CHỦ ĐỀ 9 - LỰC

BÀI 27 - LỰC TIẾP XÚC VÀ LỰC KHÔNG TIẾP XÚC

1. NHẬN BIẾT (4 câu)

Câu 1: Nêu khái niệm lực tiếp xúc.

Trả lời:

Những lực xuất hiện giữa hai vật khi chúng tiếp xúc nhau được gọi là lực tiếp xúc.

Câu 2: Nêu khái niệm lực không tiếp xúc.

Trả lời:

Có những lực xuất hiện giữa hai vật không tiếp xúc nhau, những lực như vậy được gọi là lực không tiếp xúc.

Câu 3: Nêu khái niệm và đặc điểm của lực va chạm.

Trả lời:

• Người thợ rèn dùng búa đập vào thanh thép đã được nung nóng. Lực do búa tác dụng làm biến dạng thanh thép. Lực tiếp xúc xuất hiện trong trường hợp này được gọi là lực va chạm.
• Khi một vật đang chuyển động va chạm với một vật khác thì mỗi vật đều tác dụng lực va chạm vào vật còn lại.
• Độ lớn của lực va chạm có thể rất lớn, như khi búa đập vào đinh hoặc có thể rất nhỏ, như các phân tử khí trong không khí va chạm lên da của chúng ta.

Câu 4: Nêu khái niệm và đặc điểm của vật đàn hồi.

Trả lời:

• Tay người ấn lên quả bóng làm nó biến dạng. Khi bỏ tay ra, quả bóng trở lại hình dạng ban đầu. Vật có tính chất như vậy được gọi là vật đàn hồi.
• Khi vật đàn hồi bị biến dạng thì xuất hiện lực đàn hồi chống lại lực gây ra biến dạng đó.

2. THÔNG HIỂU (4 câu)

Câu 1: Lấy ví dụ về lực tiếp xúc.

Trả lời:

Ví dụ: Người thợ rèn dùng búa đập vào thanh thép đã được nung nóng. Lực do búa tác dụng làm biến dạng thanh thép.

Câu 2: Lấy ví dụ về lực không tiếp xúc.

Trả lời:

Lực mà nam châm hút các vật làm bằng sắt, thép là một ví dụ về lực không tiếp xúc.

Câu 3: Lấy ví dụ mà em biết về vật đàn hồi.

Trả lời:

Ví dụ như: Chiếc lò xo bị kéo dài ra, quả bóng tennis khi rơi chạm xuống sân, chai nhựa bị bóp méo,...

Câu 4: Em hãy lấy ví dụ về lực va chạm.

Trả lời:

• Thiên thạch va vào trái đất
• Hai xe tải xảy ra va chạm
• Lực đấm của võ sĩ này tác dụng lên thân thể võ sĩ kia

3. VẬN DỤNG (4 câu)

Câu 1: Trong các trường hợp sau, trường hợp nào là lực tiếp xúc, trường hợp nào là lực không tiếp xúc?

1. Cô gái nâng cử tạ
2. Cầu thủ chuyền bóng
3. Mặt Trăng quay quanh Trái Đất
4. Trái Đất quay quanh Mặt Trời
5. Nam châm hút quả bi sắt

Trả lời:

• Lực tiếp xúc: 1, 2, 5
• Lực không tiếp xúc: 3, 4

Câu 2: Khi cầu thủ dùng chân đá vào quả bóng thì xuất hiện lực tác dụng vào đâu?

Trả lời:

Xuất hiện lực tác dụng vào quả bóng và lực tác dụng vào chân.

Câu 3: Nêu một số biện pháp phòng bệnh do vi khuẩn gây ra.

Trả lời:

• Thực hiện vệ sinh môi trường, vệ sinh nguồn nước, vệ sinh chất thải, rác thải; vệ sinh nhà ăn, nhà bếp, cơ sở chế biến, cơ sở giết mổ, bảo quản thực phẩm; vệ sinh cá nhân đặc biệt là vệ sinh bàn tay.
• Sử dụng hóa chất diệt khuẩn phù hợp, đúng lúc, đúng liều lượng và không được lạm dụng. Kết hợp các phương pháp diệt khuẩn vật lý, cơ học, sinh học.
• Thực hiện “10 nguyên tắc vàng chế biến thực phẩm an toàn” hoặc áp dụng “5 chìa khóa an toàn thực phẩm” của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến cáo. Thực hiện ăn chín, uống chín.
• Thực hiện nguyên tắc điều trị, phát hiện sớm nguồn gốc lây nhiễm và căn nguyên vi khuẩn để có hướng xử trí đúng đắn với người bệnh, nguồn bệnh, yếu tố truyền nhiễm và người lành có nguy cơ mắc bệnh khi có ngộ độc xảy ra.
• Tăng cường công tác thanh, kiểm tra an toàn thực phẩm suốt chuỗi cung cấp thực phẩm, cơ sở cung cấp dịch vụ ăn uống, cơ sở kinh doanh thức ăn đường phố.
• Dự phòng đặc hiệu với một số tác nhân vi khuẩn gây ra ngộ độc thực phẩm, bệnh truyền qua thực phẩm có vaccine phòng bệnh khá hiệu quả như Vibrio cholerae hay Shigella.

Câu 4: Làm sao nhận biết và đo lường hiệu quả của lực tiếp xúc và lực không tiếp xúc trong các tình huống thực tế?

Trả lời:

• Lực tiếp xúc:
• Đo lường ma sát: lực tiếp xúc có thể được đo lường thông qua sự ma sát giữa hai bề mặt tiếp xúc. Sự ma sát càng lớn thì lực tiếp xúc giữa các bề mặt càng lớn.
• Sử dụng thiết bị đo lường: Thiết bị đo lường áp dụng để đo lường áp lực và lực tác động giữa hai bề mặt tiếp xúc, từ đó đánh giá lực tiếp xúc.
• Lực không tiếp xúc:
• Sử dụng thiết bị đo lường: Các thiết bị đo lường như cân để đo lực không tiếp xúc, chẳng hạn như lực đẩy và lực căng.
• Quan sát hiện tượng: Hiệu quả của lực không tiếp xúc cũng có thể được nhận biết thông qua quan sát hiện tượng như cân bằng, chuyển động hay biến dạng của các vật thể trong tình huống cụ thể.

4. VẬN DỤNG CAO (4 câu)

Câu 1: Trong ngành công nghiệp, chúng ta có thể ứng dụng lực tiếp xúc như thế nào để tối ưu hóa hiệu suất sản xuất?

Trả lời:

• Tối ưu hoá quá trình gia công: Sử dụng lực tiếp xúc để kiểm soát việc gia công và làm mát vật liệu gia công, giúp tăng độ chính xác và hiệu suất của quá trình sản xuất.
• Cải thiện quá trình kết hợp vật liệu: Bằng cách sử dụng lực tiếp xúc để nén hoặc kết hợp các vật liệu, có thể tối ưu hóa quá trình sản xuất và nâng cao chất lượng sản phẩm cuối cùng.
• Điều chỉnh chất lượng sản phẩm: Lực tiếp xúc có thể được sử dụng để kiểm soát áp lực và sức căng trong quá trình sản xuất, giúp đảm bảo chất lượng.
• Tăng cường quá trình tự động hóa: Bằng cách sử dụng lực tiếp xúc trong các thiết bị tự động hóa, có thể tối ưu hóa quy trình sản xuất và giảm thời gian chuyển đổi giữa các sản phẩm khác nhau.

Câu 2: Lực không tiếp xúc được ứng dụng như thế nào trong các thiết bị công nghiệp hiện đại như máy bay hoặc xe hơi?

Trả lời:

• Lực nâng: Trong máy bay và xe hơi, lực không tiếp xúc được sử dụng để tạo ra lực nâng, giúp động cơ có thể vượt qua trọng lực và bay lên không trung.
• Lực cản: Dùng để tạo ra phanh, giúp máy bay hoặc xe hơi có thể giảm tốc độ hoặc dừng lại một cách an toàn.
• Truyền động: Trong hệ thống cơ khí của máy bay và xe hơi, lực không tiếp xúc được sử dụng để truyền động từ động cơ đến bánh xe hoặc cánh quạt, đảm bảo phương tiện chuyển động và vận hành hiệu quả.
• Hệ thống treo: Để giữ phương tiện ổn định khi di chuyển trên mọi loại địa hình.
• Hệ thống thủy lực: Để điều khiển và vận hành các bộ phận cơ khí một cách chính xác và linh hoạt.

Câu 3: Lực tiếp xúc và lực không tiếp xúc có vai trò gì trong quá trình vận tải hàng hóa và hành khách?

Trả lời:

• Lực tiếp xúc:
• Trong vận tải hàng hóa, lực tiếp xúc quan trọng khi các hàng hóa được nâng, kéo, đẩy hoặc xếp chồng trong quá trình xếp dỡ, sắp xếp hoặc di chuyển.
• Trong vận tải hành khách, lực tiếp xúc xuất hiện khi hành khách di chuyển trên các bề mặt như sàn, ghế và cửa ra vào phương tiện vận tải.
• Lực không tiếp xúc:
• Trong một chiếc xe hoặc máy bay, lực không tiếp xúc được sử dụng để tạo ra lực nâng, giúp phương tiện vận chuyển hàng hoá hoặc hành khách không tiếp xúc với mặt đất và bay lên không trung.
• Một ứng dụng khác của lực không tiếp xúc là lực cản, được sử dụng để điều khiển tốc độ và hạn chế sự di chuyển của phương tiện khi cần thiết và dừng an toàn.

Câu 4: Trong lĩnh vực y tế, làm thế nào lực không tiếp xúc được áp dụng trong việc chẩn đoán và điều trị các bệnh lý?

Trả lời:

• Chẩn đoán hình ảnh y tế: Sử dụng từ hệ thống siêu âm, cắt lớp (CT) và cộng hưởng từ hạt nhân (MRI) để tạo hình ảnh cơ thể mà không cần tiếp xúc trực tiếp với bệnh nhân ®giúp các chuyên gia y tế chẩn đoán một cách hiệu quả mà không cần xâm lấn.
• Điều trị bằng laser: sử dụng tia laser để điều trị những vùng bệnh một cách không xâm lấn, có thể được sử dụng để giảm đau và điều trị một số bệnh hoặc dùng trong thẩm mỹ.
• Siêu âm dưới da (subcutaneous ultrasound): sử dụng sóng âm thanh tần số cao để tạo ra hình ảnh của các cơ quan và mô bên dưới da, thường được sử dụng để chẩn đoán và theo dõi các tình trạng như ung thư vú, bệnh gan và bệnh thận.
• Hệ thống theo dõi từ xa (Remote Monitoring Devices): Các thiết bị y tế không tiếp xúc hoặc các thiết bị theo dõi sức khỏe từ xa giúp bác sĩ theo dõi tình trạng sức khỏe của bệnh nhân mà không cần phải tiếp xúc trực tiếp.