Giáo án và PPT Địa lí 10 kết nối Bài 9: Khí quyển, các yếu tố khí hậu

BÀI 9: KHÍ QUYỂN, CÁC YẾU TỐ KHÍ HẬU

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời:

Các yếu tố khí hậu diễn ra như thế nào trong khí quyển?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Khái niệm khí quyển

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu: Em hãy nêu khái niệm khí quyển?

Sản phẩm dự kiến:

- Khí quyển là lớp không khí bao quanh Trái Đất, luôn chịu ảnh hưởng của Vũ Trụ, trước hết là Mặt Trời. 

- Thành phần chính của khí quyển là không khí, bao gồm hỗn hợp các chất khí, chủ yếu là nitơ, oxy và các chất khí khác, ngoài ra còn có bụi và các tạp chất khác.

- Giới hạn các tầng khí:

+ Tầng đối lưu: độ cao từ 8 – 16km, nhiệt độ giảm dần theo độ cao, không khí chủ yếu chuyển động theo chiều thẳng đứng. 

+ Tầng bình lưu, độ cao tới 51 – 55 km, nhiệt độ tăng theo độ cao, không khí chuyển động theo chiều ngang, lớp ô-dôn (độ cao 20 – 25 km) giúp hấp thụ phần lớn bức xạ cực tím, bảo vệ sự sống trên Trái Đất. 

+ Tầng giữa tới độ cao 80 – 85 km, nhiệt độ giảm mạnh theo độ cao, còn -70°C đến -80°C. 

+ Tầng nhiệt (tầng ion) tới độ cao khoảng 800 km, không khí cực loãng nhưng lại chứa nhiều ion mang điện tích âm hoạt động. 

+ Tầng khuếch tán (tăng ngoài) không khí cực loãng, chủ yếu là heli và hydro.

- Dựa vào tính chất, trên Trái Đất được chia thành bốn khối khí: khối khí cực (A) rất lạnh, khối khí ôn đới (P) lạnh, khối khí chí tuyến (T) rất nóng và khối khí xích đạo (E) nóng ẩm.

Hoạt động 2. Nhiệt độ không khí 

GV đưa ra câu hỏi: Em hãy nhận xét về sự thay đổi nhiệt độ trung bình năm và biên độ nhiệt độ năm theo vĩ độ ở bán cầu Bắc.

Sản phẩm dự kiến:

a. Nhiệt độ thay đổi theo vĩ độ

- Nhiệt độ trung bình năm thay đổi theo vĩ độ, giảm dần từ Xích đạo về cực. 

+ Từ Xích đạo đến vĩ độ 30°B, nhiệt độ trung bình năm cao nhất ở vĩ độ 20°B (25°C). 

+ Từ vĩ tuyến 40 – 60°B, nhiệt độ trung bình năm giảm từ 14°C xuống -0,6°C. 

+ Vùng có vĩ độ 70°B, nhiệt độ trung bình năm rất thấp, khoảng -10°C. 

- Biên độ nhiệt độ trung bình năm tăng dần từ Xích đạo về hai cực

b. Nhiệt độ thay đổi theo lục địa và đại dương

- Bề mặt đất nhận nhiệt nhanh hơn và toả nhiệt cũng nhanh hơn bề mặt nước. 

+ Mùa hạ, lục địa có nhiệt độ cao hơn đại dương

+ Mùa đông, lục địa có nhiệt độ thấp hơn đại dương. 

- Những địa điểm có nhiệt độ trung bình năm cao nhất và những địa điểm có nhiệt độ trung bình năm thấp nhất đều nằm trên lục địa. 

c. Sự thay đổi nhiệt độ theo địa hình:

- Nhiệt độ giảm dần theo độ cao, trung bình giảm 0,6°C khi chiều cao tăng lên 100 m.

- Nhiệt độ không khí thay đổi theo độ dốc và hướng phơi của sườn núi.

……………….

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học,GV yêu cầu HS luyện tập làm bài

Câu 1: Loại gió nào sau đây không phải là gió thường xuyên?

A. Gió mùa.

B. Gió Mậu dịch.

C. Gió Tây ôn đới.

D. Gió Đông cực.

Câu 2: Nguồn bức xạ từ Mặt Trời đến Trái Đất phân bố lớn nhất ở

A. bề mặt Trái Đất hấp thụ.

B. phản hồi vào không gian.

C. các tầng khí quyển hấp thụ.

D. phản hồi của băng tuyết.

Câu 3: Không khí ở tầng đối lưu bị đốt nóng chủ yếu do nhiệt của

A. bức xạ mặt trời.

B. lớp vỏ Trái Đất.

C. lớp manti trên.

D. bức xạ mặt đất.

Câu 4: Nơi nào sau đây có mưa ít?

A. Khu vực có nhiễu loạn mạnh không khí.

B. Giữa khu vực áp cao và khu vực áp thấp.

C. Khu vực thường xuyên có gió lớn thổi đi.

D. Giữa các khối khí nóng và khối khí lạnh.

Câu 5: Bán cầu Nam có nhiệt độ trung bình năm thấp hơn ở bán cầu Bắc là do

A. mùa hạ dài hơn, diện tích đại dương lớn hơn, góc nhập xạ nhỏ hơn.

B. diện tích lục địa lớn hơn, góc nhập xạ lớn hơn, có mùa hạ dài hơn.

C. diện tích đại dương lớn hơn, thời gian chiếu sáng trong năm ít hơn.

D. thời gian chiếu sáng trong năm dài hơn, có diện tích lục địa lớn hơn.

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Dựa vào kiến thức đã học, hãy giải thích hiện tượng thời tiết trong câu thơ sau của nhà thơ Thuý Bắc:

"Trường Sơn Đông

Trường Sơn Tây

Bên nắng đốt

Bên mưa quây..."

Câu 2: Tại sao vào mùa nóng bức, người dân ở vùng đồng bằng và các đô thị rất thích đi du lịch, nghỉ dưỡng ở Sa Pa và Đà Lạt?