Đáp án Lịch sử 9 chân trời Bài 8: Cách mạng tháng Tám năm 1945
File đáp án Lịch sử 9 chân trời sáng tạo Bài 8. Cách mạng tháng tám năm 1945. Toàn bộ câu hỏi, bài tập ở trong bài học đều có đáp án. Tài liệu dạng file word, tải về dễ dàng. File đáp án này giúp kiểm tra nhanh kết quả. Chỉ có đáp án nên giúp học sinh tư duy, tránh học vẹt.
BÀI 8. CÁCH MẠNG THÁNG TÁM NĂM 1945
MỞ ĐẦU
Câu hỏi: Chiều ngày 2-9-1945, tại Quảng trường Ba Đình, Chủ tịch Hồ Chi Minh đọc bản “Tuyên ngôn Độc lập", khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà. Đó là thành quả của Cách mạng tháng Tám – một cuộc cách mạng vĩ đại, vĩnh viễn đi vào lịch sử dân tộc như một mốc son chói lọi. Bài học sẽ giúp chúng ta tìm hiểu tiến trình cách mạng đã diễn ra như thế nào? Nguyên nhân thẳng lợi và ý nghĩa của cuộc cách mạng là gì?
Hướng dẫn chi tiết:
Tiến trình cách mạng ở Việt Nam trong giai đoạn từ tháng 3 đến giữa tháng 8 năm 1945 chia thành hai giai đoạn chính: khởi nghĩa từng phần và Tổng khởi nghĩa.
Khởi nghĩa từng phần (tháng 3/1945 đến giữa tháng 8/1945): Trong giai đoạn này, nhân dân Việt Nam đã tiến hành nhiều cuộc khởi nghĩa chống lại chế độ thực dân Pháp và đồng minh Nhật Bản. Các cuộc khởi nghĩa này diễn ra khắp cả nước và được lãnh đạo bởi Đảng Cộng sản Đông Dương dưới sự chỉ đạo của Hồ Chí Minh. Mục tiêu của khởi nghĩa từng phần là đánh đổ chế độ thực dân và thiết lập chính quyền dân tộc.
Tổng khởi tháng Tám năm 1945: Sự kiện quan trọng nhất trong tiến trình cách mạng là Tổng khởi tháng Tám năm 1945. Vào ngày 19 tháng 8 năm 1945, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Đông Dương, nhân dân Việt Nam đã tiến hành cuộc khởi nghĩa trên toàn quốc. Cuộc khởi nghĩa này đã đánh đổ chế độ thực dân Pháp, tạo điều kiện thuận lợi cho việc thành lập chính quyền dân tộc và đưa ra đường lối đúng đắn cho cách mạng Việt Nam.
Nguyên nhân thắng lợi của cách mạng Việt Nam trong giai đoạn này có thể được liệt kê như sau:
Chiến thắng của quân Đồng minh trong cuộc chiến tranh chống phát xít: Chiến thắng của quân Đồng minh trong Thế chiến II đã tạo điều kiện thuận lợi và mở ra cơ hội cho nhân dân Việt Nam đứng lên kháng chiến chống lại chế độ thực dân Pháp.
Truyền thống yêu nước và sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Đông Dương: Sự yêu nước nồng nàn của nhân dân Việt Nam và sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Đông Dương, đặc biệt là Hồ Chí Minh, đã đóng vai trò quan trọng trong việc tập hợp, tổ chức và chỉ đạo cuộc khởi nghĩa.
Đường lối đúng đắn và sáng tạo của Đảng: Đảng Cộng sản Đông Dương đã có quá trình chuẩn bị lâu dài, chu đáo và rút kinh nghiệm từ thực tiễn đấu tranh, từ đó đề ra đường lối đúng đắn và sáng tạo cho cách mạng Việt Nam.
Ý nghĩa của tiến trình cách mạng này là mở đầu cho một kỷ nguyên mới của dân tộc Việt Nam, đánh dấu sự độc lập, tự do và quyền chủ động của nhân dân, chấm dứt chế độ phong kiến và thiết lập Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Cách mạng Việt Nam cũng đãcổ vũ và ảnh hưởng trực tiếp đến các phong trào cách mạng ở các quốc gia láng giềng như Lào và Campuchia, khuyến khích các dân tộc thuộc địa trong việc tự giải phóng.
1. Việt Nam dưới ách thống trị của Pháp – Nhật Bản
Câu hỏi: Dựa vào các tư liệu 8.2, 8.3, 8.4 và thông tin trong bài, hãy nêu những nét chính của tình hình Việt Nam dưới ách thống trị của Pháp và Nhật Bản.
Quan sát tư liệu 8.1, hãy giải thích thế nào là tình cảnh “một cổ hai tròng mà nhân dân ta phải chịu đựng.
Hướng dẫn chi tiết:
Tình hình kinh tế, chính trị, tư tưởng, văn hóa - xã hội ở Việt Nam rất phức tạp, mâu thuẫn giai cấp và dân tộc ngày càng sâu sắc thêm. Nhân dân ta đã đứng lên đấu tranh chống lại phát xít Nhật và thực dân Pháp, đòi lại quyền tự do, độc lập cho dân tộc. Tuy nhiên, Nhật và Pháp đã cấu kết với bè lũ tay sai, dùng các thủ đoạn dã man, tàn ác, kể cả thủ đoạn “trói buộc vǎn hoá và giết chết vǎn hoá Việt Nam” để thực hiện mưu đồ xâm lược của chúng.
Tình cảnh “một cổ hai tròng” xuất phát từ dòng lịch sử, tháng 9-1939, chiến tranh thế giới lần thứ hai bùng nổ. Tháng 6-1940, Pháp đầu hàng phát xít Đức. Lợi dụng cơ hội này, cuối tháng 9-1940, phát xít Nhật kéo quân vào Đông Dương. Việt Nam trải cảnh một cổ hai tròng khi Nhật ép Pháp nhường quyền cai trị để bóc lột Đông Dương nhằm đáp ứng các yêu cầu chiến tranh mà một đế quốc sắp bại trận phải đối mặt.
2. Chuẩn bị tiến tới khởi nghĩa dành chính quyền
Câu hỏi: Hãy xây dựng niên biểu về những sự kiện chính trong quá trình chuẩn bị khởi nghĩa giành chính quyền của nhân dân Việt Nam.
Đọc tư liệu 8.6, 8.7, hãy lí giải vì sao Mặt trận Việt Minh lại thu hút được sự tham gia của đông đảo quần chúng nhân dân.
Hướng dẫn chi tiết:
|
Thời gian |
Sự kiện |
|
Chuẩn bị lực lượng chính trị |
Xây dựng, phát triển Việt Minh |
|
Đến năm 1942 khắp các châu ở Cao Bằng đều có Hội cứu quốc trong đó có 3 châu “hoàn toàn”. Trên cơ sở đó, Uỷ ban Việt Minh tỉnh Cao Bằng và Uỷ ban Việt Minh lâm thời Liên tỉnh Cao – Bắc – Lạng được thành lập. |
|
|
Tháng 2 – 1943, Ban Thường vụ Trung ương Đảng vạch ra kế hoạch cụ thể về công việc chuẩn bị cho khởi nghĩa vũ trang. |
|
|
Chuẩn bị lực lượng vũ trang |
Bước sang năm 1941 những đội du kích ở khu căn cứ Bắc Sơn – Võ Nhai lớn mạnh lên và thống nhất thành Trung đội cứu quốc quân I (14/2/1941). |
|
Cứu quốc quân phát động chiến tranh du kích trong 8 tháng (từ tháng 7/1941 đến tháng 2/1942) |
|
|
Ngày 15/9/1941, Trung đội cứu quốc quân II ra đời |
|
|
Cuối năm 1941, Nguyễn Ái Quốc chỉ thị thành lập đội tự vệ gồm 12 chiến sĩ, làm các nhiệm vụ: bảo vệ cơ quan đầu não, giao thông liên lạc và huấn luyện tự vệ cứu quốc. |
|
|
Ngày 15 – 5 – 1945, Cứu quốc quân và Việt Nam Tuyên truyền giải phóng quân được thống nhất thành Việt Nam giải phóng quân. |
|
|
Xây dựng căn cứ địa |
Năm 1940, sau cuộc khởi nghĩa Bắc Sơn, Vùng Bắc Sơn – Võ Nhai được xây dựng thành một trung tâm căn cứ địa, gắn liền với sự ra đơì và hoạt động của lực lượng vũ trang Bắc Sơn |
|
Năm 1941 Nguyển Ái Quốc về nước, trực tiếp lãnh đạo cách mạng. Người chọn Cao Bằng làm nơi đầu tiên để xây dựng căn cứ địa |
|
|
Năm 1943, Uỷ ban Việt Minh Liên tỉnh Cao – Bắc – Lạng lập ra 19 ban “xung phong Nam tiến” để phát triển lực lượng xuống các tỉnh miền xuôi. |
|
|
Ngày 16 – 4 – 1945, Tổng bộ Việt Minh ra chỉ thị thành lập Uỷ ban Dân tộc giải phóng các cấp |
|
|
Tháng 5 – 1945, Hồ Chí Minh chọn Tân Trào làm trung tâm chỉ đạo cách mạng. |
|
|
Tháng 6 – 1945, Khu giải phóng Việt Bắc chính thức được thành lập |
3. Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945 và sự ra đời nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà
Câu hỏi: Dựa vào tư liệu 8.11 và thông tin trong bài, hãy trình bày diễn biến chính của Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945 và sự ra đời nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà.
Em có đồng ý với quan điểm cho rằng: Khu giải phóng với "thủ đô” Tân Trào đóng vai trò là “bàn đạp” cho thể trận tổng khởi nghĩa giành chính quyền tháng Tám năm 1945? Tại sao?
Hướng dẫn chi tiết:
Tân Trào đã đóng vai trò quan trọng trong việc chuẩn bị và tổ chức cách mạng. Vào tháng 5 năm 1945, Tân Trào được chọn làm trung tâm chỉ đạo cách mạng và trở thành thủ đô của Khu giải phóng. Tại đây, các lãnh đạo của Đảng Cộng sản Đông Dương, đặc biệt là Hồ Chí Minh, đã họp các cuộc hội nghị quan trọng và đưa ra các quyết định chiến lược cho cách mạng.
Tân Trào đã đóng vai trò là "bàn đạp" quan trọng cho cuộc tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945. Từ Tân Trào, Đảng Cộng sản Đông Dương và Việt Minh đã tổ chức và chỉ đạo các hoạt động khởi nghĩa trên toàn quốc, từ Bắc vào Nam, nhằm lật đổ chế độ thực dân Pháp và thiết lập chính quyền dân tộc. Sự tổ chức và sự chuẩn bị kỹ lưỡng tại Tân Trào đã cung cấp một nền tảng vững chắc cho cuộc tổng khởi nghĩa và đóng góp quan trọng vào thành công của cách mạng.
4. Nguyên nhân thắng lợi, ý nghĩa lịch sử của Cách mạng tháng Tám năm 1945
Câu hỏi: Đọc tư liệu 8.9, 8.13 và thông tin trong bài, hãy nêu nguyên nhân thắng lợi và rút ra ý nghĩa lịch sử của Cách mạng tháng Tám năm 1945.
Theo em, Đảng Cộng sản Đông Dương có vai trò như thế nào trong Cách mạng tháng Tám năm 1945?
Hướng dẫn chi tiết:
Nguyên nhân thắng lợi:
- Chiến thắng của quân Đồng minh trong cuộc chiến tranh chống phát xít tạo cơ hội thuận lợi cho nhân dân Việt Nam đứng lên Tổng khởi nghĩa.
- Truyền thống yêu nước nồng nàn, từng trải qua những cuộc đấu tranh kiên cường, bất khuất cho độc lập, tự do. Vì vậy, khi Đảng Cộng sản Đông Dương và Mặt trận Việt Minh phất cao cờ cứu nước thì toàn dân nhất tề đứng lên cứu nước, cứu nhà.
- Có sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Đông Dương, đứng đầu là Hồ Chí Minh, đã đề ra đường lối đúng đắn, sáng tạo. Đảng đã có quá trình chuẩn bị lâu dài, chu đáo, rút kinh nghiệm qua thực tiễn đấu tranh, đặc biệt là lãnh đạo chuẩn bị lực lượng chính trị, lực lượng vũ trang và căn cứ địa cách mạng trong giai đoạn vận động giải phóng dân tộc 1939 – 1945. Các cấp bộ Đảng và Việt Minh từ Trung ương đến địa phương linh hoạt, sáng tạo chỉ đạo khởi nghĩa, chớp thời cơ phát động quần chúng nổi dậy giành chính quyền.
Ý nghĩa lịch sử:
- Mở ra bước ngoặt lớn trong lịch sử dân tộc, phá tan xiềng xích nô lệ của Pháp hơn 80 năm và Nhật gần 5 năm, chấm dứt chế độ phong kiến, lập nên Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.
- Mở đầu kỉ nguyên mới của dân tộc: kỉ nguyên độc lập, tự do, kỉ nguyên nhân dân nắm chính quyền, làm chủ đất nước.
- Đảng Cộng sản Đông Dương từ chỗ phải hoạt động bí mật, bất hợp pháp, trở thành một Đảng cầm quyền và hoạt động công khai. Nhân dân Việt Nam từ địa vị nô lệ, bước lên địa vị người làm chủ đất nước.
- Góp phần vào thắng lợi của cuộc chiến tranh chống chủ nghĩa phát xít; chọc thủng hệ thống thuộc địa của chủ nghĩa đế quốc.
- Cổ vũ các dân tộc thuộc địa trong cuộc đấu tranh tự giải phóng; có ảnh hưởng trực tiếp đến cách mạng Lào và Campuchia.
Vai trò của Đảng Cộng sản Đông Dương: tích cực vận động, lôi kéo tầng lớp trung gian đứng về phía cách mạng, tiên phong đề ra đường lối cách mạng đúng đắn, sẵn sàng lãnh đạo quần chúng khởi nghĩa giành chính quyền
LUYỆN TẬP
Câu 1: Hãy hoàn thành niên biểu về Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945 và sự ra đời nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà theo mẫu dưới đây:
|
Thời gian |
Nội dung sự kiện |
|
? |
? |
|
? |
? |
Hướng dẫn chi tiết:
|
Thời gian |
Nội dung sự kiện |
|
14 – 8 – 1945 |
chỉ thị “Nhật – Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta”, một số cấp bộ Đảng và Việt Minh đã phát động tổng khởi nghĩa và giành được thắng lợi. |
|
Chiều 16/8/1945 |
Đội Việt Nam Giải phóng quân do Võ Nguyên Giáp chỉ huy tiến về giải phóng thị xã Thái Nguyên. |
|
18/8/1945 |
Bắc Giang, Hải Dương, Hà Tĩnh, Quảng Nam giành chính quyền ở tỉnh lị sớm nhất trong cả nước. |
|
19/8/1945 |
cuộc khởi nghĩa giành chính quyền ở Hà Nội thắng lợi. |
|
23/8 |
hàng vạn nhân dân Huế biểu tình thị uy, chiếm công sở. Chính quyền về tay nhân dân. |
|
25/8 |
Tổng khởi nghĩa thắng lợi ở Sài Gòn Chủ tich Hồ Chí Minh cùng Trung ương Đảng và Uỷ ban Dân tộc giải phóng Việt Nam từ Tân Trào về đến Hà Nội |
|
28/8 |
Hà Tiên và Đồng Nai Thượng là những nơi giành chính quyền muộn nhất Uỷ ban Dân tộc giải phóng Việt Nam cải tổ thành Chính phủ lâm thời nước Việt Nam Dân chủ Cộng Hòa |
|
Chiều 30/8 |
vua Bảo Địa thoái vị, triều đình phong kiến nhà Nguyễn hoàn toàn sụp đổ |
|
2/9/1945 |
Chủ tịch Hồ Chí Minh thay mặt Chính phủ lâm thời đọc “Tuyên ngôn độc lập”, trịnh trọng tuyên bố với toàn thể quốc dân và cả thế giới: Nước Việt Nam dân chủ cộng hoà thành lập. |
Câu 2: Hãy phân tích nguyên nhân thắng lợi của Cách mạng tháng Tám năm 1945 qua lời kêu gọi của Chủ tịch Hồ Chí Minh ngày 18-8 – 1945: "Hỡi đồng bào yêu quý! Giờ quyết định cho vận mệnh dân tộc ta đã đến. Toàn quốc đồng bào hãy đứng dậy đem sức ta mà tự giải phóng cho ta".
Hướng dẫn chi tiết:
Dân tộc Việt Nam vốn có truyền thống yêu nước nồng nàn, từng trải qua những cuộc đấu tranh kiên cường, bất khuất cho độc lập, tự do. Có sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Đông Dương, đứng đầu là Hồ Chí Minh, đã đề ra đường lối đúng đắn, sáng tạo. Vì vậy, khi Đảng Cộng sản Đông Dương và Mặt trận Việt Minh phất cao cờ cứu nước thì toàn dân nhất tề đứng lên cứu nước, cứu nhà.
VẬN DỤNG
Câu hỏi: Theo em, bài học lịch sử nào của Cách mạng tháng Tám năm 1945 có thể vận dụng và phát huy trong công cuộc xây dựng đất nước hiện nay?
Hướng dẫn chi tiết:
- Về xây dựng lực lượng: Tập hợp, tổ chức đoàn kết lực lượng cách mạng trong một mặt trận dân tộc thống nhất rộng rãi, tạo nên sức mạnh toàn dân, phân hoá và cô lập cao độ kẻ đế quốc và tay sai để đánh đổ chúng.
- Về xây dựng Đảng: Luôn kết hợp giữa tổ chức và đấu tranh, làm cho đảng vững mạnh về chính trị, tư tưởng và tổ chức, đủ năng lực và uy tín lãnh đạo cách mạng thành công.
=> Giáo án Lịch sử 9 chân trời Bài 8: Cách mạng tháng Tám năm 1945