Giáo án và PPT Sinh học 10 kết nối Bài 25: Một số bệnh do virus và các thành tựu nghiên cứu ứng dụng virus

BÀI 25: MỘT SỐ BỆNH DO VIRUS VÀ CÁC THÀNH TỰU NGHIÊN CỨU ỨNG DỤNG VIRUS

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

- GV yêu cầu HS suy nghĩ về tình huống mở đầu bài học: Năm 2019, một dịch bệnh mới gây viêm phổi cấp xuất hiện do một loại virus hoàn toàn mới lại và được đặt tên là SARS-CoV-2. Vậy, em có biết virus này gây bệnh theo cơ chế nào và có các biện pháp nào để phòng chống?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Cơ chế gây bệnh ung thư

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu: 

• Virus gây bệnh theo các cơ chế nào?

• Loại virus có vật chất di truyền là DNA hay RNA sẽ dễ phát sinh các chủng đột biến mới? Giải thích.

Sản phẩm dự kiến:

Một số cách gây bệnh của virus

- Virus nhân lên kiểu sinh tan làm phá hủy các tế bào và các mô. 

- Virus xâm nhập vào tế bào có thể sinh ra độc tố biểu hiện triệu chứng bệnh.

- Virus tồn tại trong tế bào trong chu trình tiềm tan gây đột biến gen tế bào chủ dẫn tới ung thư.

- Các bệnh do virus thường có biểu hiện chung là sốt cao, đau nhức các bộ phận cơ thể - đó là đáp ứng của hệ thống miễn dịch chống lại virus. 

- Các virus gây bệnh nguy hiểm ở chỗ chúng dễ phát sinh chủng mới và nhanh chóng lan rộng thành đại dịch toàn cầu. 

- Có khoảng 70% virus có vật chất di truyền là RNA. Sự sao chép trong tế bào chủ để lại rất nhiều đột biến, làm phát sinh chủng virus mới.

Hoạt động 2: Một số bệnh do virus

Nhiệm vụ 1: Hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải (AIDS) ở người

GV đưa ra câu hỏi: 

• Tại sao HIV chỉ xâm nhập vào được một số loại tế bào miễn dịch ở người? 

• Hiện nay, người ta đã sản xuất ra các loại thuốc là chất ức chế các enzym và protein của HIV. Quan sát hình 25.3, hãy cho biết các loại thuốc này có thể ức chế những giai đoạn nào trong quá trình nhân lên của HIV. 

• HIV có thể lây truyền từ người này sang người khác bằng những con đường nào?

Sản phẩm dự kiến:

Virus gây hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải ở người có tên viết tắt là HIV (Human Immunodeficiency Virus).

a) Cấu tạo của virus

HIV có vật chất di truyền là 2 phân tử RNA, có thêm các loại enzyme.

Bên ngoài capsid có lớp vỏ ngoài từ phospholipid kép, trên bề mặt có các gai glycoprotein (để liên kết đặc hiệu với thụ thể của bạch cầu).

b) Quá trình nhân lên của HIV

Trong quá trình nhân lên, HIV thường tạo ra nhiều biến thể mới - đây là một trong các nguyên nhân khiến việc điều trị hội chứng AIDS gặp khó khăn.

c) Phương thức lây truyền và cách phòng tránh hội chứng AIDS

HIV lây truyền từ người sang người theo ba con đường:

- Tình dục, từ mẹ sang con và đường máu

- Khi đã xâm nhập vào cơ thể, virus HIV gây hội chứng suy giảm miễn dịch ở người qua 3 giai đoạn: Giai đoạn sơ nhiễm, giai đoạn triệu chứng và giai đoạn cuối.

- Cách phòng tránh hội chứng AIDS, chủ yếu là ngăn ngừa sự lây lan của virus bằng cách:

+ Quan hệ tình dục an toàn, một vợ một chồng và sử dụng các biện pháp bảo vệ như bao cao su.

+ Không sử dụng chung bơm kim tiêm hoặc dụng cụ có nguy cơ dính máu hay dịch tiết từ người bệnh.

+ Thực hiện truyền máu an toàn.

+ Phát hiện sớm và quản lí tốt người nhiễm HIV cũng góp phần ngăn chặn lây truyền.

…..

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học, GV yêu cầu HS hoàn thành các bài tập trắc nghiệm sau:

Câu 1: Virus không gây bệnh theo cơ chế nào sau đây?

A. Cơ chế nhân lên kiểu sinh tan phá hủy các tế bào cơ thể và các mô.

B. Cơ chế sản sinh các độc tố trong tế bào chủ làm biểu hiện triệu chứng bệnh.

C. Cơ chế nhân lên kiểu tiềm tan gây đột biến gene dẫn đến ung thư.

D. Cơ chế sản sinh các độc tố bên ngoài tế bào chủ làm biểu hiện triệu chứng bệnh.

Câu 2: Các bệnh do virus thường có biểu hiện chung là

A. sốt cao, đau nhức các bộ phận cơ thể.

B. suy giảm hệ thống miễn dịch của cơ thể.

C. sốt cao, tiêu chảy, đau họng.

D. tiêu chảy, đau nhức các bộ phận cơ thể.

Câu 3: Virus gây hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải (AIDS) ở người là

A. HIV.

B. SARS-CoV-2

C. Paramyxo virus.

D. Aphtho type A.

Câu 4: Các chủng virus cúm khác nhau về

A. chất cấu tạo lõi nucleic acid.

B. chất cấu tạo lớp vỏ ngoài.

C. loại enzyme phiên mã ngược.

D. loại tổ hợp gai glycoprotein.

Câu 5: Biện pháp chủ động phòng tránh virus hiệu quả nhất ở người là

A. tiêm vaccine.

B. vệ sinh môi trường sạch sẽ.

C. giữ gìn vệ sinh cơ thể.

D. ăn uống đủ chất.

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Kể tên một số thành tựu ứng dụng virus và nêu cơ sở khoa học của các thành tựu đó.

Câu 2: Việc sử dụng virus làm thuốc trừ sâu có ưu điểm gì so với việc dùng thuốc trừ sâu hóa học?