Giáo án và PPT Mĩ thuật 10 Điêu khắc Kết nối Bài 1: Khái quát về nghệ thuật điêu khắc

NỘI DUNG: ĐIÊU KHẮC (16 tiết)

BÀI 1: KHÁI QUÁT VỀ NGHỆ THUẬT ĐIÊU KHẮC

HOẠT ĐỘNG 1: KHÁM PHÁ

GV chia lớp thành 2 nhóm, yêu cầu các nhóm đọc tư liệu, hình ảnh SGK tr.5-8, kết hợp sưu tầm thông tin, tư liệu, hình ảnh và thực hiện nhiệm vụ học tập:

+ Nhóm 1: Trình bày về nội dung “Một số di vật, tác phẩm điêu khắc tiêu biểu của một số nền văn hóa trên thế giới”.

+ Nhóm 2: Trình bày về nội dung “Một số tác phẩm điêu khắc tiêu biểu ở Việt Nam qua một số thời kì”.

Sản phẩm dự kiến:

+ Điêu khắc là nghệ thuật khai thác hình tượng đa chiều trong không gian (chiều ngang - chiều dọc - chiều sâu). 

+ Điêu khắc xuất hiện từ thời kì tiền sử dưới hình thức nghệ thuật thô sơ như tượng và vật trang trí bằng đá. Cùng với sự phát triển của các nền văn minh, các tác phẩm điêu khắc được sáng tạo nhằm thể hiện quan niệm về con người, thế giới theo những cách khác nhau. 

+ Tác phẩm điêu khắc có chức năng thông tin, làm thay đổi giá trị không gian mà nó xuất hiện.

Một số di vật, tác phẩm điêu khắc tiêu biểu của một số nền văn hóa trên thế giới

+ Những tác phẩm điêu khắc thời kì đầu: tượng gốm nhỏ của nền văn minh Trung Hoa cổ đại, tượng các vị vua của nền văn minh Ai Cập, tượng đá của nền văn minh người Mai-a ở khu vực Trung Mỹ.

+ Nền văn minh Ai Cập cổ đại:  những tác phẩm điêu khắc lớn như tượng Nhân sư trước kim tự tháp Kha-phơ, bốn tượng Ram-xeo, rất nhiều những tượng vừa và nhỏ được làm tinh xảo: tượng đồng vương hậu Ca-rô-ma-ma, tượng gỗ Sai-khơ eo Bê-lét, phù điêu đá vôi Ti-gra-nê Pát-ha,…

+ Nền văn minh Hy Lạp:

• Có ảnh hưởng đến nền văn hoá của nhiều nước trên thế giới, nhất là trong lĩnh vực điêu khắc. 

• Những di sản mĩ thuật điêu khắc được tìm thấy thường bằng chất liệu đá cẩm thạch và đồng, thể hiện hình tượng các vị thần, anh hùng, sinh vật thần thoại, ...

……………………

HOẠT ĐỘNG 2: NHẬN BIẾT

Nhiệm vụ 1

GV chiếu hình ảnh, yêu cầu HS quan sát và phân tích theo từng cặp khối để thấy được sự khác nhau.

Sản phẩm dự kiến:

Một số hình thức biểu đạt của khối

Khối nổi – khối chìm (khối dương – khối âm)

- Khối nổi (khối dương): là khối được đắp lên từ mặt phẳng của vật thể như những hoa văn, hình thể trang trí trên phù điêu.

- Khối chìm (khối âm): là khối được đục, khoét sâu vào vật thể. Sự tác động của ánh sáng vào các khối nổi hay chìm theo các chiều, hướng khác nhau sẽ tạo nên hiệu quả thẩm mĩ, cảm xúc nghệ thuật khác nhau. 

Khối cứng – khối mềm

- Khối cứng: 

+Là khối có những cạnh là đoạn thẳng, có góc cạnh,

+ Tạo cho người xem cảm giác vững chắc.

- Khối mềm: là những khối có hình dáng lồi, lõm, tạo cảm giác nhịp điệu và tiết tấu của khối luôn thay đổi.

Khối động – khối tĩnh

- Khối động: là khối có các thành phần cấu tạo như đường nét, hình, khối mang những độ chênh lệch về tính chất và kích thước giữa chúng với nhau để tạo nên những góc xiên

với mặt nằm ngang.

- Khối tĩnh: là khối có tỉ lệ giữa các cạnh và hình dáng cấu tạo tương đối cân bằng, không có sự chuyển hướng đột ngột.

Nhiệm vụ 2

- GV trình chiếu cho HS quan sát hình ảnh của một số thể loại chính trong nghệ thuật điêu khắc:

+ Phù điêu: 

+ Tượng:

+ Tượng đài:

GV chia HS thành các nhóm, yêu cầu các nhóm quan sát hình ảnh, kết hợp đọc thông tin tư liệu và làm rõ một số thể loại trong điêu khắc như: phù điêu, tượng, tượng đài.

Sản phẩm dự kiến:

Một số thể loại trong điêu khắc

- Phù điêu: 

+ Là khái niệm chỉ những tác phẩm điêu khắc được thực hiện bằng hình thức đắp nỏi hoặc khoét lõm.

• Chiều dài, chiều rộng là cố định; phần nổi và chìm phụ thuộc vào ý tưởng sáng tạo hoặc chủ đích cần biểu đạt trong một cảnh quan nhất định.

• Các biểu hiện đặc trưng của phù điêu như: nhịp điệu, tiết tấu của hình khối, nét nhằm thể hiện những lớp không gian có tính ước lệ.

+ Đặc điểm: 

• Triển khai bố cục trên mặt phẳng, có sự nhịp nhàng về đường nét, phong phú về hình khối. 

• Các mảng đặc, mảng trống và cách diễn tả đường nét có tính trang trí cao để tổng thể không bị vụn vặt hay tạo cảm giác chật chội, gò bó.

- Tượng: 

+ Là khái niệm chỉ những tác phẩm điêu khắc được tạo tác bởi các hình thức như: tạc, nặn, đúc,... + Được nhận diện bởi ba yếu tố: khối - chất liệu - không gian (chiều ngang - chiều dọc - chiều sâu).

- Tượng đài :

+ Là công trình văn hoá nghệ thuật biểu hiện nội dung tư tưởng và tinh thần thời đại, mang hình thái xã hội đương thời, được thể hiện bằng chất liệu bền vững.

+ Là bộ phận cấu thành của không gian kiến trúc đô thị và cảnh quan

thiên nhiên, có quy mô và hình thức nghệ thuật hoành tráng, tác động đến nhận thức của xã hội.

- Một số nhà điêu khắc nổi tiếng:

+ Trên thế giới: 

• Michelangelo (1475 - 1564)

• Auguste Rodin (1840 - 1917)

• Constantin Brancusi (1876 - 1957)

• Henry Moore (1898 - 1986)

• Alberto Giacometti (1901 - 1966)

• Louise Bourgeois (1911 - 2010)

• Sol LeWitt (1928 - 2007)

+ Ở Việt Nam: 

• Phạm Gia Giang (1912 - ...)

• Nguyễn Thị Kim (1917 - 2011)

• Diệp Minh Châu (1919 - 2002)

• Lê Công Thành (1931 - 2019)

• Nguyễn Hải (1933 - 2012)

• Hứa Tử Hoài (1940 - 2008)

• Tạ Quang Bạo (1941 - 2008)

…………………………

HOẠT ĐỘNG 3: THẢO LUẬN

GV cho HS tham khảo phần Phụ lục, SGK để tìm hiểu về diễn trình của nghệ thuật điêu khắc Việt Nam, qua đó cho HS viết bài luận theo các ý chính:

+ Một số di vật, tác phẩm điêu khắc qua các thời kì, trong đó nêu một vài đặc điểm khác nhau về tạo hình.

+ Sự xuất hiện của tác phẩm điêu khắc trong không gian công cộng, đô thị tạo điểm nhấn cho cảnh quan.

HOẠT ĐỘNG 4: VẬN DỤNG

Em hãy trình bày cảm nghĩ, phân tích vẻ đẹp trên một tác phẩm điêu khắc mình yêu thích (trong nước hoặc trên thế giới), trong đó nhấn mạnh đến các yếu tố sau:

+ Nội dung tác phẩm.

+ Dạng thức biểu đạt khối - sự kết hợp của khối trên tác phẩm (nếu có).

+ Tác giả và phong cách.