BÀI 21: LỚP ĐẤT TRÊN TRÁI ĐẤT

(19 câu)

1. Nhận biết (6 câu)

Câu 1: Đất là gì?

Trả lời:

Đất là một lớp vật chất mỏngtrên cùng của vỏ Trái Đất, có độ dày chỉ từ vài xăng –ti – mét như ở vùng đồng rêu gần Bắc Cực, cho đến khoảng 2 – 3m ở vùng nhiệt đới nóng ẩm.

Câu 2: Đất bao gồm những thành phần nào?

Trả lời:

Đất bao gồm 4 thành phần chính: khoáng vật trong đất, chất hữu cơ trong đất, nước trong đất và không khí trong đất.

Câu 3: Đất được hình thành do đâu?

Trả lời:

Đất được hình thành do tác động đồng thời của năm nhân tố: đá mẹ, khí hậu, sinh vật, địa hình và thời gian.

Câu 4: Khoáng vật trong đất là gì?

Trả lời:

Khoáng vật trong đất là những hợp chất tự nhiên, được hình thành do các quá trình phong hoá khác nhau xảy ra trong lớp vỏ Trái Đất.

Câu 5: Chất hữu cơ trong đất là gì?

Trả lời:

Chất hữu cơ trong đất là những tàn tích sinh vật (thực vật, động vật, vi sinh vật) chưa hoặc đang phân giải và những chất hữu cơ đã được phân giải, được gọi là chất mùn.

Câu 6: Độ phì là gì?

Trả lời:

Độ phì là khả năng đất cung cấp nước, chất dinh dưỡng và các yếu tố cần thiết khác như nhiệt độ, không khí,… cho cây sinh trưởng và phát triển.

2. Thông hiểu (4 câu)  

Câu 1: Phân tích tính chất của các tầng đất?

Trả lời:

Khi ta đào đất theo chiều thẳng đứng sẽ thấy xuất hiện các tầng đất khác nhau. Ở các địa điểm khác nhau thì độ dày, màu sắc của các tầng đất cũng khác nhau, phản ánh quá trình hình thành và tinh chất của đất.

Câu 2: Phân tích các nhân tố hình thành đất?

Trả lời:

- Đá mẹ là nguồn gốc sinh ra thành phần khoảng trong đất. Đất hình thành trên các loại đá mẹ khác nhau sẽ có tính chất và màu sắc khác nhau.

- Khí hậu (đặc biệt là nhiệt độ và lượng mưa) tạo điều kiện thuận lợi hoặc gây khó khăn cho quá trình phân giải các chất khoảng và chất hữu cơ trong đất.

- Sinh vật là nguồn gốc sinh ra thành phần hữu cơ trong đất. Vi sinh vật phân huỷ xác động, thực vật đề hình thành mùn. Động vật sống trong đất có tác dụng làm đất tơi xốp hơn.

- Địa hình (đặc biệt là độ cao và độ dốc) ảnh hưởng tới độ dày của tầng đất và độ phi của đất

- Thời gian: Trong cùng một điều kiện hình thành như nhau, nơi có thời gian hình thành đất lâu hơn, sẽ có tầng đất dày hơn.

Câu 3: Để phân thành các nhóm đất khác nhau cần dựa vào những nhân tố nào?

Trả lời:

Dựa vào quá trình hình thành và tính chất đất mà người ta phân thành các nhóm đất khác nhau. Trong đó đất đen thảo nguyên ôn đới, đất pốt dôn và đất đỏ vàng nhiệt đới là một số nhóm đất điển hình.

Câu 4: Quan sát hình ảnh sau và kể tên các tầng đất?

Trả lời:

Các tầng của đất: tầng thảm mục, tầng mùn, tầng tích tụ, tầng đá mẹ và tầng đá gốc.

3. Vận dụng (7 câu)     

Câu 1: Quan sát bản đồ dưới đây và kể tên một số loại đất chính ở đới nhiệt đới và xích đạo?

Trả lời:

Một số loại đất chính ở đới nhiệt đới và xích đạo: đất feralit đỏ vàng, đất feralit đỏ, đất đỏ và đỏ nâu xa – van, đất đen và xám.

Câu 2: Quan sát bản đồ dưới đây và kể tên một số loại đất chính ở đới ôn đới?

Trả lời:

Một số loại đất chính ở đới ôn đới: đất tai – ga lạnh, đất pốt – dôn,  đất pốt – dôn cỏ, đất xám nâu rừng lá rộng ôn đới, đất đen thảo nguyên, đất hạt dẻ, đất hoang mạc và bán hoang mạc.

Câu 3: Quan sát bản đồ dưới đây và kể tên một số loại đất chính ở đới cận nhiệt?

Trả lời:

Một số loại đất chính ở đới cận nhiệt: đất vàng và đất đỏ, đất nâu vàng, đất hoang mạc nhiệt đới và cận nhiệt.

Câu 4: Quan sát bản đồ dưới đây và kể tên một số loại đất chính ở đới cực và cận cực?

Trả lời:

Một số loại đất chính ở đới cực và cận cực: đất hoang mạc cực và đất đồng rêu

Câu 5: Con người có vai trò như thế nào đối với độ phì trong đất?

Trả lời:

Con người làm tăng độ phì của đất bằng các biện pháp như: bón phân hữu cơ, làm đất (cày ải...), canh tác hợp lí (xen canh, luân canh...).

Câu 6: Vì sao đất cần có độ tơi xốp?

Trả lời:

Không khí trong đất được chứa trong các lỗ hổng của đất. Không khí trong đất vừa là nhân tố quan trọng trong phong hoá đá, vừa là điều kiện tất yếu cho sự tồn tại và phát triển của sinh vật trong đất. Vì thế, đất cần có độ tơi xốp.

Câu 7: Tại sao cần đảm bảo đủ độ ẩm của đất?

Trả lời:

Nước trong đất được chứa chủ yếu trong các khe hở và các hạt khoáng của đất. Lượng ẩm của đất rất quan trọng, bởi vì rễ cây hút các chất dinh dưỡng hoà tan trong nước. Vì thế, cần phải tưới nước để đảm bảo đủ độ ẩm của đất cho cây.

4. Vận dụng cao (2 câu)

Câu 1: Tại sao cần phải phủ xanh đất trống, đồi núi trọc để bảo vệ đất?

Trả lời:

Để bảo vệ đất, chúng ta phải Phải phủ xanh đất trống, đổi núi trọc vì lớp phủ thực vật sẽ hạn chế quá trình rửa trôi đất làm mất chất dinh dưỡng trong đất. Lớp phủ bể mặt sẽ cung cấp các chất hữu cơ quan trọng để bổ sung lượng mùn, giữ nước làm đất không bị khô, thiếu nước.

Câu 2: Con người đã tác động như thế nào đến sự biến đổi của đất?

Trả lời:

Con người có tác động đến sự biến đổi đất:

- Con người làm cho đất tốt hơn nhờ các biện pháp tăng độ phì của đất:

• Phủ xanh đất trống đồi núi trọc.
• Canh tác đất hợp lí.
• Bón phân hữu cơ.
• Không sử dụng phân hoá học.
• Luân canh, xen canh, cho đất có thời gian tái tạo,...

- Con người làm cho đất xấu đi do sử dụng thuốc trừ sâu, khai thác tài nguyên, chặt phá rừng,...