CHỦ ĐỀ 5 - MỘT SỐ VẬT LIỆU, NGUYÊN LIỆU, NHIÊN LIỆU, LƯƠNG THỰC - THỰC PHẨM

BÀI 9 - MỘT SỐ LƯƠNG THỰC, THỰC PHẨM THÔNG DỤNG

1. NHẬN BIẾT (4 câu)

Câu 1: Kể tên một số lương thực, thực phẩm thông dụng.

Trả lời:

Lương thực như gạo, ngô, khoai, sắn,... có chứa chất bột. Thực phẩm như thịt, cá, trứng, sữa dùng để làm các món ăn.

Câu 2: Lương thực, thực phẩm có vai trò gì?

Trả lời:

 Lương thực – thực phẩm cung cấp các chất thiết yếu cho cơ thể con người như chất bột, đường, chất béo, chất đạm, vitamin, chất khoáng,...

• Các chất bột, đường là những chất cung cấp năng lượng cần thiết
• Chất béo có vai trò dự trữ, cung cấp năng lượng cho cơ và các hoạt động sống
• Chất đạm là một trong các thành phần cấu tạo nên cơ thể sinh vật, tham gia cung cấp năng lượng và tham gia hầu hết các hoạt động sống của sinh vật.
• Các loại vitamin và chất khoáng có vai trò nâng cao hệ miễn dịch, giúp chúng ta có một cơ thể khoẻ mạnh, phòng chống các loại bệnh tật

Câu 3: Nêu các tính chất của lương thực, thực phẩm.

Trả lời:

• Lương thực – thực phẩm rất đa dạng. Chúng có thể ở dạng tươi sống (như rau, củ, cá, tôm,...) hoặc đã qua chế biến (như cơm, cá rán, thức ăn đóng hộp,..).
• Lương thực – thực phẩm dễ bị hỏng trong không khí do nấm và vi khuẩn phân huỷ nếu không được bảo quản hoặc bảo quản không đúng cách.

Câu 4: Nêu một số cách bảo quản lương thực, thực phẩm.

Trả lời:

Lương thực – thực phẩm cần được bảo quản bằng các cách thích hợp. Một số cách bảo quản lương thực – thực phẩm thông thường là: đông lạnh, hút chân không, hun khói, sấy khô, sử dụng muối hoặc đường,..

2. THÔNG HIỂU (3 câu)

Câu 1: Trong các thực phẩm dưới đây, đâu là lương thực, đâu là thực phẩm?

1. Quả dây tây 2. Củ khoai lang
2. Bắp ngô 4. Thịt trâu, bò, lợn, gà
3. Gạo 6. Sữa bò
4. Sắn 8. Quả cam

Trả lời:

• Lương thực: 2, 3, 5, 7
• Thực phẩm: 1, 4, 6, 8

Câu 2: Điều gì sẽ xảy ra nếu cơ thể của chúng ta thiếu vitamin và chất khoáng.

Trả lời:

Thiếu vitamin A gây khô mắt có thể dẫn đến mù loà. Thiếu sắt có thể dẫn đến bệnh thiếu  máu. Thiếu iodine (iốt) gây kém phát triển trí tuệ.

Câu 3: Các lương thực, thực phẩm sau nên bảo quản bằng phương pháp nào:

1. Ngô, đỗ, lạc 2. Cá, thịt
2. Cà pháo, dưa cải 4. Các loại hoa quả

Trả lời:

1. Bảo quản bằng phương pháp phơi khô
2. Bảo quản bằng phương pháp đông lạnh hoặc ướp muối, phơi khô
3. Bảo quản bằng phương pháp muối chua
4. Bảo quản bằng đường, ví dụ như làm mứt

3. VẬN DỤNG (4 câu)

Câu 1: Lan bị cận thị, vậy Lan nên bổ sung vitamin nào để tăng cường sức khỏe cho mắt và vitamin đó có nhiều trong thực phẩm nào?

Trả lời:

Lan nên bổ sung các vitamin:

• Vitamin A: giúp duy trì giác mạc được sạch sẽ và rõ ràng; có nhiều trong khoai lang, các loại rau lá xanh, bí ngô và ớt chuông
• Vitamin E: giúp bảo vệ các tế bào tế bào mắt khỏi bị phá hủy bởi các gốc tự do; có trong các loại hạt và dầu ăn, cá hồi, bơ và các loại rau lá xanh
• Vitamin C: có chức năng tương tự vitamin E; có nhiều trong cam, quýt, trái cây nhiệt đới, ớt chuông, bông cải xanh và cải xoăn
• Vitamin nhóm B: có nhiều trong cá, đậu, sữa chua, sữa, trứng, thịt bò…

Câu 2: Người bị bệnh tiểu đường nên ăn các nhóm thực phẩm nào?

Trả lời:

• Nhóm đường bột: Ngũ cốc nguyên hạt, đậu đỗ, gạo còn vỏ cám, rau củ... được chế biến bằng cách hấp, luộc, nướng, hạn chế tối đa rán, xào...
• Nhóm thịt cá: nên ăn cá, thịt nạc, thịt gia cầm bỏ da, thịt lọc bỏ mỡ, các loại đậu đỗ... được chế biến đơn giản.
• Nhóm chất béo, đường: ưu tiên các thực phẩm có chất béo không bão hòa như dầu đậu nành, vừng, dầu cá, mỡ cá, olive...
• Nhóm rau: nên ăn rau nhiều hơn thông qua các cách chế biến đơn giản như ăn sống, hấp, luộc, rau trộn nhưng không nên sử dụng nhiều loại sốt có chất béo.
• Hoa quả: cần tăng cường ăn trái cây tươi, không nên chế biến thêm bằng cách cho thêm kem, sữa, hạn chế ăn các loại quả chín ngọt.

Câu 3: Thực phẩm hữu cơ có gì khác so với thực phẩm thông thường?

Trả lời:

Thực phẩm hữu cơ được sản xuất theo tiêu chuẩn nghiêm ngặt và không sử dụng hóa chất tổng hợp, phụ gia hoá học, hoocmon sinh học.

Câu 4: Nguyên tắc cơ bản để chọn lựa thực phẩm chất lượng và an toàn là gì?

Trả lời:

• Đảm bảo mua thực phẩm từ các nguồn tin cậy và có nguồn gốc rõ ràng.
• Kiểm tra hạn sử dụng hoặc ngày sản xuất để đảm bảo thực phẩm còn trong tình trạng tốt nhất.
• Quan sát điều kiện bảo quản và chọn thực phẩm được bảo quản đúng cách.
• Xem xét ngoại hình, màu sắc và mùi của thực phẩm để phát hiện dấu hiệu bất thường.
• Ưu tiên mua từ các nhà cung cấp tin cậy và có uy tín.
• Sử dụng sản phẩm có chứng nhận an toàn thực phẩm.
• Kiểm tra lịch sử vệ sinh của thương hiệu thực phẩm và tránh sản phẩm đã bị nhiễm bẩn hoặc ô nhiễm hóa chất.

4. VẬN DỤNG CAO (4 câu)

Câu 1: Em hãy trình bày những hiểu biết của mình về Việt Nam và vấn đề an ninh lương thực hiện nay.

Trả lời:

• Sản xuất nông nghiệp ổn định: Việt Nam có một nền nông nghiệp phát triển, đóng góp quan trọng vào cung cấp thực phẩm cho dân số. Sản lượng nông sản và thủy sản đã tăng đáng kể trong vài thập kỷ qua.
• Chất lượng và an toàn thực phẩm: Các vụ việc liên quan đến thực phẩm giả, ô nhiễm và việc sử dụng hóa chất không an toàn vẫn còn tồn tại và là một thách thức đối với an ninh lương thực.
• Phát triển nông thôn và vùng sâu vùng xa: Việt Nam đang phấn đấu để phát triển nông thôn và cải thiện điều kiện sống cho người dân ở vùng sâu vùng xa, nơi an ninh lương thực có thể yếu hơn do khó khăn trong việc tiếp cận cơ sở hạ tầng và thị trường.
• Biến đổi khí hậu: Biến đổi khí hậu có thể ảnh hưởng đến năng suất nông nghiệp của Việt Nam. Hạn hán và lũ lụt có thể gây ra sự suy giảm đáng kể trong sản lượng nông sản, đặc biệt là ở các vùng nông thôn và miền núi.
• Thương mại và xuất khẩu thực phẩm: Xuất khẩu thực phẩm ngày càng quan trọng đối với nền kinh tế Việt Nam, nhưng cũng phải đối mặt với biến đổi trên thị trường thế giới và đòi hỏi cải thiện chất lượng sản phẩm.
• Chính sách và quản lý an ninh lương thực: Chính phủ Việt Nam đã đưa ra nhiều chính sách và biện pháp để cải thiện an ninh lương thực, bao gồm việc thúc đẩy công nghệ nông nghiệp, quản lý tài nguyên nước, và xây dựng hệ thống lưu trữ thực phẩm hiệu quả.
• Tầm nhìn và mục tiêu trong tương lai: Việt Nam đã đặt ra mục tiêu phát triển nông nghiệp bền vững và nâng cao an ninh lương thực trong kế hoạch phát triển kinh tế và xã hội.

Tóm lại, Việt Nam đã đối mặt với nhiều thách thức trong việc bảo đảm an ninh lương thực, từ việc tăng cường sản xuất nông nghiệp đến việc quản lý biến đổi khí hậu và cải thiện chất lượng thực phẩm. Chính phủ và các cơ quan liên quan đang nỗ lực để đảm bảo rằng người dân Việt Nam có quyền truy cập vào thực phẩm an toàn và đủ dự trữ.

Câu 2: Em hãy đề xuất các biện pháp nhằm đảm bảo an ninh lương thực tại Việt Nam.

Trả lời:

• Đầu tư vào nông nghiệp bền vững: bao gồm việc thúc đẩy sự áp dụng công nghệ mới trong nông nghiệp, nâng cao năng suất và sử dụng tài nguyên nông nghiệp một cách hiệu quả hơn.
• Quản lý tài nguyên nước thông minh: bao gồm việc đầu tư vào hệ thống tưới tiêu hiện đại, quản lý nguồn nước một cách bền vững và sử dụng tài nguyên nước một cách hiệu quả.
• Phát triển nông thôn và vùng sâu vùng xa: cần có sự đầu tư vào cơ sở hạ tầng vùng nông thôn, đặc biệt là hệ thống giao thông và lưu trữ thực phẩm.
• Thúc đẩy công nghệ nông nghiệp thông minh.
• Đảm bảo an toàn thực phẩm và chất lượng.
• Xây dựng dự trữ thực phẩm: phát triển hệ thống dự trữ thực phẩm đáng tin cậy để đối phó với tình hình khẩn cấp.
• Hợp tác quốc tế: tham gia vào các sáng kiến và hiệp định quốc tế để chia sẻ kinh nghiệm và tận dụng hỗ trợ từ cộng đồng quốc tế.

Câu 3: Các yếu tố chính ảnh hưởng đến chất lượng dinh dưỡng của thực phẩm là gì?

Trả lời:

• Nguyên liệu và phương pháp chế biến thực phẩm: Cách thức chế biến và bảo quản thực phẩm có thể ảnh hưởng đến lượng dinh dưỡng bị mất đi trong quá trình xử lý.
• Phương pháp canh tác: Sự sử dụng phân bón hóa học, thuốc trừ sâu, và các phương pháp canh tác có thể ảnh hưởng đến hàm lượng dinh dưỡng trong thực phẩm.
• Thời gian và điều kiện lưu trữ: Điều kiện lưu trữ thực phẩm có thể ảnh hưởng đến độ tươi ngon và hàm lượng dinh dưỡng của thực phẩm.
• Quy trình chế biến: Phương pháp chế biến thực phẩm cũng có thể ảnh hưởng đến lượng dinh dưỡng của thực phẩm, ví dụ như nhiệt độ, áp suất và thời gian chế biến.
• Nguyên liệu sử dụng: Loại nguyên liệu nguyên thủy cũng quyết định hàm lượng dinh dưỡng của thực phẩm.

Câu 4: Nhu cầu sử dụng lượng nước nhiều trong sản xuất thực phẩm ảnh hưởng như thế nào đến môi trường?

Trả lời:

• Stress on Water Resources: Sự tiêu thụ lớn của nước trong sản xuất thực phẩm gây áp lực lớn lên tài nguyên nước, đặc biệt là ở các khu vực đã phải đối mặt với tình trạng khan hiếm nước.
• Pollution: Khi sản xuất thực phẩm sử dụng nhiều nước, quá trình sản xuất có thể dẫn đến ô nhiễm nước thông qua việc xả thải hóa chất và chất thải từ quá trình sản xuất.
• Energy Consumption: Sự sử dụng nhiều nước cũng thường đi kèm với việc sử dụng nhiều năng lượng, góp phần tăng lượng khí thải nhà kính và nguy cơ biến đổi khí hậu.

Như vậy, nhu cầu lớn về nước trong sản xuất thực phẩm có thể tác động tiêu cực đến tài nguyên nước, gây ô nhiễm và ảnh hưởng đến biến đổi khí hậu.