Câu hỏi tự luận Lịch sử 9 chân trời Bài 8: Cách mạng tháng Tám năm 1945

CHƯƠNG 2: VIỆT NAM TỪ NĂM 1918 ĐẾN NĂM 1945

BÀI 8: CÁCH MẠNG THÁNG TÁM NĂM 1945

(17 câu)

1. NHẬN BIẾT (10 CÂU)

Câu 1: Trình bày đặc điểm của cách mạng tháng 8 năm 1945?

Trả lời:

 - Cách mạng Tháng Tám năm 1945 là “một cuộc cách mạng giải phóng dân tộc mang tính chất dân chủ mới. Nó là một bộ phận khăng khít của cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân Việt Nam”. 

 - Đây là một cuộc cách mạng giải phóng dân tộc điển hình, thể hiện: 

+ Tập trung hoàn thành nhiệm vụ hàng đầu của cách mạng giải phóng dân tộc, tập trung giải quyết mâu thuẫn chủ yếu của xã hội VN là mâu thuẫn giữa toàn thể dân tộc với đế quốc xâm lược và tay sai.  

+ Lực lượng cách mạng bao gồm toàn dân tộc, đoàn kết trong mặt trận Việt Minh.  

+ Thành lập chính quyền nhà nước “của chung toàn dân tộc” theo chủ trương của Đảng với hình thức cộng hòa dân chủ, trừ tay sai của đế quốc và những kẻ phản quốc. 

- Cách mạng Tháng Tám năm 1945 là một bộ phận của phe dân chủ chống phát xít. 

- Cách mạng đã giải quyết một số quyền lợi cho nông dân, lực lượng đông đảo nhất của dân tộc. 

- Cách mạng đã xây dựng nhà nước Dân chủ Nhân dân đầu tiên ở Việt Nam, xóa bỏ chế độ quân chủ phong kiến. Nhân dân ta được hưởng quyền tự do, dân chủ. 

- Cách mạng Tháng Tám năm 1945 có tính chất dân chủ nhưng chưa đầy đủ, sâu sắc. 

- Mang đậm tính nhân văn, hoàn thành một bước cơ bản trong sự nghiệp giải phóng con người ở Việt Nam khỏi áp bức dân tộc, bóc lột giai cấp và nô dịch tinh thần. 

Câu 2: Hãy nêu nội dung chuyển hướng chiến lược cách mạng của Đảng Cộng sản Đông Dương trong những năm 1939-1941 là gì?

Trả lời:

- Giai đoạn 1930-1939: tiến hành cuộc cách mạng tư sản dân quyền, giải quyết hai nhiệm vụ dân tộc và dân chủ là chống đế quốc và làm cách mạng ruộng đất.

- Từ năm 1939, khi tình hình thế giới và trong nước có những biến chuyển lớn lao, Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng tháng 11-1939 đã xác định nhiệm vụ cách mạng lúc này là đánh đổ đế quốc Pháp và tay sai để giải phóng dân tộc.

- Đến Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương lần thứ tám (5-1941), Đảng đã nhấn mạnh hơn nữa nhiệm vụ giải phóng dân tộc, coi đó là nhiệm vụ cấp bách, quan trọng hàng đầu. Để thực hiện nhiệm vụ cấp bách đó, Ban Chấp hành Trung ương Đảng đã đề ra nhiều biện pháp sáng tạo, như:

+ Giải quyết vấn đề dân tộc trong phạm vi từng nước Đông Dương;

+ Nhấn mạnh chuẩn bị khởi nghĩa vũ trang là nhiệm vụ trung tâm của toàn Đảng, toàn dân.

+ Xác định hình thái cuộc khởi nghĩa là đi từ khởi nghĩa từng phần tiến lên tổng khởi nghĩa;

+ Dự báo về thời cơ của cuộc tổng khởi nghĩa giành chính quyền,..

=> Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương lần thứ tám đã hoàn chỉnh chuyển hướng chiến lược cách mạng của Đảng, đưa nhiệm vụ giải phóng dân tộc lên hàng đầu, được đề ra từ Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương tháng 11-1939.

Câu 3: Công cuộc chuẩn bị lực lượng diễn ra và đạt được kết quả như thế nào?

Trả lời:

Câu 4: Cao trào kháng Nhật cứu nước và những hoạt động chuẩn bị cuối cùng tiến tới tổng khởi nghĩa giành chính quyền diễn ra như thế nào?

Trả lời:

Câu 5: Hãy trình bày diễn biến chính của Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945.

Trả lời:

Câu 6: Việc giành được chính quyền ở Hà Nội, Huế, Sài Gòn có ý nghĩa như thế nào trong Cách mạng tháng Tám năm 1945?

Trả lời:

Câu 7: Nêu nguyên nhân thắng lợi của Cách mạng tháng Tám năm 1945.

Trả lời:

Câu 8: .............................................

.............................................

.............................................
 

Câu 10 Nêu nét chính về tình hình Việt Nam dưới ách thống trị của thực dân Pháp và quân phiệt Nhật Bản.

Trả lời:

- Tình hình chính trị:

+ Tháng 9/1940, quân phiệt Nhật Bản tiến đánh Việt Nam ở Lạng Sơn, rồi từng bước xâm chiếm toàn bộ Đông Dương. Quân Pháp kháng cự yếu ớt rồi đầu hàng, câu kết với quân Nhật ra sức bóc lột nhân dân Đông Dương, Việt Nam chịu ách thống trị của cả Pháp và Nhật Bản.

+ Cả Nhật Bản và Pháp đều tiến hành phát xít hoá bộ máy cai trị, thẳng tay đàn áp phong trào cách mạng, thủ tiêu các quyền lợi mà nhân dân Việt Nam đã giành được trong những năm 1936-1939.

- Tình hình kinh tế:

+ Thực dân Pháp thực hiện chính sách “Kinh tế chỉ huy”, tăng cường các loại thuế,..;

+ Quân Nhật bắt nhân dân ta nhổ lúa trồng đay, thu mua lương thực theo lối cưỡng bức với giá rẻ mạt...

=> Những thủ đoạn tàn ác này đã gây nên nạn đói nghiêm trọng ở Bắc Kì và Bắc Trung Kì vào cuối năm 1944-đầu năm 1945.

- Tình hình xã hội:

+ Chính sách thống trị của Pháp-Nhật đã làm cho mâu thuẫn giữa toàn thể dân tộc Việt Nam với đế quốc và tay sai trở nên gay gắt.

+ Một số cuộc nổi dậy đầu tiên đã diễn ra, đó là khởi nghĩa Bắc Sơn (Lạng Sơn, 9/1940), khởi nghĩa Nam Kì (11/1940) và binh biến Đô Lương (Nghệ An, 1/1941).

2. THÔNG HIỂU (3 CÂU)

Câu 1: Nghệ Thuật chớp thời cơ giành chính quyền được thể hiện như nào trong Cách Mạng Tháng 8 năm 1945 ?

Trả lời:

- Nghệ thuật chớp thời cơ giành chính quyền trong Cách mạng Tháng Tám năm 1945 của Đảng Cộng sản Đông Dương thể hiện ở khả năng tận dụng tối đa thời cơ lịch sử để phát động và tổ chức khởi nghĩa trên toàn quốc. 

- Khi Nhật Bản đầu hàng Đồng minh vào ngày 15/8/1945, hệ thống cai trị của Nhật Bản tại Đông Dương rơi vào trạng thái tan rã, tạo ra khoảng trống quyền lực. Đảng đã nhanh chóng nhận thấy đây là thời điểm thuận lợi để phát động cuộc tổng khởi nghĩa, khi chính quyền thực dân Pháp đã bị suy yếu và quân Nhật thất bại. 

- Đảng đã chỉ đạo các cấp lãnh đạo tổ chức cuộc khởi nghĩa ở cả thành thị và nông thôn với khẩu hiệu “Dù có phải đốt cháy cả dãy Trường Sơn, cũng phải giành cho được độc lập”.

=> Chính việc đánh giá đúng thời cơ, hành động nhanh chóng và dứt khoát trong điều kiện tình hình chính trị quốc tế và trong nước thay đổi nhanh chóng là yếu tố then chốt giúp cách mạng giành thắng lợi trong một thời gian ngắn.

Câu 2:.............................................

.............................................

.............................................
 

Câu 3: Theo em, sự nhạy bén, sáng suốt của Đảng Cộng sản Đông Dương và Tổng bộ Minh trong lãnh đạo Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945 được thể hiện qua những sự kiện nào?

Trả lời:

- Sự nhạy bén, sáng suốt của Đảng Cộng sản Đông Dương và Tổng bộ Minh trong lãnh đạo Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945 được thể hiện qua hững sự kiện sau:

+ Ngay khi chưa nhận được lệnh Tổng khởi nghĩa, ngày 14-8, một số cấp bộ Đảng và Việt Minh ở một số địa phương đã căn cứ vào tình hình cụ thể của địa phương, vận dụng chỉ đạo của Trung ương Đảng về khởi nghĩa từng phần để phát động nhân dân khởi nghĩa giành chính quyền.

+ Trong quá trình Tổng khởi nghĩa, các hình thức và phương pháp đấu tranh được vận dụng một cách linh hoạt (đấu tranh bằng lực lượng chính trị của quần chúng là chủ yếu, kết hợp với đấu tranh vũ trang,... ) giúp cho cuộc khởi nghĩa giành được thắng lợi nhanh chóng và ít đổ máu),...

3. VẬN DỤNG (2 CÂU)

Câu 1: Vì sao trong Cách mạng tháng Tám 1945, Đảng Cộng sản Đông Dương đã có thể phát động được toàn dân nổi dậy ở cả nông thôn lẫn thành thị?

Trả lời:

- Đảng Cộng sản Đông Dương đã phát động được toàn dân nổi dậy trong Cách mạng Tháng Tám 1945 nhờ vào việc xây dựng lực lượng và lòng tin trong suốt quá trình chuẩn bị lâu dài trước đó. 

- Từ khi ra đời năm 1930, Đảng đã kiên trì lãnh đạo các phong trào cách mạng của quần chúng, đồng thời khéo léo vận động và phát triển lực lượng ở cả nông thôn và thành thị.

- Phong trào Mặt trận Việt Minh, được thành lập vào năm 1941, đóng vai trò cầu nối quan trọng giữa Đảng và quần chúng, truyền bá tư tưởng cách mạng và kêu gọi toàn dân chuẩn bị cho cuộc khởi nghĩa. 

+ Ở nông thôn, chính sách cải cách ruộng đất và kêu gọi xóa bỏ ách áp bức phong kiến đã thu hút được sự ủng hộ mạnh mẽ từ nông dân. 

+ Tại thành thị, Đảng đã khai thác các phong trào công nhân và trí thức để tạo nên sự đoàn kết và đồng lòng. Ngoài ra, sự suy yếu của chính quyền thực dân và quân Nhật cũng tạo điều kiện thuận lợi cho việc phát động cuộc nổi dậy đồng loạt trên cả nước.

Câu 2: H.............................................

.............................................

.............................................
 

4. VẬN DỤNG CAO (2 CÂU)

Câu 1: Thời cơ trong cách mạng tháng Tám năm 1945 xuất hiện như thế nào? Từ đó, hãy phân tích sự nhạy bén, sáng tạo của Đảng được thể hiện như thế nào trong việc nắm bắt thời cơ ?

- Thời cơ của Cách mạng Tháng Tám năm 1945 xuất hiện trong bối cảnh Chiến tranh thế giới thứ hai kết thúc, khi Nhật Bản đầu hàng Đồng minh vô điều kiện vào ngày 14/8/1945. Sự kiện này dẫn đến tình trạng hỗn loạn và suy yếu của chính quyền thực dân Pháp và quân Nhật tại Đông Dương, tạo ra khoảng trống quyền lực. Đây chính là thời điểm thuận lợi để Đảng Cộng sản Đông Dương phát động cuộc tổng khởi nghĩa giành chính quyền.

- Sự nhạy bén và sáng tạo của Đảng trong việc nắm bắt thời cơ được thể hiện qua các điểm sau:

+ Chuẩn bị kỹ lưỡng: Ngay từ khi thành lập năm 1930, Đảng đã chú trọng xây dựng lực lượng, tuyên truyền và vận động quần chúng, chuẩn bị cho cuộc cách mạng lâu dài 

+ Nhận định đúng tình hình: Đảng đã đánh giá chính xác sự suy yếu của kẻ thù và tình trạng hỗn loạn sau khi Nhật Bản đầu hàng, xác định đây là thời điểm chín muồi để hành động.

+ Chỉ đạo kịp thời và quyết đoán: Ngay sau khi Nhật Bản đầu hàng, Đảng đã tổ chức Hội nghị toàn quốc tại Tân Trào từ ngày 14 đến 15/8/1945, quyết định phát động tổng khởi nghĩa và đề ra các chính sách đối nội, đối ngoại để đảm bảo thắng lợi.

+ Linh hoạt và sáng tạo trong lãnh đạo: Đảng đã khéo léo kết hợp giữa đấu tranh chính trị và vũ trang, giữa lực lượng nông thôn và thành thị, tạo nên sức mạnh tổng hợp để giành thắng lợi nhanh chóng và ít tổn thất.

=> Chính nhờ sự nhạy bén và sáng tạo trong việc nắm bắt và tận dụng thời cơ, Đảng Cộng sản Đông Dương đã lãnh đạo nhân dân Việt Nam thực hiện thành công Cách mạng Tháng Tám năm 1945, giành độc lập và mở ra một trang mới trong lịch sử dân tộc.

Câu 2: .............................................

.............................................

.............................................