Giáo án và PPT Lịch sử và Địa lí 4 kết nối Bài 9: Dân cư và hoạt động sản xuất ở vùng Đồng bằng Bắc Bộ

BÀI 9: DÂN CƯ VÀ HOẠT ĐỘNG SẢN XUẤT Ở VÙNG ĐỒNG BẰNG BẮC BỘ

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời:

Đoạn thơ dưới đây giúp em liên tưởng đến hoạt động sản xuất nào ở vùng Đồng bằng Bắc Bộ?

“Hạt gạo làng ta

Có vị phù sa

Của sông Kinh Thầy”

(Trần Đăng Khoa, Hạt gạo làng ta, in trong Góc sân và khoảng trời, NXB Kim Đồng, 2017)

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Dân cư

HS thảo luận trả lời câu hỏi: 

• Nhận xét sự phân bố dân cư của vùng Đồng bằng Bắc Bộ.
• Vì sao vùng Đồng bằng Bắc Bộ có dân cư tập trung đông đúc nhất cả nước?

Sản phẩm dự kiến:

- Sự phân bố dân cư của vùng Đồng bằng Bắc Bộ:

+ Các tỉnh có mật độ dân cư đông nhất là Hà Nội và Bắc Ninh với mật độ là trên 1500 người/km2.

+ Các tỉnh có mật dộ dân cư thấp nhất là Ninh Bình và Vĩnh Phúc với mật độ là dưới 1000 người/km2. 

+ Đồng bằng Bắc Bộ là vùng có dân cư tập trung đông đúc nhất nước ta.

- Vì đây là vùng có địa hình bằng phẳng, nguồn nước dồi dào, đất đa màu mỡ thuận lợi cho giao lưu, sinh hoạt và sản xuất nên dân cư tập trung đông đúc.

Hoạt động 2: Một số hoạt động sản xuất truyền thống

Gv yêu cầu HS trao đổi theo nhóm: 

• Cho biết những điều kiện thuận lợi để phát triển hoạt động trồng lúa nước ở vùng Đồng bằng Bắc Bộ. 
• Kể tên một số công việc phải làm khi trồng lúa nước. 
• Kể tên một số nghề thủ công truyền thống ở vùng Đồng bằng Bắc Bộ.
• Mô tả một số nghề thủ công truyển thống ở vùng Đồng bằng Bắc Bộ.

Sản phẩm dự kiến:

* Tìm hiểu về trồng lúa nước

- Điều kiện để phát triển trồng lúa nước: đất đai màu mỡ, nguồn nước dồi dào, người dân giàu kinh nghiệm sản xuất.

- Một số công việc phải làm khi trồng lúa nước: làm đất, cấy lúa, chăm sóc lúa, thu hoạch lúa,...

* Tìm hiểu về nghề thủ công truyền thống 

- Một số nghề thủ công truyền thống ở vùng Đồng bằng Bắc Bộ: làm gốm, đúc đồng, thêu ren, chạm bạc, làm nón, làm hương,...

- Một sản phẩm thủ công truyền thống được tạo thành qua nhiều công đoạn khác nhau. Gốm, sứ là các sản phẩm thủ công truyền thống được tạo nên từ đất sét, trải qua quá trình phơi sấy, nung và tráng men. Đúc đồng là nghề đòi hỏi người thợ phải có tay nghề cao, khéo léo từ khâu tạo mẫu đến hoàn thiện sản phẩm.

Hoạt động 3: Hệ thống đê ở vùng Đồng bằng Bắc Bộ

Gv yêu cầu HS trao đổi theo nhóm: 

• Mô tả hệ thống đê sông Hồng.
• Nêu vai trò của hệ thống đê ở vùng Đồng bằng Bắc Bộ. 

Sản phẩm dự kiến:

- Đê sông Hồng là hệ thống đê lớn nhất nước ta với chiều dài hàng nghìn ki-lô-mét. Để được đắp bằng đất thành những đường cao, to dọc hai bên bờ sông. Hiện nay, phần lớn mặt đề đã được trải nhựa hoặc bê tông và nâng cấp để kiên cố hơn. 

- Hệ thống để giúp người dân ở vùng Đồng bằng Bắc Bộ ngăn lũ lụt và trồng lúa nhiều vụ trong năm.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Hoạt động nào không phải là một trong những nghề truyền thống của vùng Đồng bằng Bắc Bộ? 

A. Làm tranh dân gian Đông Hồ

B. Làm mộc ở Hương Canh

C. Sản xuất rượu vang

D. Làm đồ thủ công mỹ nghệ từ tre, nứa

Câu 2: Đê sông Hồng được xây dựng từ thời kỳ nào và đóng vai trò quan trọng ra sao trong việc phòng chống lũ?

A. Thời kỳ thuộc địa, chủ yếu để kiểm soát nguồn nước cho các khu công nghiệp

B. Thời kỳ phong kiến, giúp bảo vệ thành phố Hà Nội và vùng lân cận khỏi lũ

C. Thời kỳ hiện đại, nhằm hỗ trợ việc xây dựng các khu đô thị mới

D.  Thời kỳ đầu của nền độc lập, chủ yếu để phục vụ mục đích nông nghiệp

Câu 3: Vùng Đồng bằng Bắc Bộ nổi tiếng với loại gạo nào, được biết đến với chất lượng và hương vị đặc trưng?

A. Gạo ST24 

B. Gạo tám xoan 

C. Gạo nếp cái hoa vàng

D. Gạo tám xoan

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: C

Câu 2: B

Câu 3: C

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Sưu tầm hình ảnh về một sản phẩm thủ công truyền thống ở vùng Đồng bằng Bắc Bộ và chia sẻ với các bạn. 

Câu 2: Trồng cây nào là một trong những hoạt động truyền thống quan trọng ở vùng Đồng bằng Bắc Bộ, đóng góp lớn vào nền kinh tế nông nghiệp của khu vực? Vì sao?