Giáo án và PPT Sinh học 10 kết nối Bài 17: Giảm phân

BÀI 17. GIẢM PHÂN

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

- GV đặt câu hỏi yêu cầu HS thảo luận và trả lời: Cơ thể con có bộ NST lưỡng bội từ sự kết hợp vật chất di truyền của bố và mẹ là đặc trưng của sinh sản hữu tính. Vậy, bằng cơ chế nào mà bộ NST lưỡng bội (2n) của loài sinh sản hữu tính được duy trì nguyên vẹn từ thế hệ này sang thế hệ khác?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Tìm hiểu diễn biến của giảm phân

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu: 

• Giảm phân là gì?

• Quan sát hình 17.1 (SGK tr.104), nêu diễn biến các kì của giảm phân I.

• Quan sát hình 17.2 (SGK tr.105): Mô tả các kì của giảm phân II. Cho biết cơ chế nào dẫn đến số lượng NST giảm đi một nửa sau giảm phân?

• Nêu kết quả của giảm phân.

Sản phẩm dự kiến:

- Giảm phân là hình thức phân chia của các tế bào mầm sinh dục trong quá trình sản sinh giao tử ở các cơ quan sinh sản.

- Gồm 2 lần phân bào liên tiếp: Giảm phân 1 và giảm phân 2.

1. Giảm phân 1

- Giai đoạn phân chia thứ nhất của giảm phân làm giảm một nửa số lượng nhiễm sắc thể và tạo ra các tổ hợp nhiễm sắc thể mới. 

- Đây là giai đoạn diễn ra sự phân li của các cặp nhiễm sắc thể tương đồng khác nhau và tổ hợp các nhiễm sắc thể không tương đồng.

2. Giảm phân 2 

Diễn ra tương tự như nguyên phân dẫn đến sự phân tách các chromatid và hoàn thành quá trình giảm phân.

3. Kết quả của giảm phân

- Từ một tế bào, qua 2 lần giảm phân tạo ra 4 tế bào con với số lượng NST giảm một nửa.

- Giảm phân tạo ra các tế bào chứa các hệ gene đơn bội khác nhau.

- Sau giảm phân, các tế bào con được biến đổi hình thái thành các giao tử.

Hoạt động 2: Các yếu tố ảnh hưởng đến giảm phân

GV đưa ra câu hỏi: Quá trình giảm phân chịu ảnh hưởng của những yếu tố nào? Giải thích.

Sản phẩm dự kiến:

Các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình giảm phân:

+ Yếu tố di truyền: Ở mỗi loài, đến độ tuổi trưởng thành nhất định, các tế bào sinh dục mới tiến hành giảm phân tạo giao tử đánh dấu sự bắt đầu có khả năng sinh sản của cơ thể.

+ Các yếu tố môi trường: Nhiều loài cây chỉ có thể ra hoa khi gặp điều kiện thời tiết, chế độ ánh sáng thích hợp.

+ Các hormone sinh dục đóng vai trò quan trọng trong quá trình giảm phân: Để vật nuôi sinh sản theo ý muốn, người ta có thể tiêm hormone sinh dục kích thích quá trình sinh sản cho vật nuôi.

+ Tuổi tác cũng ảnh hưởng đến giảm phân: Ở người, phụ nữ tuổi càng lớn (đặc biệt từ tuổi 35 trở lên) thì quá trình giảm phân hình thành giao tử càng dễ bị rối loạn dẫn đến tỉ lệ các giao tử bất thường tăng lên khiến khả năng sinh con bị chứng Down càng tăng.

…..

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học, GV yêu cầu HS hoàn thành các bài tập trắc nghiệm sau:

Câu 1: Chọn ý đúng: Meiosis là quá trình của?

A. phân bào trong tế bào xôma.

B. phân chia tế bào để tạo ra tế bào sinh dục.

C. sao chép DNA.

D. sao chép RNA.

Câu 2: Cho biết: Các tế bào dòng "trứng" theo sự phát triển giảm dần là?

A. noãn nguyên bào, noãn bào 1, noãn bào 2, "trứng" thực thụ

B. noãn nguyên bào, noãn bào 1, noãn bào 2, "trứng"

C. "trứng", noãn bào 2, noãn bào 1, noãn nguyên bào

D. "trứng" thực thụ, noãn bào 2, noãn bào 1, noãn nguyên bào

Câu 3: Xác định: Người ta thấy có 46 NST kép đang phân ly về 2 cực tế bào thì đó là?

A. kỳ sau nguyên nhiễm

B. kỳ cuối nguyên nhiễm

C. kỳ sau 2 giảm nhiễm

D. kỳ sau 1 giảm nhiễm

Câu 4: Cho biết: Bộ nhiễm sắc thể của tinh tử là?

A. 2n kép

B. 2n đơn

C. n kép

D. n đơn

Câu 5: Cho biết: Nguyên lý di truyền nào cho phép dự đoán được xác suất người mang gen ở thế hệ sau?

A. di truyền đơn gen do 2 alen

B. di truyền đa gen

C. di truyền đa nhân tố

D. di truyền đa alen

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Vì sao sinh sản tuổi vị thành niên dễ gặp rủi ro?

Câu 2: Trong quá trình giảm phân ở người mẹ, ở lần phân bào I, nhiễm sắc thể vẫn phân ly bình thường nhưng trong lần phân bào II, 50% số tế bào có hiện tượng không phân ly ở nhiễm sắc thể giới tính. Quá trình giảm phân ở người bố bình thường, không có đột biến xảy ra. Tính khả năng đứa con họ sinh ra bị mắc hội chứng siêu nữ (có 3 NST giới tính X).