp có những đặc điểm gì nổi bật? Sự phát triển và phân bố công nghiệp chịu ảnh hưởng của những nhân tố nào?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Vai trò, đặc điểm và cơ cấu ngành công nghiệp

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu:Em hãy trình bày vai trò của ngành công nghiệp. Lấy ví dụ minh hoạ ở địa phương để thấy vai trò của ngành công nghiệp?

Sản phẩm dự kiến:

- Công nghiệp là ngành đóng vai trò chủ đạo trong nền kinh tế quốc dân, có tác động toàn diện tới sản xuất và đời sống: 

+ Cung cấp tư liệu sản xuất cho toàn bộ nền kinh tế, góp phần thúc đẩy tốc độ tăng trưởng và chuyển dịch cơ cấu kinh tế.

+ Cung cấp lượng hàng tiêu dùng phong phú nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống và là mặt hàng xuất khẩu quan trọng. 

+ Tạo việc làm, tăng thu nhập cho một bộ phận lớn dân cư.

+ Góp phần khai thác có hiệu quả nguồn tài nguyên thiên nhiên.

- Sản xuất công nghiệp có đặc điểm:

+ Gắn liền với máy móc và áp dụng công nghệ. 

+ Có mức độ tập trung hoả, chuyên môn hoá và hợp tác hoá rất cao

+ Tiêu thụ nguyên liệu đầu vào lớn, lượng chất thải ra môi trường nhiều. 

+ Có tính linh động cao về mặt phân bố theo không gian do ít phụ thuộc vào điều kiện tự nhiên.

+ Nền công nghiệp hiện đại gắn liền với tự động hoả, ứng dụng công nghệ cao, đầy mạnh nghiên cứu và phát triển.

- Cơ cấu ngành công nghiệp là tổng thể các ngành, nhóm ngành tạo nên nền công nghiệp và mối quan hệ giữa chúng. Có nhiều cách phân loại công nghiệp, dựa vào tính chất tác động đến đối tượng lao động, cơ cấu ngành công nghiệp phân thành: công nghiệp khai thác và công nghiệp chế biến.

- Sắp xếp:

+ Công nghiệp khai thác: khai thác than, khai thác dầu khí.

+ Công nghiệp chế biến: điện lực; thực phẩm; sản xuất hàng tiêu dùng; điện tử, tin học.

Hoạt động 2. Các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố ngành công nghiệp

GV đưa ra câu hỏi:Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố ngành công nghiệp. Lấy ví dụ minh hoạ?

Sản phẩm dự kiến:

- Các nhân tố bên trong:

+ Vị trí địa lí: lựa chọn địa điểm xây dựng, phân bố các ngành công nghiệp, mức độ thuận lợi trong tiếp cận các nhân tố bên ngoài.

+ Điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên (khoáng sản, quỹ đất, nguồn nước,...) ảnh hưởng trực tiếp tới việc xác định cơ cấu và phân bố sản xuất công nghiệp.

+ Điều kiện kinh tế - xã hội quyết định sự phát triển và phân bố sản xuất công nghiệp: Dân cư và nguồn lao động giúp cho việc đảm bảo nguồn nhân lực và thị trường tiêu thụ. Trình độ khoa học - công nghệ giúp công nghiệp phát triển nhanh và bền vững, hình thành các ngành mới và thay đổi trong phân bố. Vốn và thị trường tạo điều kiện phát triển cả về cơ cấu và phân bố. Chính sách phát triển công nghiệp ảnh hưởng tới hướng phát triển, tốc độ phát triển, các hình thức tổ chức lãnh thổ... 

- Các nhân tố bên ngoài: vốn, nhân lực, khoa học - công nghệ... từ bên ngoài ảnh hưởng lớn đến sự phát triển và phân bố công nghiệp nhất là ở giai đoạn phát triển ban đầu.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học,GV yêu cầu HS luyện tập làm bài:

Câu 1: Cung cấp hầu hết các tư liệu sản xuất, xây dựng cơ sở vật chất kĩ thuật cho tất cả các ngành kinh tế là vai trò của ngành nào dưới đây?

• A. Nông nghiệp.
• B. Dịch vụ.
• C. Công nghiệp.
• D. Xây dựng.

Câu 2: Ngành nào sau đây không thuộc nhóm ngành công nghiệp chế biến?

• A. Luyện kim.
• B. Cơ khí.
• C. Sản xuất hàng tiêu dùng.
• D. Khai thác mỏ.

Câu 3: Ngành nào sau đây không thuộc nhóm ngành công nghiệp chế biến?

• A. Hóa chất.
• B. Luyện kim.
• C. Cơ khí.
• D. Khai thác than. 

Câu 4: Ngành công nghiệp dệt - may, da - giày thường phân bố ở những nước đang phát triển là do

• A. đòi hỏi không gian sản xuất rộng.
• B. lao động dồi dào, trình độ không cao.
• C. nguồn nguyên liệu dồi dào.
• D. thị trường tiêu thụ rộng lớn.

Câu 5: Hình thức sản xuất có vai trò đặc biệt trong công nghiệp không phải là

• A. liên hợp hóa.
• B. chuyên môn hóa.
• C. hóa học hóa.
• D. hợp tác hóa.

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Nhân tố tác động tới việc lựa chọn vị trí các xí nghiệp, hướng chuyên môn hóa trong sản xuất công nghiệp là gì?

Câu 2: Nhân tố quan trọng làm thay đổi việc khai thác, sử dụng tài nguyên và phân bố hợp lí các ngành công nghiệp là gì?