BÀI 8: DINH DƯỠNG VÀ TIÊU HÓA Ở ĐỘNG VẬT

(19 câu)

1. NHẬN BIẾT (3 câu)

Câu 1. Tiêu hóa ở động vật là gì?

Trả lời:

Tiêu hoá ở động vật là quá trình biến đổi các chất dinh dưỡng có trong thức ăn thành những chất đơn giản mà cơ thể hấp thụ được.

Câu 2. Dinh dưỡng ở động vật là? 

Trả lời:

Quá trình lấy chất dinh dưỡng ở dưới dạng thức ăn và tổng hợp thành các chất sống của cơ thể, đảm bảo cho cơ thể tồn tại và phát triển.

Câu 3. Thực phẩm sạch là gì?

Trả lời:

Là thực phẩm không chứa chất độc hại, tạp chất, vi sinh vật gây bệnh, đảm bảo an toàn cho sức khỏe con người

2. THÔNG HIỂU (6 câu)

Câu 1. Trình bày về quá trình dinh dưỡng ở động vật?

Trả lời:

Quá trình dinh dưỡng gồm các giai đoạn:

– Lấy thức ăn: động vật có thể lấy thức ăn từ môi trường sống theo kiểu lọc, hút và ăn thức ăn rắn.

– Tiêu hoá thức ăn: là quá trình biến đổi các chất dinh dưỡng có kích thước lớn, cấu tạo phức tạp thành các phân tử nhỏ, đơn giản mà cơ thể hấp thụ được.

– Hấp thu: là quá trình các chất dinh dưỡng từ cơ quan tiêu hoá di chuyển vào cơ thể.

– Đồng hoá: sau khi được hấp thu, các chất dinh dưỡng được hệ tuần hoàn vận chuyển đến các tế bào trong cơ thể và được đồng hoá thành các chất hữu cơ phức tạp, tạo nên cấu trúc mô, cơ quan của cơ thể, tích luỹ năng lượng cần thiết cho các hoạt động sống.

– Thải chất cặn bã: thức ăn không tiêu hoá được và không hấp thu bị thải ra khỏi cơ thể dưới dạng phân.

Câu 2. Phân tích hình thức tiêu hóa ở động vật chưa có hệ thống tiêu hóa?

Trả lời:

Có một số động vật không có hệ thống tiêu hóa phức tạp như các loài vi khuẩn, động vật thủy sinh, động vật giun đất, tuy nhiên hình thức tiêu hóa của chúng tương đối đơn giản.

- Vi khuẩn: Vi khuẩn không có hệ thống tiêu hóa theo nghĩa truyền thống, thay vào đó chúng sử dụng các enzyme để phân huỷ các chất hữu cơ trong môi trường xung quanh chúng. Sau đó, chúng hấp thụ các chất dinh dưỡng đã được phân huỷ vào bên trong tế bào của chúng.

- Động vật thủy sinh: Động vật như nhện nước và giun đất sống trong nước và thực hiện việc tiêu hóa bằng cách phân giải thức ăn bằng enzyme. Các chất dinh dưỡng sau đó được hấp thụ vào bên trong tế bào của chúng thông qua quá trình hô hấp và trao đổi khí.

- Động vật giun đất: Động vật giun đất tiêu hóa bằng cách nuốt thức ăn vào bụng và phân giải chúng bằng các enzyme. Chất dinh dưỡng sau đó được hấp thụ vào bên trong cơ thể thông qua các màng tế bào.

Câu 3. Phân tích hình thức tiêu hóa ở thủy tức?

Trả lời:

- Các loài ruột khoang và giun dẹp có túi tiêu hóa.

- Túi tiêu hóa hình túi và được hình thành từ nhiều tế bào. Túi tiêu hóa có một lỗ thông duy nhất vừa làm chức năng của miệng vừa làm chức năng của hậu môn.

- Trong túi tiêu hóa, thức ăn được tiêu hóa nội bào và ngoại bào. Nhờ các tế bào thành túi tiêu hóa tiết ra các enzim để tiêu hóa hóa học thức ăn. Sau đó, thức ăn đang tiêu hóa dang dở sẽ được tiếp tục tiêu hóa nội bào trong tế bào của thành túi tiêu hóa.

Câu 4. Phân tích hình thức tiêu hóa ở động vật có ống tiêu hóa?

Trả lời:

– Tiêu hoá cơ học: là các động tác như cắn, xé, nhai, nghiền thức ăn của miệng; sự co bóp của dạ dày; các nhu động ruột làm cho thức ăn được phân nhỏ, thấm đều với dịch tiêu hoá vừa tạo điều kiện thuận lợi cho việc tiêu hoá hoá học thức ăn, vừa vận chuyển thức ăn đi dọc theo ống tiêu hoá.

– Tiêu hoá hoá học: là tác động của các enzyme để phân giải các hợp chất hữu cơ phức tạp trong thức ăn thành những hợp chất đơn giản để cơ thể có thể hấp thụ.

– Tiêu hoá vi sinh vật: là nhờ các tác động của vi sinh vật hữu ích có trong dạ hoặc ruột để tiêu hoá thức ăn. 

– Ở động vật ăn thực vật nhai lại, thức ăn từ miệng đi đến thực quản và dạ dày. Dạ dày của động vật nhai lại được chia làm bốn ngăn: dạ cỏ, dạ tổ ong, dạ lá sách, dạ múi khế. Thức ăn được tiêu hoá cơ học và tiêu hoá vi sinh vật tại dạ cỏ, sau đó được tiêu hoá hoá học tại dạ múi khế và ruột.

Câu 5. Trình bày quá trình tiêu hóa ở người?

Trả lời:

* Quá trình tiêu hóa ở người bao gồm nhiều bước khác nhau và diễn ra trong các cơ quan tiêu hóa khác nhau trong hệ thống tiêu hóa.

- Bước 1: Tiêu hóa ở miệng

Trước khi thức ăn đến dạ dày, quá trình tiền tiêu hóa bắt đầu ở miệng, khi chúng ta nhai thức ăn và đưa vào miệng. Nhai giúp phân mảnh thức ăn và trộn với nước bọt, làm ẩm thức ăn và chuẩn bị cho quá trình tiêu hóa. Ngoài ra, enzyme amylase có trong nước bọt miệng đã bắt đầu phá vỡ tinh bột trong thức ăn.

- Bước 2: Dạ dày

Sau khi thức ăn được nhai, nó sẽ đi xuống dạ dày. Dạ dày là một bộ phận của hệ tiêu hóa, nơi thức ăn được lưu trữ và trộn đều với acid clohydric và enzyme pepsin để phân hủy protein. Quá trình này tạo ra một hỗn hợp thức ăn và chất lỏng được gọi là dịch tiêu hoá.

- Bước 3: Ruột non

Ở đây amino axit và acid béo được hấp thu vào máu thông qua thành ruột non. Trong quá trình này, các enzyme khác nhau, như protease, amylase và lipase, được tiết ra từ tuyến tiêu hóa như tuyến tụy, gan và tuyến nước bọt để giúp phân hủy và tiêu hóa thức ăn.

- Bước 4: Ruột già

Những chất không được hấp thu tiếp tục di chuyển qua ruột già. Đó là nơi các chất bị thải ra khỏi cơ thể dưới dạng phân. Phân bao gồm chất thải như chất xơ, các chất không hấp thu được và vi khuẩn. Nó rồi được đẩy qua đường hậu môn và được bài tiết khỏi cơ thể.

Câu 6. Cách xây dựng một chế độ ăn hợp lý?

Trả lời:

Để xây dựng một chế độ ăn hợp lý, bạn có thể thực hiện các bước sau:

1. Định rõ mục tiêu: Mục tiêu có thể là giảm cân, tăng cơ bắp, cải thiện sức khỏe chung, hoặc bất kỳ mục tiêu nào khác liên quan đến dinh dưỡng.
2. Tìm hiểu về dinh dưỡng: Bạn cũng cần tìm hiểu về lượng calo cần thiết cho cơ thể và các nguồn dinh dưỡng tốt nhất.
3. Thực hiện các phân tích cơ thể: Những thông tin này sẽ giúp bạn xác định nhu cầu dinh dưỡng của cơ thể để có thể xây dựng chế độ ăn phù hợp.
4. Lập kế hoạch ăn uống: Lựa chọn các thực phẩm tốt cho sức khỏe và cân bằng lượng calo và các chất dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể.
5. Theo dõi và đánh giá: Bạn cần theo dõi các thay đổi về cân nặng, khối lượng cơ bắp và mỡ cơ thể để đánh giá hiệu quả của chế độ ăn uống để điều chỉnh chế độ ăn uống để đạt được kết quả tốt nhất.

3. VẬN DỤNG (7 câu)

Câu 1. Khi nhai cơm lâu thì ta sẽ thấy có vị ngọt trong miệng, điều này có là do?

Trả lời:

Cơm có thành phần chính là tinh bột. Khi nhai cơm, miếng sẽ tiết ra nước bọt có chứa emzyme Amilase thấm đẫm vào cơm, quá trình nhai sẽ làm emzyme thủy phân tinh bột thành đường Mantose nên sẽ có vị ngọt.

Câu 2. Tại sao một số vitamin và khoáng chất lại đặc biệt quan trọng đối với quá trình tiêu hóa ở người?

Trả lời:

Một số vitamin và khoáng chất đóng vai trò thiết yếu trong việc hỗ trợ quá trình tạo enzim và hoạt động của enzim trong tiêu hóa. 

Ví dụ, vitamin B tạo thành coenzim hỗ trợ hoạt động của các enzim, và magiê giúp duy trì hoạt động cơ bắp trong dạ dày.

Câu 3. Bạn có thể giải thích cách ăn uống giàu đạm, ít chất béo giúp tăng chuyển hóa và giảm cân ở người?

Trả lời:

Ăn uống giàu đạm, ít chất béo giúp cung cấp năng lượng dần dần, kéo dài cảm giác no, giảm thèm ăn. Đồng thời, quá trình trao đổi chất để tiêu hóa đạm yêu cầu nhiều năng lượng hơn, giúp tăng chuyển hóa và giảm cân.

Câu 4. Trong nhiều quảng cáo về sức khỏe, tại sao việc bổ sung probiotic trong chế độ ăn uống là một phương pháp hiệu quả để cải thiện hệ tiêu hóa?

Trả lời:

Probiotic là vi khuẩn có ích giúp cân bằng hệ vi sinh vật trong đường ruột, hỗ trợ quá trình tiêu hóa, tăng cường hệ miễn dịch, giảm viêm và kiểm soát sự phát triển của vi khuẩn gây hại.

Câu 5. Hãy lý giải tác động của chế độ ăn giàu chất béo dẫn đến sức khỏe tim mạch và hệ tiêu hóa?

Trả lời:

Chất béo trans làm tăng mức cholesterol xấu và giảm cholesterol tốt, gây ra các vấn đề tim mạch như xơ vữa động mạch, đột quỵ và suy tim. Đồng thời, chất béo trans cũng gây ra khó tiêu hóa, đóng góp vào bệnh béo phì và tiểu đường.

Câu 6. Thường xuyên ăn các loại thực phẩm nguyên chất có ảnh hưởng như thế nào đến hệ tiêu hóa và sức khỏe?

Trả lời:

Ăn thực phẩm nguyên chất có ảnh hưởng tích cực đến hệ tiêu hóa và sức khỏe:

1. Tăng cường hệ tiêu hóa: Nguyên liệu tự nhiên chứa nhiề chất xơ, giúp kích thích tiêu hóa, loại bỏ độc tố và giảm nguy cơ táo bón.
2. Cung cấp dinh dưỡng chất thiết yếu: Thực phẩm nguyên chất chứa nhiều vitamin, khoáng chất, protein, chất béo tốt, có lợi cho sức khỏe.
3. Kiểm soát cân nặng: Chất xơ và dinh dưỡng trong thực phẩm nguyên chất giúp cảm giác no lâu, giảm lượng calo tiêu thụ, hỗ trợ giảm cân.
4. Giảm nguy cơ bệnh tật: Ăn chế độ giàu thực phẩm nguyên chất giúp giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch, tiểu đường và ung thư.
5. Nâng cao chức năng miễn dịch: Thực phẩm nguyên chất có chứa chất chống oxi hóa giúp tăng cường miễn dịch, phòng ngừa bệnh tật và chống lão hóa.

Câu 7. Trình bày cách mà các động vật có giai đoạn sống trong nước như ếch chuyển đổi chế độ dinh dưỡng và tiêu hóa khi chúng lột xác từ giai đoạn ấu trùng thành con trưởng thành?

Trả lời:

Các động vật có giai đoạn sống trong nước, như ếch, có nhu cầu dinh dưỡng và hệ tiêu hóa thay đổi đáng kể khi chúng lột xác. Trong giai đoạn ấu trùng, ếch bơi trong nước và ăn chủ yếu thực vật, chúng có một hệ tiêu hóa đơn giản gồm miệng nhỏ, vảy lòng và dạ dày không phân thành từng khu vực rõ rệt. 

Khi chúng lột xác và trở thành con trưởng thành, hệ tiêu hóa phát triển thành hệ thống tiêu hóa phức tạp hơn gồm miệng rộng (dùng để bắt mồi), răng mỏng, dạ dày phân thành khu vực, và ruột để tiêu hóa các loại thức ăn chủ yếu là động vật như côn trùng. Chế độ dinh dưỡng chuyển từ thực vật sang động vật khi hệ tiêu hóa tiếp tục phát triển.

4. VẬN DỤNG CAO (3 câu)

Câu 1. Protein: Tỷ lệ hấp thụ là 90%. Một con vật cần tiêu thụ 1g protein trên mỗi kg cân nặng để đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng. Nếu con vật tiêu thụ 1kg thịt, thì lượng protein hấp thụ được sẽ là?

Trả lời:

1kg × 1000g/kg × 20% protein × 90% hấp thụ = 180g protein.

Câu 2. Giải thích cách mà quá trình tiêu hóa ở động vật có thể bị ảnh hưởng bởi một số yếu tố bên ngoài, bao gồm thức ăn, môi trường, tâm lý và sự khác biệt về độ tuổi. Từ đó, hãy đưa ra một số giải pháp để cải thiện quá trình tiêu hóa và tăng cường sức khỏe của động vật?

Trả lời:

- Các yếu tố bên ngoài như thức ăn, môi trường, tâm lý và độ tuổi có thể ảnh hưởng đến quá trình tiêu hóa ở động vật bằng cách thay đổi pH, chất lượng vi khuẩn đường ruột và sự hấp thụ chất dinh dưỡng. Ví dụ, thức ăn có chứa nhiều đường và chất béo có thể làm giảm hiệu quả tiêu hóa của động vật.

- Các giải pháp để cải thiện quá trình tiêu hóa ở động vật bao gồm cung cấp thức ăn đa dạng và giàu dinh dưỡng, đảm bảo môi trường vệ sinh sạch sẽ, cung cấp đủ nước uống và giảm stress cho động vật.

Câu 3. Trình bày cơ chế hoạt động của men tiêu hóa trong quá trình tiêu hóa ở động vật. Nêu một số ví dụ về các men tiêu hóa và chức năng của chúng trong quá trình tiêu hóa?

Trả lời:

- Men tiêu hóa là các enzyme được sản xuất bởi các tế bào tiêu hóa trong ruột để giúp phân hủy thức ăn thành các chất dinh dưỡng dễ hấp thụ. Các men tiêu hóa khác nhau phân hủy các loại chất khác nhau như protein, carbohydrate và chất béo.

- Ví dụ về các men tiêu hóa bao gồm amylase, một enzyme phân hủy tinh bột thành đường đơn; protease, một enzyme phân hủy protein thành các axit amin và lipase, một enzyme phân hủy chất béo thành các axit béo và glycerol. Các men tiêu hóa này giúp tăng hiệu quả tiêu hóa và giúp động vật hấp thụ các chất dinh dưỡng cần thiết