Giáo án dạy thêm Ngữ văn 12 Cánh diều bài 1: Chuyện chức phán sự đền Tản Viên (Trích Truyền kì mạn lục - Nguyễn Dữ)

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Nhắc lại kiến thức

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập.

- GV yêu cầu HS trả lời:

+ Nhắc lại một số hiểu biết về tác giả Nguyễn Dữ và tác phẩm Chuyện chức phán sự đền Tản Viên?

+ Tóm tắt cốt truyện và xác định chủ đề của tác phẩm Chuyện chức phán sự đền Tản Viên?

+ Điểm nhìn và chức năng của người kể chuyện trong tác phẩm?

+ Nhân vật Ngô Tử Văn hiện lên như thế nào?

+ Tổng kết giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm Chuyện chức phán sự đền Tản Viên?

• HS tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập.

• HS làm việc theo cặp đôi hoặc đọc lại văn bản theo yêu cầu suy nghĩ để hoàn thành nhiệm vụ.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận.

• GV mời 2-3 HS trình bày trước lớp yêu cầu cả lớp nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập.

• GV nhận xét đánh giá chốt kiến thức.

1. Nhắc lại kiến thức 

2. Tác giả - tác phẩm

a. Tác giả

- Nguyễn Dữ (? - ?) Quê Hải Dương.

- Ông sống vào nửa đầu thế kỉ XVI từng là học trò của Tuyết Giang Phu Tử Nguyễn Bỉnh Khiêm.

- Ông học rộng, tài cao, làm quan một năm rồi sống ẩn dật ở vùng núi rừng Thanh Hóa.

b. Tác phẩm

- Truyền kì mạn lục là tác phẩm tiêu biểu nhất của Nguyễn Dữ viết bằng chữ Hán được đánh giá là “Thiên cổ kì bút”.

+ Truyện Kì mạn lục ra đời nửa đầu thế kỉ XVI bao gồm có 20 câu chuyện.

c. Cốt truyện và chủ đề tác phẩm

- Tóm tắt

Ngô Tử Văn nổi tiếng ở đất Lạng Giang là kẻ chính trực, khảng khái. Ngôi làng chàng ở có một ngôi đền thiêng lắm nhưng có một tên hung thần ở gần đền hay tác quai tác quái, yêu sách trong dân gian, Tử Văn tức giận nên châm lửa để đốt đền trừ hại cho dân lành.

Sau khi ngôi đền bị đốt, tên hung thần đã dọa kiện chàng ở âm phủ. Sau khi về nhà chàng lên cơn sốt, trong lúc đang mê man thì chàng mơ thấy có người đòi bắt mình xuống âm phủ. Nhưng đến chiều tối có một ông già đến xưng danh là Thổ Thần, ông cảm kích trước tinh thần dũng cảm của Tử Văn nên bày đã mách cho chàng tội ác và tung tích của tên hung thần, ông còn bày cho chàng cách để xử lý đối phó.

Đêm đến, Tử Văn trở bệnh nặng hơn, thấy có hai tên quỷ sứ đến bắt chàng xuống âm phủ. Trước mặt Diêm Vương, chàng đã tố cáo hết những tội ác của tên hung thần kèm theo dẫn chứng đầy đủ về hắn. Sau khi chứng thực, quân lính về thưa tất cả lời Tử Văn là sự thật, Diêm Vương đã trừng trị tên tướng giặc và bọn phán sự, thổ thần thì được phục chức còn Tử Văn được sống trở lại. Trở về từ âm phủ, Thổ Văn đã giao cho Tử Văn giữ chức phán sự đền Tản Viên.

• Chủ đề 

Đề cao tinh thần khảng khái, cương trực, dám đấu tranh chống lại cái ác trừ hại cho dân qua hình tượng Ngô Tử Văn. một trí thức yêu chính nghĩa, dũng cảm, cương trực. Truyện thể hiện khát vọng công lí, niềm tin công lí, chính nghĩa nhất định sẽ chiến thắng.

1. Phân tích bài thơ

-    Giới thiệu về Ngô Tử Văn.

+ Tên họ: Ngô Tử Văn tên là Soạn.

+ Quê quán: Huyện Yên Dũng, đất Lạng Giang.

+ Tính tình: khảng khái, nóng nảy, thấy sự gian tà không chịu được.

=> Cách mở đầu trực tiếp ngắn gọn theo mô tuýp truyền thống của văn học trung đại.

-    Ngô Tử Văn và hành động đốt đền

+ Nguyên nhân: Tức giận trước sự tác oai tác quái của hồn ma tên tướng giặc, Ngô Tử Văn muốn trừ hại cho dân mang đến cho con người một cuộc sống bình yên.

+ Hành động: Tắm rửa sạch sẽ, khấn trời trước khi đốt đền.

=> Thể hiện muốn lấy lòng trong sạch bảo vệ bình yên cho người dân. Mong muốn sự chân thành của mình sẽ được trời thấu hiểu đồng thời thể hiện hành động chính nghĩa của bản thân.

=> Ngô Tử Văn hiện lên là người cương trực, dũng cảm vì dân mà trừ bạo. Đồng thời cũng ngời lên tinh thần dân tộc cũng như bảo vệ thổ thần nước Việt.

• Câu chuyện Ngô Tử Văn đốt đền, rồi xuống Minh Ti rồi lại trở về nhân gian và sau đó giữ chức phán sự đền Tản Viên tất cả đều được kể dưới điểm nhìn của người thứ 3 tức là hoàn toàn khách quan. 

- Việc tái hiện câu chuyện dưới cái nhìn của ngôi kể thứ ba khiến cho câu chuyện trở nên chân thực, sinh động và khái quát hơn bao giờ hết. Điểm nhìn và đánh giá mang tính khách quan, không hề xen lẫn cảm quan cá nhân.

1. Tổng kết

• Nội dung

+ Đề cao tinh thần khảng khái, cương trực, dám đấu tranh chống lại cái ác, trừ hại cho dân của Ngô Tử Văn, một người trí thức nước Việt. 

+ Niềm tin vào công lí, vào chính nghĩa cũng vì thế mà vẫn được thắp lên trong tâm hồn của mỗi con người. 

• Nghệ thuật

+ Sử dụng nhiều chi tiết truyền kì.

+ Xây dựng cốt truyện đầy kịch tính, kết cấu chặt chẽ.

+ Dẫn dắt khéo léo nhiều chi tiết giàu kịch tính.

+ Cách kể chuyện và miêu tả sinh động hấp dẫn.