Câu hỏi tự luận ngữ văn 10 kết nối Bài 8: Văn bản. Sự sống và cái chết

VĂN BẢN. SỰ SỐNG VÀ CÁI CHẾT

(15 câu)

1.    NHẬN BIẾT ( 5 câu)

Câu 1: Văn bản “Sự sống và cái chết” thuộc thể loại gì? Em hãy nêu đặc điểm của thể loại đó

Trả lời:

a, Đặc trưng của văn bản thông tin.

- VB thông tin là văn bản cung cấp thông tin.

- Ghi nhớ thông tin bằng các tiêu chí: Địa điểm thời gian, số liệu xác thực có thể kiểm chứng được.

- VBTT có thể lồng ghép với các yếu tố miêu tả, tự sự, biểu cảm, nghị luận…

diện

- Bao gồm nhiều thể loại nhỏ: bản tin, thông báo, tiểu luận…

b, Đặc điểm

- Chính xác, khách quan

- Sử dụng kết hợp các phương tiện phi ngôn ngữ

c, Một số thể loại văn bản thông tin thường gặp

- Bản tin

-Văn bản nội quy, văn bản hướng dẫn nơi công cộng

Câu 2: Trình bày tác giả và tác phẩm của văn bản “Sự sống và cái chết”

Trả lời:

a, Tác giả:

- Trịnh Xuân Thuận: 1948 Tại Hà Nội, là nhà Vật lí, thiên văn học người Mỹ gốc Việt.

-Ông vừa là 1 nhà khoa học, vừa là 1 nhà vănà Các thông tin về khoa học vũ trụ được trình bày bằng ngôn  ngữ giàu chất thơ

b, Tác phẩm

-Văn bản được trích trong cuốn Từ điển yêu thích bầu trời và các vì sao.

- Đây là cuốn sách có giá trị: cung cấp cho người đọc thông tin về vũ trụ, giải thích từ ngữ,khám phá vẻ đẹp của sự sống, suy ngẫm về vai trò của con người trong vũ trụ, mối quan hệ giữa cái đẹp, khoa học và thi ca….

Câu 3: Văn bản được chia làm mấy phần? Nêu nội dung chính của từng phần

Trả lời:

Bố cục: Văn bản có 4 đoạn:

-Đoạn 1:  2 hướng đi cơ bản của lịch sử sự sống trên trái đất

-Đoạn 2: chuyến du hành ngược thời gian về thời xa xưa của trái đất

-Đoạn 3: Sự thích nghi, sinh tồn, tuyệt chủng của các loài trong quá trình tiến hóa

-Đoạn 4: Mối quan hệ giữa sự sống và cái chết, vai trò của chúng đối với các loài trên trái đất

Câu 4: Tóm tắt nội dung chính của văn bản bằng một đoạn văn ngắn

Trả lời:

Văn bản "Sự sống và cái chết" bàn luận về sự sống và cái chết của các sinh vật trên Trái Đất. Văn bản đã viết về lịch sử sự sống trên Trái Đất cách đây 3 tỉ năm và 140 triệu năm thông qua sự có mặt của các sinh vật. Sự ra đời và tuyệt chủng của một số sinh vật. Cuối cùng tác giả tìm ra nguyên nhân vì sao các loài tiến hóa và tự hoàn thiện.

Câu 5: Nêu giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật của văn bản “Sự sống và cái chết”

Trả lời:

a, Nội dung

- Văn bản đã nêu lên sự phát triển phức tạp và đa dạng của trái đất. Khẳng định mối quan hệ sâu sắc, bền chặt giữa “sự sống” và “cái chết” trên trái đất: đó là mối quan hệ cùng tồn tại, cùng phát triển không loại trừ nhau, cái này là 1 phần của cái kia hỗ trợ lẫn nhau, phụ thuộc vào nhau.

b, Nghệ thuật

Văn bản không chỉ cung cấp thông tin cho người đọc mà còn nêu quan điểm, thái độ của người viết:

+ Các yếu tố miêu tả, biểu cảm, nghị luận…sử dụng một cách linh hoạt

+ Dẫn chứng, lập luận chính xác, chặt chẽ, sắc bén góp phần tăng tính hấp dẫn của văn bản

+ Ngôn ngữ giàu hình ảnh, mang sắc thái biểu cảm cao.

2.    THÔNG HIỂU ( 6 câu)

Câu 1: Xác định câu chủ đề và thông tin chính được trình bày trong đoạn trích.

Trả lời:

Câu chủ đề trong đoạn trích: “Các loài tiến hoá và tự hoàn thiện dần bởi vì chúng phải đấu tranh để sinh tồn và bởi vì cái chết đang chờ chúng ở cuối con đường". Thông tin chính được trình bày trong đoạn trích là vai trò của cái chết đối với sự sống và sự tiến hoá của các loài sinh vật.

Câu 2: Thông tin chính này được triển khai cụ thể thành các ý phụ và chi tiết nào?

Trả lời:

Thông tin chính được triển khai thành các ý phụ và chi tiết:

– Cái chết là một phần của sự sống và là động lực tiến hoá của các loài sinh vật.

– Không có cái chết, sẽ không có sự tiến hoá.

Câu 3: Trong đoạn trích đã nhắc đến các số liệu, những số liệu đó có tác dụng gì?

Trả lời:

Các số liệu được nhắc tới trong đoạn trích (“300 000 năm sau Bích Beng (Big Bang)” “13,7 tỉ năm sau vụ nổ khởi thuỷ”) nhấn mạnh và giúp hình dung cụ thể hơn sự bất biến, không tiến hoá của các loài vô sinh, qua đó nhấn mạnh vai trò của cái chết đối với sự tiến hoá ở các loài sinh vật trên Trái Đất.

Câu 4: “Cái chết cho phép sự sống tiến lên. Nó là một phần không thể tách rời của sự sống”. Những thông tin này gợi cho bạn suy nghĩ gì?

Trả lời:

Mối quan hệ giữa "đấu tranh sinh tồn" và "tiến hóa", giữa "sự sống" và "cái chết" là những mặt tưởng như đối lập nhưng thực tế lại có mối quan hệ mật thiết, là một phần không thể tách rời khỏi nhau. "Các loài tiến hóa và tự hoàn thiện dần bởi vì chúng phải đấu tranh để sinh tồn và bởi vì cái chết đang chờ chúng ở cuối con đường. Cái chết cho phép sự sống tiến lên. Nó là một phần không thể tách rời của sự sống. Nó nằm trong trật tự của vạn vật.

Câu 5: Văn bản đã đưa lại cho em hiểu biết gì về mối quan hệ giữa đấu tranh sinh tồn và tiến hóa, giữa sự sống và cái chết?

Trả lời:

Mối quan hệ giữa đấu tranh sinh tồn, tiến hóa, sự sống và cái chết:

- Mỗi sinh vật trên trái đất đều có vai trò, chỗ đứng của riêng mình

- Sự sống trên Trái Đất luôn tồn tại, vận hành liên tục: có sinh ra và mất đi

- Cái chết cho phép sự sống tiến lên, là một phần không thể tách rời của sự sống, cái chết đe dọa sự sống sẽ giúp cho sự sống tạo ra một sức đề kháng mãnh liệt, tiến hóa và thích nghi

 => Khẳng định mối quan hệ sâu sắc, bền chặt giữa “sự sống” và “cái chết” trên trái đất: đó là mối quan hệ cùng tồn tại, cùng phát triển không loại trừ nhau, cái này là 1 phần của cái kia hỗ trợ lẫn nhau, phụ thuộc vào nhau.

Câu 6: Dựa vào nội dung văn bản, hãy phân tích “chuyến du hành ngược thời gian” được nhắc đến trong tác phẩm

Trả lời:

- Quay lại lịch sử trái đất 3 tỉ năm: trái đất chỉ tồn tại các vi khuẩn và vi khuẩn cổ sinh.

- Ngược lại 500 triệu năm: ngoài 2 dạng vi khuẩn còn có vô số tảo biển, rêu nấm…

- 140 triệu năm về trước: toàn bộ thế giới nhỏ bé đã đầy đủ để chào đón

=> Sự sống của trái đất phát triển, tiến hóa theo thời gian: từ đơn giản đến phức tạp, dần dần trở nên phong phú muôn màu sắc

- Cách sử dụng ngôn từ giàu hình ảnh: đáng kinh ngạc, đón tiếp, chiêm ngưỡng

=> Niềm hứng thú, sự ngưỡng mộ của tác giả trước lịch sử tiến hóa của các sinh vật trên trái đất

3.    VẬN DỤNG (3 câu)

Câu 1: Nêu ý nghĩa của việc tác giả tưởng tượng ra một chuyến "du hành" vượt thời gian là gì?

Trả lời:

Ý nghĩa của chuyến "du hành" người thời gian là giúp người đọc hiểu rõ hơn về lịch sử hình thành sự sống, sự đa dạng của các loài sinh vật trên Trái Đất của hàng trăm triệu năm về trước.

Câu 2: Văn bản cho em hiểu biết gì về mối quan hệ giữa "đấu tranh sinh tồn" và "tiến hóa"?

Trả lời:

Mối quan hệ giữa "đấu tranh sinh tồn" và "tiến hóa" là mối quan hệ qua lại, bổ sung cho nhau. Các loài sinh vật để có thể sống thì cần phải đấu tranh sinh tồn, để sinh tồn thì cần phải có sự tiến hóa, nâng cấp bản thân để tăng cường sức mạnh, để có thể đánh bại kẻ thù, để không bị chết và tuyệt chủng.

Câu 3: Cách sử dụng ngôn ngữ và ngữ điệu mang tính khẳng định cho thấy điều gì ở tác giả?

Trả lời:

- Niềm tin vào sức sống mãnh liệt của Trái Đất dù cho vũ trụ sau hàng tỉ năm nữa có ra sao.

- Sự mong mỏi nhân loại chung tay bảo vệ môi trường, bảo vệ sự giàu đẹp của Trái Đất.

- Niềm tin vào mối quan hệ giữa sự sống và cái chết, niềm tin vào tương lai.

4.    VẬN DỤNG CAO ( 1 câu)

Câu 1: Phân tích tác phẩm Sự sống và cái chết

Trả lời:

   Bài viết "Sự sống và cái chết" của Trịnh Xuân Thuận là một tác phẩm văn học khoa học đầy triết lý, thể hiện tầm nhìn đa chiều và sự hiểu biết sâu sắc của tác giả về cuộc sống và tự nhiên.

    Tác giả đưa ra quan điểm rằng sự sống và cái chết là hai khía cạnh cùng một đồng thời và không thể tách rời. Cuộc sống và cái chết là những khía cạnh của quá trình tự nhiên, một quá trình vô tận và vô cùng phức tạp. Ngoài ra, tác giả cũng phân tích và giải thích các quy luật của tự nhiên, đưa ra những ví dụ cụ thể để minh họa cho các quy luật đó. Từ đó, tác giả kết luận rằng sự sống và cái chết không phải là hai khái niệm đơn giản mà là một quá trình phức tạp, liên quan đến rất nhiều yếu tố khác nhau.

    Với cách viết sâu sắc, Trịnh Xuân Thuận đã giúp người đọc thấy rằng sự sống và cái chết không chỉ là vấn đề của cá nhân mà còn là vấn đề của cả nhân loại. Đồng thời, ông cũng đưa ra những suy nghĩ đáng suy ngẫm về ý nghĩa của cuộc sống và giá trị của sự sống. Tuy nhiên, trong bài viết này, tác giả không đưa ra các giải pháp cụ thể để giải quyết vấn đề của sự sống và cái chết. Vì vậy, để tìm hiểu và khám phá thêm về các giải pháp để bảo vệ và duy trì sự sống trên Trái Đất, cần phải tiếp tục nghiên cứu và đóng góp ý kiến từ các chuyên gia trong các lĩnh vực liên quan.

    Tuy nhiên, thực chất điểm bắt đầu và kết thúc của cuộc sống có thực sự là cái chết? Bởi không phải bất cứ một loài nào tiến hóa cũng sẽ tồn tại mãi theo thời gian, những tác động của con người và thiên nhiên đang ảnh hưởng rất nhiều tới vòng đời của vạn vật. Nếu giải thích theo Trịnh Xuân Thuận, vậy đâu là cái kết cho khủng long, loài đã bị tuyệt chủng từ hàng ngàn năm trước? Tại sao hiện nay, khi mọi loài đều đang tiến hóa nhưng những động vật trong sách đỏ lại giảm dần tỷ lệ với sự thích nghi và sự bảo vệ của con người? Và thực chất trong vũ trụ này, con người không phải loài có trí khôn duy nhất, thứ chúng ta tiến hóa không phải là con người mà là một loại robot sẽ có khả năng thay thế con người. Rồi sau đó, chào đón tương lai gần bằng những sự ghé thăm của các thế lực bên ngoài trái đất.