Câu hỏi tự luận lịch sử 6 cánh diều Bài 17: Bước ngoặt lịch sử đầu thế kỉ X

BÀI 17: BƯỚC NGOẶT LỊCH SỬ ĐẦU THẾ KỈ X

1. THÔNG HIỂU

Câu 1: Trong hoàn cảnh nào Khúc Thừa Dụ dựng quyền tự chủ?

Trả lời:

Hoàn cảnh: 

- Từ cuối thế kỉ IX, nhà Đường suy yếu. Do đó, nhà Đường không còn khả năng giữ vững nền thống trị như cũ, nhất là đối với vùng xa xôi như nước ta. 

- Giữa năm 905, Tiết độ sứ An Nam là Độc Cô Tổn bị giáng chức. Khúc Thừa Dụ được sự ủng hộ của nhân dân, đánh chiếm Tống Bình rồi tự xưng là Tiết độ sứ, xây dựng chính quyền tự chủ

Câu 2: Người có công trong việc xây dựng nền tự chủ, khôi phục nền tự chủ của dân tộc do Khúc Thừa Dụ giành được là ai? Những việc làm nào của họ thể hiện điều đó?

Trả lời:

• Người có công trong việc củng cố nền tự chủ là Khúc Hạo. Người có công trong việc bảo vệ nền tự chủ là Dương Đình Nghệ.
• Những việc làm của Khúc Hạo:

- Năm 907, Khúc Thừa Dụ mất, Khúc Hạo lên thay cha giữ chức Tiết độ sứ. Khúc Hạo quyết định xây dựng đất nước tự chủ theo đường lối “chính sự cốt chuộng khoan dung, giản dị, nhân dân đều được yên vui”. 

- Để thực hiện đường lối đó, Khúc Hạo đã: 

+ Đặt lại các khu vực hành chính, cử người trông coi mọi việc đến tận xã. His for t 

+ Bãi bỏ chính sách bóc lột của quan lại đô hộ. 

+ Chiêu mộ thêm binh lính. 

+ Chỉnh lại mức thuế. Đặt quan lại mới phụ trách việc thu thuế. 8 sidan for 

- Những việc làm của Khúc Hạo nhằm xoá bỏ chế độ thống trị tàn bạo của nhà Đường, xây dựng một cuộc sống hoàn toàn tự chủ. Cuộc sống của người Việt do người Việt tự cai quản, tự quyết định tương lai của mình. 

• Những việc làm của Dương Đình Nghệ: 

- Năm 930, quân Nam Hán xâm lược nước ta, Dương Đình Nghệ lãnh đạo nhân dân đấu tranh chống Nam Hán. 

- Năm 931, Dương Đình Nghệ đem quân tấn công thành Đại La. Sau khi chiếm được thành, đánh tan quân Nam Hán, Dương Đình Nghệ tự xưng là Tiết độ sứ, khôi phục lại nền tự chủ.

1. THÔNG HIỂU

Câu 1: Việc Khúc Thừa Dụ tự xưng là Tiết độ sứ có ý nghĩa gì?

Trả lời:

Ý nghĩa: 

- Đất nước giành được quyền tự chủ, xoá bỏ chính quyền đô hộ của nhà Đường. 

- Buộc nhà Đường phải công nhận chính quyền của An Nam. 

- Mở ra bước ngoặt trong cuộc đấu tranh chống phong kiến phương Bắc.

Câu 2: Khúc Hạo đã làm gì để tiến hành cải cách, đặt nền móng cho việc xây dựng chinh quyền tự chủ của một nhà nước độc lập với phương Bắc.

Trả lời:

• Khúc Hạo đặt nền móng

- Năm 907, Khúc Thừa Dụ mất, Khúc Hạo lên thay cha giữ chức Tiết độ sứ. Khúc Hạo quyết định xây dựng đất nước tự chủ theo đường lối “chính sự cốt chuộng khoan dung, giản dị, nhân dân đều được yên vui”. 

- Để thực hiện đường lối đó, Khúc Hạo đã: 

+ Đặt lại các khu vực hành chính, cử người trông coi mọi việc đến tận xã. His for t 

+ Bãi bỏ chính sách bóc lột của quan lại đô hộ. 

+ Chiêu mộ thêm binh lính. 

+ Chỉnh lại mức thuế. Đặt quan lại mới phụ trách việc thu thuế.

Câu 3: Khúc Hạo đặt nền móng cho việc xây dựng chính quyền tự chủ của một nhà nước độc lập phương Bắc có ý nghĩa như thế nào?

Trả lời:

- Ý nghĩa:

+ Củng cố chính quyền tự chủ của người Việt

+ Xây dựng đươc một chính quyền dân tộc thống nhất, vững mạnh từ trung ương đến các làng xã, khắc phục được tính phân tán quyền lực

+ Bồi dưỡng sức dân, thúc đẩy sản xuất đồng thời tập hợp được mọi lực lượng yêu nước để bảo vệ nền tự chủ

+ Đời sống nhân dân nhờ đó được cải thiện. Nhân dân phấn khởi tổ chức lại cuộc sống và kiến quyết ủng hộ chính quyền mới, bảo vệ nền tự chủ đã giành được.

Câu 4: Dương Đình Nghệ chống quân Nam Hán khôi phục nền tự chủ của nước ta như thế nào?

Trả lời:

- Mùa thu năm 930, nhà Hán đưa quân sang đánh bại chính quyền họ Khúc, thiết lập lại bộ máy cai trj của chính quyền phương Bắc

- Sau một thời gian chuẩn bị lực lượng, tháng 3 – 931 không đầy nửa năm sau cuộc xâm lược của Nam Hán, từ Ái Châu, Dương Đình Nghệ đem quân ra Bắc bao vây, tấn công thành Tống Bình

- Quân Nam Hán lo sợ cho người về nước cầu cứu. Dương Đình Nghệ chiếm được thành Tống Bình. Đạo quân cứu viện của giặc bị tiêu diệt.

- Cuộc kháng chiến kết thúc thắng lợi. Đất nước ta giành lại được quyền tự chủ, Dương Đình Nghệ tự xưng là Tiết độ sứ xây dựng nền tự chủ.

Câu 5: Em hãy kể lại trận đánh trên sông Bạch Đằng của Ngô Quyền năm 938. 

Trả lời:

   Ngô Quyền, người Đường Lâm (Sơn Tây, Hà Nội). Lúc nhỏ, Ngô Quyền là người khôi ngô, mắt sáng như chớp, dáng đi thong thả như hổ, có trí dũng, sức có thể nâng được vạc; làm nha tướng của Dương Đình Nghệ, được Dương Đình Nghệ gả con gái và cho Ngô Quyền cai quản Ái Châu. 

Năm 937, Dương Đình Nghệ bị Kiều Công Tiễn sát hại để đoạt chức Tiết độ sứ. Ngô Quyền từ Ái Châu kéo quân ra Bắc để hỏi tội Kiều Công Tiễn. Công Tiễn sai người sang cầu cứu nhà Nam Hán. Năm 938, lợi dụng cơ hội đó, vua Nam Hán cử con là Lưu Hoằng Tháo đem quân vượt biển kéo sang xâm lược nước ta lần thứ hai. 

Sau khi giết xong Kiều Công Tiễn, Ngô Quyền ổn định tình hình đất nước, cùng quân dân chuẩn bị chống giặc. Ngô Quyền xây trận địa ở sông Bạch Đằng, bố trí quân mai phục. 

Đoàn thuyền chiến Nam Hán nối nhau vào cửa sông Bạch Đằng, không hay biết gì về trận địa của ta. Bấy giờ nước triều lên ngập hết trận địa cọc, Ngô Quyền cho một đoàn thuyền nhỏ ra khiêu chiến, rồi vờ thua chạy. Đoàn thuyền giặc thừa thắng đuổi gấp, vượt qua trận địa cọc. Khi nước triều rút xuống, Ngô Quyền hạ lệnh phản công. Quân mai phục từ hai bên đổ ra đánh mạnh. Hoằng Tháo chống đỡ không nổi, quay thuyền bỏ chạy. Bị quân ta đuổi gấp, thuyền giặc lao vào mũi cọc và lao vào nhau đổ vỡ tan tành. Quân ta thừa thế vây đánh. Giặc chết quá một nửa. Hoằng Tháo bị giết tại trận. 

III. VẬN DỤNG

Câu 1: Sự kiện lịch sử nào ở thế kỉ X đã chấm dứt thời kì đô hộ của phong kiến phương Bắc, đưa Việt Nam bước vào thời kì độc lập, tự chủ lâu dài?

Trả lời:

Chiến thắng Bạch Đằng (938) đã chấm dứt vĩnh viễn thời kì Bắc thuộc và mở ra kỉ nguyên độc lập, tự chủ lâu dài trong lịch sử dân tộc Việt Nam.

Câu 2: Em có nhận xét gì về kế hoạch chống quân Nam Hán của Ngô Quyền?

Trả lời:

- Kế hoạch kháng chiến chống quân Nam Hán của Ngô Quyền vừa chủ động vừa độc đáo:

+ Kế hoạch chủ động khi giặc còn ngấp nghé, ông khẩn trương tổ chức kháng chiến. Dự đoán quân Nam Hán sẽ vào nước ta theo đường sông Bạch Đằng cho nên chủ động lên kế hoạch đón đánh địch.

+ Kế hoạch hết sức độc đáo khi bày binh bố trận là cọc địa sông Bạch Đằng.

Câu 3: Nguyên nhân dẫn đến thắng lợi của chiến thắng Bạch Đằng (938) là gì?

Trả lời:

- Nguyên nhân thắng lợi của chiến thắng Bạch Đằng (938):

+ Quân Nam Hán chủ quan, hiếu chiến, không thông thạo địa hình.

+ Kiều Công Tiễn đã bị giết, quân Nam Hán mất đi lực lượng nội ứng.

+ Nhân dân Việt Nam có tinh thần yêu nước, ý chí đấu tranh bất khuất.

+ Tài thao lược và vai trò chỉ huy của Ngô Quyền và các tướng lĩnh khác.

1. VẬN DỤNG

Câu 1: Những cống hiến của Khúc Thừa Dụ và Ngô Quyền trong cuộc đấu tranh giành độc lập, tạo ra bước ngoặt lịch sử đầu thế kỉ X. 

Trả lời:

- Khúc Thừa Dụ: 

+ Lãnh đạo nhân dân nổi dậy đánh chiếm thành Đại La và tự xưng Tiết độ sứ, xây dựng một chính quyền tự chủ. 

+ Thắng lợi đó đã đánh dấu sự thắng lợi về cơ bản của cuộc đấu tranh vũ trang trong nghìn năm Bắc thuộc, đặt cơ sở cho nền độc lập lâu bền của dân tộc. 

- Ngô Quyền: 

+ Trừ khử tên phản động Kiều Công Tiễn vừa trả thù cho chủ tướng vừa thủ tiêu nội ứng lợi hại của Nam Hán. 

+ Thiết kế và chỉ huy trận đánh ở sông Bạch Đằng đập tan cuộc xâm lược của quân Nam Hán. 

+ Chiến thắng Bạch Đằng của Ngô Quyền năm 938 đã kết thúc vĩnh viễn ách đô hộ của phong kiến Trung Quốc, mở ra một bước ngoặt mới, thời đại mới - thời đại độc lập, tự chủ lâu dài của dân tộc ta. 

Câu 2: Vì sao nói trận thủy chiến sông Bạch Đằng năm 938 là một chiến thắng vĩ đại của dân tộc ta?

Trả lời:

- Giải thích:

+ Đây là lần thứ hai nhà Nam Hán đem quân sang xâm lược nước ta, mặc dù sau trận này nhà Nam Hán còn tồn tại một thời gian nữa nhưng không dám đem quân sang xâm lược nước ta lần thứ ba

+ Với chiến thắng này nhân dân ta đã đập tan hoàn toàn mưu đồ xâm chiếm nước ta của bọn phong kiến phương Bắc, khẳng điịnh nền độc lập của dân tộc, chiến thắng Bạch Đằng mở ra thời kì độc lập lâu dài của Tổ Quốc.