Câu hỏi tự luận Ngữ văn 12 cánh diều Bài 1: Chuyện chức phán sự đền Tản Viên

BÀI 1: TRUYỆN TRUYỀN KÌ VÀ TRUYỆN NGẮN HIỆN ĐẠI

VĂN BẢN 1: CHUYỆN CHỨC PHÁN SỰ Ở ĐỀN TẢN VIÊN
(16 câu)

1. NHẬN BIẾT (5 câu)

Câu 1: Tìm hiểu đôi nét về tác giả Nguyễn Dữ?

Trả lời:

- Nguyễn Dữ là người xã Đỗ Tùng, huyện Trường Tân nay là xã Phạm Kha, huyện Thanh Miện, Hải Dương.

- Ông là con trai cả Tiến sĩ Nguyễn Tường Phiêu.

- Chưa rõ Nguyễn Dữ sinh và mất năm nào. 

- Tương truyền ông là học trò của Nguyễn Bỉnh Khiêm và bạn học của Phùng Khắc Khoan, tức là vào khoảng thế kỷ 16. Tuy nhiên mối quan hệ giữa ba người (mà phần lớn từ nguồn dân gian lưu truyền trong nhiều thế kỷ nhưng thiếu chứng cứ lịch sử) ngày nay đang gặp phải sự bác bỏ của giới nghiên cứu văn học sử.

- Lúc nhỏ Nguyễn Dữ chăm học, đọc rộng, nhớ nhiều, từng ôm ấp lý tưởng lấy văn chương nối nghiệp nhà.

- Sau khi đậu Hương tiến (tức Cử nhân), ông làm quan với nhà Mạc, rồi về với nhà Lê làm Tri huyện Thanh Tuyền (nay là Bình Xuyên, Vĩnh Phú); nhưng mới được một năm, vì bất mãn với thời cuộc, lấy cớ nuôi mẹ, xin về ở núi rừng Thanh Hóa. Từ đó trải mấy năm dư, chân không bước đến thị thành rồi mất tại Thanh Hóa.

Câu 2: Thể loại tác phẩm?

Trả lời:

- Tác phẩm Chuyện chức phán sự đền Tản Viên thuộc thể loại: truyền kì.

Câu 3: Hoàn cảnh sáng tác và xuất xứ của tác phẩm?

Trả lời:

Câu 4: Phương thức biểu đạt?

Trả lời:

Câu 5: Bố cục của tác phẩm ?

Trả lời:

2. THÔNG HIỂU (5 câu)

Câu 1: Nêu giá trị nội dung của tác phẩm?

Trả lời:

Văn bản nói về nhân vật Ngô Tử Văn, vốn là một người chính trực, dũng cảm và quá trình đấu tranh giành lại công lý cho nhân dân, cho thổ công trước cái ác hoành hành, chiếm đóng. Cuối cùng anh đã chiến thắng và được ban thưởng chức phán sự đền Tản Viên.

Câu 2: Nêu giá trị nghệ thuật của tác phẩm?

Trả lời:

- Yếu tố kì ảo dày đặc, xen chuyện người, chuyện thần, ma, trần gian, địa ngục…

- Cốt truyện giàu kịch tính, kết cấu chặt chẽ, lo-gic.

- Cách dẫn truyện khéo léo, biến hóa, có cao trào, có thắt mở nút.

- Nhân vật được xây dựng sắc nét.

Câu 3: Tóm tắt câu chuyện theo cách hiểu của em?

Trả lời:

Câu 4: Giới thiệu khái quát thông tin về nhân vật Ngô Tử Văn?

Trả lời:

Câu 5: Tại sao Ngô Tử Văn lại đốt đền?

Trả lời:

3. VẬN DỤNG (4 câu)

Câu 1: Hành động của đốt đền của Ngô Tử Văn thể hiện điều gì?

Trả lời:

- Hành động của Ngô Tử Văn:

+ Tắm gội sạch sẽ, khấn trời: Thái độ tôn kính, nghiêm túc

+ Châm lửa đốt đền, vung tay không sợ gì cả mặc cho mọi người lắc đầu lè lưỡi:  Thái độ dứt khoát, bất chấp hậu quả xấu cho bản thân

- Ngô Tử Văn là một kẻ sĩ, tính tình khảng khái, cương trực, dũng cảm, vì dân trừ hại, có tinh thần dân tộc mạnh mẽ.

- Sau khi đốt đến, Tử Văn bị bệnh, mơ thấy có người đòi đền nhưng chàng vẫn thản nhiên, mặc kệ

Câu 2: Cuộc giáp mặt giữa Ngô Tử Văn và tên tướng giặc diễn ra như thế nào?

Trả lời:

- Cuộc giáp mặt giữa Ngô Tử Văn và tên tướng giặc:

+ Tên tướng giặc: trách mắng, đòi trả tiền, đe dọa

+ Ngô Tử Văn: mặc kệ, ngồi ngất ngưởng, tự nhiên

=> Thái độ của con người tin vào việc làm chính nghĩa

- Cuộc gặp gỡ của Ngô Tử Văn với thổ công

+ Thổ công: Kể lại toàn bộ sự việc mình bị hại để Tử Văn thấy được sự xảo trá tác oai tác quái của tên tướng giặc, lo lắng cho Tử Văn. bày cách để Ngô Tử Văn đối phó với tên hung thần và đối chất với Diêm Vương

=> Ngô Tử Văn không chiến đấu đơn độc mà có sự giúp đỡ của thổ công

=> Bằng nghệ thuật kể chuyện hấp dẫn, bất ngờ, kết hợp với yếu tố kì ảo dày đặc….đã khắc họa rõ nét hình tượng nhân vật Ngô Tử Văn là người cương trực, yêu chính nghĩa, bản lĩnh, kiên cường và giàu tinh thần dân tộc.

Câu 3: Ngô Tử Văn tại sao bị bắt xuống Minh Ti và kết quả của vụ kiện như thế nào?

Trả lời:

Câu 4: Sau khi thắng kiện Ngô Tử Văn được nhận chức gì?

Trả lời:

4. VẬN DỤNG CAO (2 câu)

Câu 1: Viết dàn ý cho bài văn phân tích chuyện chức phán sự ở đền Tản Viên?

Trả lời:

a) Mở bài:

– Giới thiệu vài nét về tác giả Nguyễn Dữ và tác phẩm Truyền kì mạn lục:

+ Nguyễn Dữ là một trong những nhà văn nổi tiếng của thế kỷ thứ 15 với thể loại truyện truyền kì.

+ Truyền kì mạn lục là tác phẩm xuất sắc của ông ghi chép những chuyện li kì trong nhân gian.

– Giới thiệu đoạn trích Chuyện chức phán sự đền Tản Viên: “Chuyện chức phán sự đền Tản Viên” là một trong 20 truyện của tập Truyền kì mạn lục kể về câu chuyện chức quan coi việc xử án ở đền Tản Viên.

b) Thân bài

* Khái quát về tác phẩm

– Hoàn cảnh sáng tác: Chức phán sự đền Tản Viên được tác giả viết vào nửa đầu thế kỉ XVI, nội dung đề cao tinh thần khẳng khái, cương trực, dám đấu tranh chống lại cái ác, trừ hại cho dân của một Nho sĩ tên là Ngô Tử Văn. Qua đó, tác giả thể hiện niềm tin công lí, chính nghĩa nhất định sẽ thắng gian tà, đồng thời lên án lũ giặc xâm lược phương Bắc dù đã chết vẫn tiếp tục gây tội ác.

– Tóm tắt cốt truyện: Ngô Tử Văn châm lửa đốt ngôi đền của tên hung thần vốn là hồn ma tướng giặc họ Thôi, bởi hắn luôn nhũng nhiễu và gây ra bao tai họa cho dân chúng trong vùng. Hồn ma tướng giặc kiện tới Diêm Vương. Thổ Công báo mộng cho Tử Văn biết sự thật về kẻ cướp ngôi đền của mình và những tội ác mà hắn đã gây ra. Trước mặt Diêm Vương, Ngô Tử Văn dũng cảm tố cáo hắn với đầy đủ chứng cớ. Cuối cùng, công lí cũng được thực hiện, kẻ ác bị trừng trị. Tử Văn được tiến cử vào chức phán sự đền Tản Viên.

* Luận điểm 1: Giới thiệu nhân vật Ngô Tử Văn

– Tên: Ngô Tử Văn tên Soạn

– Quê quán: Huyện Yên Dũng, đất Lạng Giang

– Tính tình: Khảng khái, nóng nảy, thấy sự gian tà thì không chịu được

-> Cách giới thiệu trực tiếp ngắn gọn mang tính khẳng định gây chú ý người đọc

=> Giọng điệu ngợi ca định hướng cách nhìn nhận cho người đọc về những hành động tiếp theo của nhân vật.

* Luận điểm 2: Cuộc đấu tranh ở trên trần gian của Ngô Tử Văn

– Hành động đốt đền:

+ Nguyên nhân đốt đền: Tức giận trước sự hống hách, lộng hành làm hại dân chúng của hồn ma tên tướng giặc.

+ Hành động: Tắm gội chay sạch, khấn trời

-> Đốt đền là hành động có chủ đích, cẩn trọng, không phải hành động bộc phát. Tử Văn tin tưởng vào hành động chính nghĩa của mình, lấy lòng trong sạch cùng thái độ chân thành cầu mong được trời ủng hộ.

Châm lửa đốt đền, vung tay không sợ gì cả mặc cho mọi người lắc đầu lè lưỡi

-> Hành động công khai đầy dũng cảm, quyết liệt, Tử Văn có khí phách cứng cỏi của một Nho sĩ chân chính.

=> Thể hiện sự khẳng khái, chính trực, kiên cường, dũng cảm, ý thức dân tộc mạnh mẽ của trí thức Việt.

– Cuộc gặp gỡ của Ngô Tử Văn và bách hộ họ Thôi:

+ Sau khi đốt đền, Tử Văn trở về bị “sốt nóng sốt rét”.

+ Hình ảnh hồn ma tướng giặc:Diện mạo khôi ngô, cao lớn, đầu đội mũ trụ

+ Lời nói: Mắng mỏ đe dọa, bắt Ngô Tử Văn lập lại đền.

=>  Đây là một kẻ xảo trá, tham lam, hung ác.

+ Thái độ của Ngô Tử Văn: ung dung, mặc kệ vẫn ngôi ngất ngưởng, tự nhiên, không hề tỏ ra sợ hãi và chẳng thèm đối đáp với hắn một lời.

=> Thái độ của con người tự tin vào việc làm chính nghĩa.

– Cuộc gặp gỡ của Ngô Tử Văn với thổ công:

+ Thổ công: Kể lại toàn bộ sự việc mình bị hại để Tử Văn thấy được sự xảo trá, tác oai tác quái của tên tướng giặc, lo lắng cho Tử Văn.

-> Thổ công biết sự tồn tại của cái xấu nhưng cam chịu và chấp nhận, không dám đấu tranh để đòi lại công lý.

+ Thổ công bày cách để Ngô Tử Văn đối phó với tên hung thần và đối chất với Diêm Vương.

-> Tạo ra sự phát triển logic cho câu chuyện.

=> Tử Văn không còn chiến đấu đơn độc mà đã có sự hỗ trợ của thổ công.

* Luận điểm 3: Cuộc đấu tranh giành lại công lí ở Minh Ti.

– Chặng 1: Tử Văn đối đầu với những thử thách

+ Tên bách hộ họ Thôi: Tỏ vẻ khép nép, đáng thương, để kêu oan

+ Diêm Vương: Nghe theo lời tố cáo của tên tướng giặc, trách mắng, phán Tử Văn ngoan cố, bướng bỉnh

+ Thái độ của Tử Văn:

Điềm nhiên, không kinh hãi trước cảnh Minh ti rùng rợn

Một mực kêu oan, điềm tĩnh, cứng cỏi trước uy quyền của Diêm Vương và sự xảo trá giả tạo của tên tướng giặc.

– Chặng 2: Tử Văn vạch trần tội ác của tên tướng giặc

+ Khi tranh cãi, biết mình yếu thế, tên bách hộ Thôi sợ hãi, tỏ vẻ giả nhân giả nghĩa xin giảm án cho Tử Văn.

+ Tử Văn không chịu bỏ cuộc, xin Diêm Vương cho người xuống Tản Viên chứng thực

+ Diêm Vương: Chứng thực và tin lời Ngô Tử Văn, xử cho Tử Văn thắng kiện.

=> Cuộc đấu tranh đã bộc lộ khí phách, sự thông minh, cam đảm, quyết liệt của Ngô Tử Văn trên hành trình đòi lại công lí.

-> Làm rõ bộ mặt giả nhân giả nghĩa, xảo trá, giả tạo của hồn ma tên tướng giặc.

=> Cuối cùng, tính cách cương trực, thẳng thắn, quyết liệt, đầy chính nghĩa của Tử Văn đã thắng gian tà. Kết quả của cuộc chiến cho thấy ước mơ về sự công bằng của nhân dân.

* Luận điểm 4: Ngô Tử Văn nhận chức phán sự đền Tản Viên.

– Là phần thưởng cho sự khẳng khái, cương trực và dũng cảm của Ngô Tử Văn.

– Diệt trừ tận gốc cái ác, lấy lại danh dự cho thổ công, làm sáng tỏ nỗi oan khuất cho Ngô Tử Văn

– Gửi gắm khát vọng của nhân dân về một vị quan chính trực, thanh liêm.

– Cuộc gặp gỡ giữa quan phán sự và người quen cũ: Thể hiện niềm tin về một vị quan tốt, giúp nước, giúp dân.

* Đánh giá đặc sắc nghệ thuật

– Sử dụng những chi tiết kì ảo, hoang đường

– Xây dựng truyện giàu kịch tính, tình tiết lôi cuốn với kết cấu logic có mở đầu, thắt nút, cao trào, mở nút

– Xây dựng tính cách nhân vật qua lời nói và hành động

– Cách kể chuyện tự nhiên, kịch tính, thu hút người đọc.

c) Kết bài

– Khái quát lại giá trị nội dung, nghệ thuật của truyện.

– Cảm nhận của em về tác phẩm.

--------------------------------------

--------------------- Còn tiếp ----------------------