Nội dung chính Ngữ văn 10 kết nối tri thức Bài 8: Sự sống và cái chết

VĂN BẢN 1. SỰ SỐNG VÀ CÁI CHẾT

I. TÌM HIỂU CHUNG

1. Đặc trưng của văn bản thông tin.

- VB thông tin là văn bản cung cấp thông tin.

- Ghi nhớ thông tin bằng các tiêu chí: Địa điểm thời gian, số liệu xác thực có thể kiểm chứng được.

- VBTT có thể lồng ghép với các yếu tố miêu tả, tự sự, biểu cảm, nghị luận…

diện

- Bao gồm nhiều thể loại nhỏ: bản tin, thông báo, tiểu luận…

2. Đặc điểm

- Chính xác, khách quan

- Sử dụng kết hợp các phương tiện phi ngôn ngữ

3. Một số thể loại văn bản thông tin thường gặp

- Bản tin

-Văn bản nội quy, văn bản hướng dẫn nơi công cộng

4. Tác giả:

- Trịnh Xuân Thuận: 1948 Tại Hà Nội, là nhà Vật lí, thiên văn học người Mỹ gốc Việt.

- Ông vừa là 1 nhà khoa học, vừa là 1 nhà văn và các thông tin về khoa học vũ trụ được trình bày bằng ngôn  ngữ giàu chất thơ

5. Tác phẩm

-Văn bản được trích trong cuốn Từ điển yêu thích bầu trời và các vì sao.

- Đây là cuốn sách có giá trị: cung cấp cho người đọc thông tin về vũ trụ, giải thích từ ngữ,khám phá vẻ đẹp của sự sống, suy ngẫm về vai trò của con người trong vũ trụ, mối quan hệ giữa cái đẹp, khoa học và thi ca….

6. Đọc văn bản

- Xuất xứ: Sự sống và cái chết  in trong cuốn Từ điển yêu thích bầu trời và các vì sao

- Bố cục: Văn bản có 4 đoạn:

-Đoạn 1:  2 hướng đi cơ bản của lịch sử sự sống trên trái đất

-Đoạn 2: chuyến du hành ngược thời gian về thời xa xưa của trái đất

-Đoạn 3: Sự thích nghi, sinh tồn, tuyệt chủng của các loài trong quá trình tiến hóa

-Đoạn 4: Mối quan hệ giữa sự sống và cái chết, vai trò của chúng đối với các loài trên trái đất

II. TÌM HIỂU CHI TIẾT VĂN BẢN

1. Nhan đề tác phẩm

- Sự sống và cái chết: Sự phát triển phức tạp và đa dạng của trái đất

=> tiếp cận đề tài trên phương diện khoa học, chính xác, khách quan dựa trên những kiến thức hiểu biết sâu sắc của tác giả về đề tài.

- Sơ đồ tư duy về sự sống trên Trái Đất theo 2 yếu tố:

+ Lịch sử phát triển: các dấu mốc thời gian

+ Diện mạo của sự sống được thể hiện qua sự phong phú của các loài.

2. Mối quan hệ giữa sự sống và cái chết

* “Chuyến du hành ngược thời gian”:

- Quay lại lịch sử trái đất 3 tỉ năm: trái đất chỉ tồn tại các vi khuẩn và vi khuẩn cổ sinh.

- Ngược lại 500 triệu năm: ngoài 2 dạng vi khuẩn còn có vô số tảo biển, rêu nấm…

- 140 triệu năm về trước: toàn bộ thế giới nhỏ bé đã đầy đủ để chào đón

=> Sự sống của trái đất phát triển, tiến hóa theo thời gian: từ đơn giản đến phức tạp, dần dần trở nên phong phú muôn màu sắc

- Cách sử dụng ngôn từ giàu hình ảnh: đáng kinh ngạc, đón tiếp, chiêm ngưỡng

=> Niềm hứng thú, sự ngưỡng mộ của tác giả trước lịch sử tiến hóa của các sinh vật trên trái đất

* Mối quan hệ giữa đấu tranh sinh tồn, tiến hóa, sự sống và cái chết:

- Mỗi sinh vật trên trái đất đều có vai trò, chỗ đứng của riêng mình

- Sự sống trên Trái Đất luôn tồn tại, vận hành liên tục: có sinh ra và mất đi

- Cái chết cho phép sự sống tiến lên, là một phần không thể tách rời của sự sống, cái chết đe dọa sự sống sẽ giúp cho sự sống tạo ra một sức đề kháng mãnh liệt, tiến hóa và thích nghi

 => Khẳng định mối quan hệ sâu sắc, bền chặt giữa “sự sống” và “cái chết” trên trái đất: đó là mối quan hệ cùng tồn tại, cùng phát triển không loại trừ nhau, cái này là 1 phần của cái kia hỗ trợ lẫn nhau, phụ thuộc vào nhau.

- Thông điệp từ văn bản: các từ ngữ như "đáng kinh ngạc", "đón tiếp", "chiêm ngưỡng",... và thủ pháp nhân hoá, hình tượng hoá cho thấy niềm hứng thú và sự ngưỡng mộ của tác giả trước lịch sử tiến hoá của các sinh vật trên Trái Đất, cách sử dụng ngôn ngữ và ngữ điệu mang tính khẳng định cho thấy niềm tin vào mối quan hệ giữa sự sống và cái chết, niềm tin vào tương lai của tác giả,...

III. TỔNG KẾT

1. Nội dung

Những dư vị bâng khuâng cũng như lạ lùng của tuổi trẻ. Cùng những cảm xúc ngọt ngào trong sáng trẻ trung.

2. Giá trị nghệ thuật

-  Tình huống truyện đặc sắc, nổi bật

-  Các chi tiết đầy gợi mở, lôi cuốn thu hút người đọc.