Giáo án và PPT Ngữ văn 10 kết nối Bài 8: Sự sống và cái chết (Trích Từ điển yêu thích bầu trời và các vì sao – Trịnh Xuân Thuận)

VĂN BẢN 1. SỰ SỐNG VÀ CÁI CHẾT

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời: Theo bạn, liệu cái chết có cần thiết hay không? Trái đất sẽ thế nào nếu thiếu vắng sự sống? Em có thể giới thiệu cho cả lớp biết về những cuốn sách, những bộ phim nói về hành trình sự sống và cái chết không?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Tìm hiểu chung

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu về văn bản thông tin

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu: Em hãy trình bày đặc trưng của văn bản thông tin. Văn bản thông tin có đặc điểm gì? Có những loại văn bản thông tin nào?

Sản phẩm dự kiến:

1. Đặc trưng của văn bản thông tin.

- VB thông tin là văn bản cung cấp thông tin.

- Ghi nhớ thông tin bằng các tiêu chí: Địa điểm thời gian, số liệu xác thực có thể kiểm chứng được.

- VBTT có thể lồng ghép với các yếu tố miêu tả, tự sự, biểu cảm, nghị luận…

diện

- Bao gồm nhiều thể loại nhỏ: bản tin, thông báo, tiểu luận…

2. Đặc điểm

- Chính xác, khách quan

- Sử dụng kết hợp các phương tiện phi ngôn ngữ

3. Một số thể loại văn bản thông tin thường gặp

- Bản tin

- Văn bản nội quy, văn bản hướng dẫn nơi công cộng

Nhiệm vụ 2: Tìm hiểu tác giả Trịnh Xuân Thuận

GV đặt câu hỏi hướng dẫn HS tìm hiểu: Trình bày những hiểu biết của em về tác giả? Em từng đọc những cuốn sách nào của ông?

Sản phẩm dự kiến:

a. Tác giả:

- Trịnh Xuân Thuận: 1948 Tại Hà Nội, là nhà Vật lý, thiên văn học người Mỹ gốc Việt.

- Ông vừa là 1 nhà khoa học, vừa là 1 nhà văn

- Các thông tin về khoa học vũ trụ được trình bày bằng ngôn ngữ giàu chất thơ

b. Tác phẩm

-Văn bản được trích trong cuốn Từ điển yêu thích bầu trời và các vì sao.

- Đây là cuốn sách có giá trị: cung cấp cho người đọc thông tin về vũ trụ, giải thích từ ngữ,khám phá vẻ đẹp của sự sống, suy ngẫm về vai trò của con người trong vũ trụ, mối quan hệ giữa cái đẹp, khoa học và thi ca….

Nhiệm vụ 3: Đọc văn bản

GV đặt câu hỏi hướng dẫn HS tìm hiểu: Nêu xuất xứ của văn bản. Văn bản được chia làm mấy phần? Nội dung của từng phần là gì?

Sản phẩm dự kiến:

- Xuất xứ: Sự sống và cái chết in trong cuốn Từ điển yêu thích bầu trời và các vì sao

- Bố cục: Văn bản có 4 đoạn:

• Đoạn 1:  2 hướng đi cơ bản của lịch sử sự sống trên trái đất

• Đoạn 2: chuyến du hành ngược thời gian về thời xa xưa của trái đất

• Đoạn 3: Sự thích nghi, sinh tồn, tuyệt chủng của các loài trong quá trình tiến hóa

• Đoạn 4: Mối quan hệ giữa sự sống và cái chết, vai trò của chúng đối với các loài trên trái đất

Hoạt động 2: Tìm hiểu chi tiết

Nhiệm vụ 1: Đọc, lý giải nhan đề văn bản, cách tiếp cận vấn đề của tác giả

GV đưa ra câu hỏi:

+ Văn bản Sự sống và cái chết viết về đề tài gì? Từ việc liên hệ với những văn bản khác cùng đề cập đề tài mà em đọc hãy cho biết cách tiếp cận đề tài riêng của tác giả.

+ Tóm tắt thông tin chính trong văn bản và chỉ ra cách sắp xếp, tổ chức thông tin đó

+ Dựa vào nội dung văn bản, vẽ sơ đồ mô tả quá trình phát triển sự sống trên trái đất

Sản phẩm dự kiến:

- Sự sống và cái chết: Sự phát triển phức tạp và đa dạng của trái đất

=> tiếp cận đề tài trên phương diện khoa học, chính xác, khách quan dựa trên những kiến thức hiểu biết sâu sắc của tác giả về đề tài.

- Sơ đồ tư duy về sự sống trên Trái Đất theo 2 yếu tố:

+ Lịch sử phát triển: các dấu mốc thời gian

+ Diện mạo của sự sống được thể hiện qua sự phong phú của các loài.

………………………………………

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học,GV yêu cầu HS hoàn thành các bài tập trắc nghiệm sau:

Câu 1: Văn bản Sự sống và cái chết của tác giả nào?

A. My Lê.

B. Trần Quốc Vượng.

C. Trịnh Xuân Thuận.

D. Nguyễn Văn Huyên.

Câu 2: Sự sống và cái chết có xuất xứ từ đâu?

A. Thế giới tự nhiên.

B. Sinh vật trong tự nhiên.

C. Từ điển sự sống.

D. Từ điển yêu thích bầu trời và các vì sao.

Câu 3: Chọn đáp án đúng khi viết về nhận định trong tác phẩm Sự sống và cái chết?

A. Đây là văn bản được viết theo ngôi thứ nhất số ít.

B. Đây là văn bản của tác giả người Trung Quốc.

C. Đây là văn bản cung cấp các thông tin về khoa học vũ trụ.

D. Đây là văn bản được viết bằng tiếng Anh và xuất bản ra nhiều nơi trên thế giới.

Câu 4: Nội dung chính trong văn bản Sự sống và cái chết là gì?

A. Văn bản trình bày tầm quan trọng của tự nhiên đối với con người.

B. Văn bản trình bày môi trường sống đang bị tàn phá.

C. Văn bản trình bày sự hữu hạn và nhỏ bé của con người qua đó suy ngẫm về ý nghĩa cuộc sống.

D. Tất cả các đáp án trên.

Câu 5: Đâu là giá trị nghệ thuật của văn bản Sự sống và cái chết?

Chọn đáp án không đúng:

A. Lập luận chặt chẽ, lí lẽ dẫn chứng sắc bén, chính xác cụ thể.

B. Tình huống truyện đặc sắc, nổi bật.

C. Ngôn ngữ khoa học chính xác dễ hiểu.

D. Văn phong cô đọng, súc tích.

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1. Văn bản cho em hiểu biết gì về mối quan hệ giữa "đấu tranh sinh tồn" và "tiến hóa"?

Câu 2. Cách sử dụng ngôn ngữ và ngữ điệu mang tính khẳng định cho thấy điều gì ở tác giả?