Giáo án PPT dạy thêm Ngữ văn 12 Cánh diều bài 1: Chuyện chức phán sự đền Tản Viên (Trích Truyền kì mạn lục - Nguyễn Dữ)

CHÀO MỪNG CÁC EM

ĐẾN VỚI BÀI GIẢNG HÔM NAY!

KHỞI ĐỘNG

Em hãy trả lời câu hỏi sau:

Sau khi học “Chuyện chức phán sự đền Tản Viên” em cảm nhận thế nào về nhân vật Ngô Tử Văn?

Bài 1: Truyện truyền kì và truyện ngắn hiện đại

Ôn tập văn bản 1

CHUYỆN CHỨC PHÁN SỰ ĐỀN TẢN VIÊN

I.

Nhắc lại kiến thức chung

Phân tích văn bản

Tổng kết

NỘI DUNG BÀI HỌC

• Tác giả
• Tác phẩm
• Cốt truyện và chủ đề
• Nội dung
• Nghệ thuật

NHẮC LẠI KIẾN THỨC CHUNG

Em hãy trả lời các câu hỏi sau:

• Nhắc lại một số hiểu biết về tác giả Nguyễn Dữ và tác phẩm “Chuyện chức phán sự đền Tản Viên”?
• Tóm tắt cốt truyện và xác định chủ đề của tác phẩm “Chuyện chức phán sự đền Tản Viên”?

1. Tác giả

Nguyễn Dữ

• Quê quán: Hải Dương.
• Ông sống vào nửa đầu thế kỉ XVI.
• Từng là học trò của Tuyết Giang Phu Tử Nguyễn Bỉnh Khiêm.
• Ông học rộng, tài cao, làm quan một năm rồi sống ẩn dật ở vùng núi rừng Thanh Hóa.

2. Tác phẩm

• Ra đời nửa đầu thế kỉ XVI.
• Là một trong số 20 truyện của tập “Truyền kì mạn lục”.
• Viết bằng chữ Hán.
• Là tác phẩm tiêu biểu nhất của Nguyễn Dữ.
• Được đánh giá là “Thiên cổ kì bút”.

Ngô Tử Văn nổi tiếng ở đất Lạng Giang

Là kẻ khảng khái, chính trực

Ngô Tử Văn đốt đền thiêng ở quê

Vì có một tên hung thần ở gần đền hay tác oai tác quái

3. Cốt truyện và chủ đề

a. Tóm tắt

Sau khi đốt đền, Ngô Tử Văn bị hung thần đe dọa

Chàng được Thổ Thần mách bảo

Tử Văn bị quỷ sứ bắt xuống âm phủ

Trước mặt Diêm Vương, chàng tố cáo tội ác của hung thần

Sau khi chứng thực, Diêm Vương trừng trị tên hung thần

Tử Văn trở về dương gian và được tiến cử giữ chức phán sự đền Tản Viên

b. Chủ đề

Đề cao tinh thần khảng khái, cương trực, dám đấu tranh chống lại cái ác trừ hại cho dân qua hình tượng Ngô Tử Văn.

Thể hiện khát vọng công lí, niềm tin công lí, chính nghĩa nhất định sẽ chiến thắng.

PHÂN TÍCH VĂN BẢN

Em hãy trả lời các câu hỏi sau:

• Nhân vật Ngô Tử Văn hiện lên như thế nào?
• Điểm nhìn và chức năng của người kể chuyện trong tác phẩm?

1. Nhân vật Ngô Tử Văn

Tên họ: Ngô Tử Văn tên là Soạn.

Quê quán: Huyện Yên Dũng, đất Lạng Giang.

Tính tình: khảng khái, nóng nảy, thấy sự gian tà không chịu được.

Cách mở đầu trực tiếp ngắn gọn theo mô tuýp truyền thống của văn học trung đại.

Ngô Tử Văn và hành động đốt đền

Nguyên nhân: Tức giận trước sự tác oai tác quái của hồn ma tên tướng giặc.

Hành động: Tắm rửa sạch sẽ, khấn trời trước khi đốt đền.

Thể hiện muốn lấy lòng trong sạch bảo vệ bình yên cho người dân.

Ngô Tử Văn

Mong muốn sự chân thành của mình sẽ được trời thấu hiểu.

Thể hiện hành động chính nghĩa của bản thân.

• Ngô Tử Văn là người cương trực, dũng cảm vì dân mà trừ bạo.
• Thể hiện tinh thần dân tộc, bảo vệ thổ thần nước Việt.

2. Điểm nhìn trong tác phẩm

Văn bản đều được kể dưới điểm nhìn của người thứ ba (hoàn toàn khách quan).

Câu chuyện trở nên chân thực, sinh động và khái quát.

Điểm nhìn và đánh giá mang tính khách quan, không hề xen lẫn cảm quan cá nhân.

TỔNG KẾT

Em hãy trả lời câu hỏi sau:

Tổng kết giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ “Chuyện chức phán sự đền Tản Viên”.

1. Nội dung

Đề cao tinh thần khảng khái, cương trực, dám đấu tranh chống lại cái ác, trừ hại cho dân của Ngô Tử Văn, một người trí thức nước Việt.

Niềm tin vào công lí, vào chính nghĩa cũng vì thế mà vẫn được thắp lên trong tâm hồn của mỗi con người.

2. Nghệ thuật

Sử dụng nhiều chi tiết truyền kì.

Xây dựng cốt truyện đầy kịch tính, kết cấu chặt chẽ.

Dẫn dắt khéo léo nhiều chi tiết giàu kịch tính.

Cách kể chuyện và miêu tả sinh động hấp dẫn.

LUYỆN TẬP

Nhiệm vụ 1:

Trả lời câu hỏi trắc nghiệm

Câu hỏi 1: Hệ thống nhân vật trong “Chuyện chức phán sự đền Tản Viên” có sự phân tuyến khá rõ: Ngô Tử Văn, viên Thổ công đại diện cho chính nghĩa, tên tướng giặc họ Thôi đại diện cho lực lượng phi nghĩa. Vậy, nhân vật Diêm Vương trong truyện đại diện cho điều gì?

C. Đại diện cho công lí, cho lẽ phải

A. Đại diện cho những thế lực bảo trợ, dung túng cho cái ác

B. Đại diện cho anh linh, tú khí của dân tộc phù trợ cho những người trí thức Việt

D. Đại diện cho quyền lực tối cao của người đứng đầu nhà nước

Câu hỏi 2: Dòng nào dưới đây không khái quát đúng nội dung tư tưởng của “Chuyện chức phán sự đền Tản Viên” của Nguyễn Dữ?

B. Cảm thông với số phận bi thảm của những con người nhỏ bé trong xã hội

A. Khẳng định chân lí: cái thiện thắng cái ác, chính nghĩa thắng gian tà

C. Ngợi ca tinh thần khẳng khái, cứng cỏi, tinh thần đấu tranh quyết liệt chống lại các thế lực gian tà

D. Đề cao tinh thần dân tộc và bản lĩnh của người trí thức

Câu hỏi 3: Nhận xét nào không thể hiện đúng đặc điểm cốt truyện, kết cấu của tác phẩm “Chuyện chức phán sự đền Tản Viên”?

A. Mạch truyện phát triển theo nhiều hướng song cùng gặp nhau ở một điểm là tập trung thể hiện tư tưởng cốt lõi của tác phẩm: chính nghĩa chiến thắng gian tà

B. Kết cấu của truyện rất giàu kịch tính với những tình tiết lôi cuốn

C. Truyện được kết thúc có hậu theo truyền thống chuyện kể thời trung đại

D. Truyện được mở đầu bằng một sự kiện gây ấn tượng mạnh đối với người đọc

Câu hỏi 4: Đặc điểm nào dưới đây được coi là đặc trưng tiêu biểu của thể loại truyện truyền kì?

A. Truyện phản ánh hiện thực qua những yếu tố kì ảo, hoang đường

B. Là thể văn xuôi có nguồn gốc từ Trung Quốc

C. Là một thể văn xuôi tự sự thời trung đại

D. Truyện miêu tả thế giới cõi âm với nhiều nhân vật thánh thần, ma quỷ

Câu hỏi 5: Thế giới nghệ thuật trong truyện truyền kỳ có đặc điểm gì nổi bật?

B. Thế giới con người và thế giới cõi âm với những thần thánh, ma quỷ có sự tương giao, tương cảm

A. Thế giới nghệ thuật trong đó các nhân vật đều có những khả năng phi thường, kì lạ không thể có được trong cuộc sống thường nhật

C. Thế giới con người có nhiều phép lạ, biến hóa khôn lường nhưng vẫn mang tính hiện thực nhiều hơn mộng ảo

D. Thế giới có nhiều nhân vật lạ, mang tính mộng ảo hơn là hiện thực

Câu hỏi 6: Trong truyện văn bản, sau khi đốt đền, Ngô Tử Văn gặp viên Bách hộ họ Thôi đến dọa nạt đòi dựng trả lại đền.

Hãy chọn đáp án phù hợp, điền vào dấu ba chấm trong câu văn sau để thể hiện thái độ, hành động của Tử Văn trước lời dọa nạt của tên ác thần: “Tử Văn mặc kệ, vẫn cứ...”

A. ngồi ngất ngưởng tự nhiên

B. lặng im không đáp

C. điềm nhiên, không thèm để ý

D. thản nhiên đọc sách

Nhiệm vụ 2:

Luyện tập theo văn bản

LUYỆN TẬP

Em hãy trả lời các câu hỏi sau đây:

Câu 1: Phân tích nghệ thuật kể chuyện đặc sắc của Nguyễn Dữ thông qua “Chuyện chức phán sự đền Tản Viên”.

Câu 2: Nêu suy nghĩ của em về lời bình ở cuối truyện “Kẻ sĩ chỉ lo không cứng cỏi được, còn gãy hay không là việc của trời”.

Câu 3: Nếu được yêu cầu viết đoạn kết thúc của truyện “Chuyện chức phán sự đền Tản Viên”, em sẽ đồng tình với cách kết thúc như đã có hay sẽ chọn một cách kết thúc khác?

Viết về thần linh, ma quỷ.

Văn bản đưa người đọc vào thế giới ly kỳ, huyền ảo.

Viết về việc chết đi sống lại của con người.

Nghệ thuật kể chuyện

Hiện thực lồng vào cốt truyện kì ảo,  giúp nhận ra giá trị hiện thực, nhân đạo của tác phẩm.

Đáp án Câu 1

Cốt truyện của Nguyễn Dữ giàu kịch tính, kết cấu chặt chẽ, logic.

Nghệ thuật kể chuyện

Cách dẫn dắt truyện khéo léo, bằng sự việc bất ngờ, dẫn dắt tới đỉnh điểm kịch tính, giải quyết một cách hợp lí, thỏa đáng.

Người đọc đồng cảm với nhà văn, ca ngợi trí thức, tinh thần dân tộc, quan niệm ác giả ác báo.

Đáp án Câu 2

Bản tính cứng cỏi

• Xuất thân
• Tính tình

Hành động cứng cỏi

• Hành động đốt đền.
• Thái độ khi đối chất với hồn ma tướng giặc họ Thôi và Diêm Vương.

Bản tính và hành động cứng cỏi của kẻ sĩ qua nhân vật Ngô Tử Văn

Đáp án Câu 3

Cách kết thúc như tác phẩm hợp lí, bởi:

• Nhân vật Ngô Tử Văn cương trực, luôn đề cao chính nghĩa sẽ phù hợp với chức phán sự đền Tản Viên.
• Ngô Tử Văn sẽ cầm cân nảy mực vì lẽ phải, để không ai bị oan khuất.

VẬN DỤNG

Nhiệm vụ 1:

Đọc ngữ liệu và trả lời câu hỏi

Ngô Tử Văn tên là Soạn, người huyện Yên Dũng đất Lạng Giang. Chàng vốn khẳng khái nóng nảy, thấy sự tà gian thì không thể chịu được, vùng Bắc người ta vẫn khen là một người cương trực. Trong làng trước có một ngôi đền linh ứng lắm. Cuối đời nhà Hồ, quân Ngô sang lấn cướp, vùng ấy thành một nơi chiến trường. Bộ tướng của Mộc Thạnh có viên Bách hộ họ Thôi, tử trận ở gần đền, từ đấy làm yêu làm quái trong dân gian. Tử Văn rất tức giận, một hôm tắm gội sạch sẽ, khấn trời rồi châm lửa đốt đền. Mọi người đều lắc đầu lè lưỡi, họ sợ thay cho Tử Văn, nhưng chàng vung tay không cần gì cả.

(Trích Chuyện chức phán sự đền Tản Viên)

NGỮ LIỆU 1

Sau khi đọc ngữ liệu 1, em hãy trả lời các câu hỏi sau:

Câu 1: Nêu nội dung chính của văn bản.

Câu 2: Xác định phương thức biểu đạt của văn bản.

Câu 3: Các từ ngữ tức giận, tắm gội sạch sẽ, khấn trời, châm lửa đốt đền đạt hiệu quả nghệ thuật như thế nào trong việc thể hiện tính cách của nhân vật Ngô Tử Văn?

Câu 4: Viết đoạn văn ngắn (5 đến 7 dòng) bày tỏ suy nghĩ về đức tính cương trực trong cuộc sống.

Giới thiệu nhân vật Ngô Tử Văn.

Kể về hành động đốt đền trừ hại cho dân của Ngô Tử Văn.

Đáp án

Câu 1. Nêu nội dung chính của văn bản.

Đáp án

Phương thức biểu đạt: tự sự

Câu 2. Xác định phương thức biểu đạt của văn bản.

Đáp án câu 3

Lòng dũng cảm, cương trực của con người vì dân vì nước.

Con người của Ngô Tử Văn

Tinh thần dân tộc bất khuất.

Bảo vệ người có công với đất nước.

Gợi ý câu 4

Giải thích

Đức tính cương trực trong cuộc sống

Cương trực là cứng cỏi và ngay thẳng.

Người cương trực là người giữ mình trong sạch, giữ tiết tháo, không cầu danh lợi.

Ý nghĩa của đức tính cương trực

Thể hiện một con người mạnh mẽ, không run sợ trước cái ác, cái xấu.

Giúp con người

Luôn có niềm tin làm nên chiến thắng.

Vượt qua mọi thử thách của hoàn cảnh.

Biết đấu tranh đến cùng trước những thế lực xấu xa.

Đức tính cương trực trong cuộc sống

Phê phán lối sống giả tạo, nhụt chí, yếu hèn.

Bài học nhận thức và hành động cho bản thân.

Hiểu được ý nghĩa của đức tính cương trực.

Biết đấu tranh phê bình và tự phê bình.

Tích cực tu dưỡng, rèn luyện đạo đức.

Than ôi! Người ta vẫn nói: “Cứng quá thì gãy”. Kẻ sĩ chỉ lo không cứng cỏi được, còn gãy hay không là việc của trời. Sao lại đoán trước là sẽ gãy mà chịu đổi cứng ra mềm? Ngô Tử Văn là một anh chàng áo vải. Vì cứng cỏi cho nên dám đốt cháy đền tà, chống lại yêu ma, làm một việc hơn cả thần và người. Bởi thế được nổi tiếng và được giữ chức vị ở Minh ti, thật là xứng đáng. Vậy kẻ sĩ, không nên kiêng sợ sự cứng cỏi.

(Trích Chuyện chức phán sự đền Tản Viên)

NGỮ LIỆU 2

--------------- Còn tiếp ---------------