Giáo án và PPT Lịch sử và Địa lí 4 kết nối Bài 8: Thiên nhiên vùng Đồng bằng Bắc Bộ

BÀI 8: THIÊN NHIÊN VÙNG ĐỒNG BẰNG BẮC BỘ

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời:

 Trong hình có những yếu tố tự nhiên nào? Đặc điểm của các yếu tố tự nhiên đó như thế nào?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Vị trí địa lí

HS thảo luận trả lời câu hỏi: 

• Xác định vị trí của vùng Đồng bằng Bắc Bộ.
• Kể tên những vùng tiếp giáp với vùng Đồng bằng Bắc Bộ.

Sản phẩm dự kiến:

- Vùng Đồng bằng Bắc Bộ nằm ở phía bắc nước ta, tiếp giáp với vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ, vùng Duyên hải miền Trung và vịnh Bắc Bộ.

-  Vùng được bồi đắp bởi phù sa của hệ thống sông Hồng và sông Thái Bình.

Hoạt động 2: Đặc điểm thiên nhiên

Gv yêu cầu HS trao đổi theo nhóm: 

• Nêu đặc điểm địa hình của vùng Đồng bằng Bắc Bộ. 
• Nhiệt độ và lượng mưa trung bình năm của vùng Đồng bằng Bắc Bộ là bao nhiêu?
• Các mùa trong năm của vùng như thế nào?
• Kể tên và xác định trên lược đồ một số sông lớn ở vùng Đồng bằng Bắc Bộ.
• Nhận xét về mạng lưới sông ngòi ở vùng (dày đặc hay thưa thớt, mạng lưới sông tập trung ở từng khu vực hay toả khắp vùng,...).
• Nêu vai trò của sông ngòi ở vùng.
• Cho biết tên loại đất chính ở vùng Đồng bằng Bắc Bộ.
• Nêu đặc điểm của sinh vật tự nhiên ở vùng Đồng bằng Bắc Bộ.

Sản phẩm dự kiến:

a, Địa hình

+ Vùng Đồng bằng Bắc Bộ có độ cao chủ yếu dưới 50 m.

+ Vùng Đồng bằng Bắc Bộ có địa hình thấp và tương đối bằng phẳng, không nhiều đồi núi như vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ.

+ Trên thực tế, vùng Đồng bằng Bắc Bộ có độ cao trung bình dưới 25m.

b, Khí hậu

+ Vùng Đồng bằng Bắc Bộ có khí hậu nhiệt đới gió mùa với nhiệt độ trung bình năm trên 23°C. Lượng mưa trung bình năm từ 1 600 mm đến 1 800 mm.

+ Khí hậu của vùng chia hai mùa: mùa đông lạnh, ít mưa; mùa hạ nóng, mưa nhiều.

+ Mùa đông của vùng là do chịu ảnh hưởng của khối khí lạnh từ phương Bắc xuống. Thời tiết ở nửa đầu mùa đông lạnh, khô; nửa cuối mùa đông lạnh, ẩm và thường có mưa phùn.

c, Sông ngòi

+ Một số sông lớn ở vùng: sông Hồng, sông Thái Bình, sông Đáy,...

+ Vùng có mạng lưới sông ngòi dày đặc, tỏa khắp vùng.

+ Sông ngòi cung cấp cho vùng lượng nước và phù sa lớn.

d, Đất và sinh vật

+ Vùng Đồng bằng Bắc Bộ chủ yếu là đất phù sa.

+ Sinh vật tự nhiên của vùng rất phong phú nhưng chịu tác động mạnh mẽ bởi con người. Hiện nay, nhiều loài động, thực vật tự nhiên được bảo vệ trong các khu bảo tồn thiên nhiên (vườn quốc gia, khu dự trữ sinh quyển..).

Hoạt động 3: Một số thuận lợi và khó khăn của vùng Đồng bằng Bắc Bộ

Gv yêu cầu HS trao đổi theo nhóm: 

• Thuận lợi của vùng Đồng bằng Bắc Bộ là gì?
• Khó khăn của vùng Đồng bằng Bắc Bộ là gì?

Sản phẩm dự kiến:

- Thuận lợi:

+ Vị trí địa lí thuận tiện cho giao lưu, trao đổi hàng hóa với các vùng khác.

+Địa hình thuận lợi cho giao thông, sinh hoạt và sản xuất.

+ Hệ thống sông cung cấp nước cho sinh hoạt, sản xuất, giúp phát triển giao thông đường thủy.

- Khó khăn: 

+ Nhiệt độ xuống thấp vào mùa đông ảnh hưởng đến sự sinh trưởng của cây trồng, vật nuôi và sức khỏe của con người.

+ Mùa hạ, nước sông dâng cao có thể gây ngập lụt.

Hoạt động 4: Bảo vệ thiên nhiên vùng Đồng bằng Bắc Bộ

Gv yêu cầu HS trao đổi theo nhóm: 

• Một số vấn đề về thiên nhiên cần quan tâm ở vùng Đồng bằng Bắc Bộ?
• Hãy cho biết một số biện pháp để bảo vệ thiên nhiên ở vùng Đồng bằng Bắc Bộ.

Sản phẩm dự kiến:

- Một số vấn đề của thiên nhiên ở vùng Đồng bằng Bắc Bộ là đất bạc màu, nguồn nước ô nhiễm, sinh vật tự nhiên bị suy giảm, tác động của biến đổi khí hậu,…

- Một số biện pháp để bảo vệ thiên nhiên ở vùng Đồng bằng Bắc Bộ.

+ Sử dụng phân bón hữu cơ.

+ Xử lí nước thải.

+ Phân loại rác và bỏ rác đúng nơi quy định.

+ Trồng cây xanh.

+ Thành lập các khu bảo tồn thiên nhiên.

+ Giáo dục và tuyên truyền bảo vệ thiên nhiên.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến sự hình thành và phát triển của đất đai ở đồng bằng Bắc Bộ?

A. Hoạt động của núi lửa

B. Địa hình đồi núi

C. Sự bồi đắp phù sa của sông

D. Hoạt động của gió

Câu 2: Các hiện tượng thiên nhiên nào thường xảy ra ở đồng bằng Bắc Bộ vào mùa mưa, ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp?

A. Hạn hán

B. Lũ lụt và ngập úng

C. Bão cát

D.  Sương muối

Câu 3: Đặc điểm nào là nổi bật nhất của đồng bằng Bắc Bộ về địa hình?

A. Địa hình núi cao

B. Địa hình đồi núi

C. Địa hình đồng bằng châu thổ

D. Địa hình đồng bằng châu thổ

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: C

Câu 2: B

Câu 3: C

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Tìm hiểu và giới thiệu về một con sông ở vùng Đồng bằng Bắc Bộ.

Câu 2: Hoàn thành bảng theo mẫu sau:

ĐẶC ĐIỂM, ẢNH HƯỞNG CỦA TỰ NHIÊN VÙNG ĐỒNG BẰNG BẮC BỘ ĐỐI VỚI ĐỜI SỐNG VÀ SẢN XUẤT