Câu hỏi tự luận Ngữ văn 12 kết nối Bài 9: Trở về

BÀI 9: VĂN HỌC VÀ CUỘC ĐỜI

VĂN BẢN 2: TRỞ VỀ

I. NHẬN BIẾT (5 câu)

Câu 1: Giới thiệu về nhà văn Hê minh uê

Trả lời: 

- Ơ-nít Hê-minh-uê (1899 – 1961).

- Ông sinh tại bang l-li-noi nước Mĩ, trong một gia đình trí thức. Sau khi tốt nghiệp trung học, ông tham gia chiến tranh thế giới thứ nhất ở chiến trường l-ta-li-a với tư cách phóng viên mặt trận. Sau đó, ông sang Pháp vừa làm báo vừa bắt đầu sáng tác.

- Hê-minh-uê là một trong những nhà văn vĩ đại nhất nước Mĩ thế kỉ XX. Ông là người khai sinh ra nguyên lí sáng tác: coi tác phẩm nghệ thuật như một tảng băng trôi, người đọc tự khám phá phần chìm để thấy được ý nghĩa và giá trị đích thực của tác phẩm, ông vinh dự được nhận giải Pu-lit-dơ (1953) – giải thưởng văn chương cao quý nhất của Hoa Kì và giải thưởng Nô-ben về văn học (1954).

- Hê-minh-uê đã để lại một khối lượng tác phẩm đổ sộ gồm nhiều thể loại: truyện ngắn, tiểu thuyết, thơ, hồi kí,… như: “Chuông nguyện hồn ai”, “Giã từ vũ khí”,…

Câu 2: Giới thiệu về tác phẩm Ông già và biển cả

Trả lời:

Được xuất bản đầu tiên trên tạp chí Đời sống.

- Tác phẩm gây được tiếng vang lớn và hai năm sau Hê-minh-uê được trao giải Nô-ben.

- Tác phẩm tiêu biểu cho lối viết "tảng băng trôi": dung lượng câu chữ ít nhưng "khoảng trống" được tác giả tạo ra nhiều, chúng có vai trò lớn trong việc tăng các lớp nghĩa cho văn bản (tác giả nói rằng tác phẩm lẽ ra dài cả 1000 trang nhưng ông đã rút xuống chỉ còn bấy nhiêu thôi).

Câu 3: Nêu ý nghĩa nhan đề đoạn trích

Trả lời: 

Câu 4: Nêu giá trị nội dung đoạn trích

Trả lời:

Câu 5: Giá trị nghệ thuật đoạn trích

Trả lời:

II. THÔNG HIỂU (4 câu)

Câu 1: Vì sao ông lão nói: “Chúng thật sự đánh bại ông”?

Trả lời:

Ông lão nói như vậy vì sau khi đánh bắt được con cá khổng lồ, lão không thể bảo vệ thành quả của mình trước sự tấn công của lũ cá mập, dẫn đến việc con cá chỉ còn bộ xương.

Câu 2: Hình ảnh đôi bàn tay của ông lão khiến thằng bé xúc động đến mức khóc có ý nghĩa gì?

Trả lời:

Hình ảnh đôi bàn tay của ông lão khiến thằng bé xúc động đến mức khóc mang ý nghĩa sâu sắc về sự hy sinh, ý chí kiên cường và nỗ lực vượt bậc của ông lão trong hành trình chinh phục biển cả. Những vết thương trên tay là minh chứng cho những khó khăn và đau đớn mà ông đã trải qua, thể hiện sự đánh đổi không chỉ về thể chất mà còn cả tinh thần của ông lão để đạt được mục tiêu. Đôi bàn tay ấy không chỉ là biểu tượng của lao động cần mẫn mà còn là dấu ấn của một tinh thần bất khuất, không chịu khuất phục trước thiên nhiên khắc nghiệt. Điều này làm thằng bé, một người luôn kính trọng và yêu thương ông lão, không thể cầm lòng và bộc lộ cảm xúc chân thật qua những giọt nước mắt. Đây cũng là hình ảnh thể hiện sự đồng cảm sâu sắc giữa thế hệ trẻ và những người đi trước, đồng thời truyền tải bài học về giá trị của sự cố gắng và lòng kiên nhẫn trong cuộc sống.

Câu 3: Tại sao thằng bé lại nói: "Cháu sẽ mang vận may của cháu theo"?

Trả lời:

Câu 4: Hành động mơ về những con sư tử của ông lão cho thấy điều gì về tính cách của nhân vật?

Trả lời:

III. VẬN DỤNG (4 câu)

Câu 1: Hình ảnh bộ xương cá khổng lồ còn sót lại có ý nghĩa gì trong đoạn trích?

Trả lời:

Hình ảnh bộ xương cá khổng lồ còn sót lại trong đoạn trích mang ý nghĩa biểu tượng sâu sắc về ý chí, sự kiên trì và tinh thần bất khuất của con người trước những thử thách khắc nghiệt của cuộc sống. Đây là minh chứng rõ ràng cho nỗ lực phi thường của ông lão Xan-ti-a-gô trong hành trình chinh phục biển cả và đánh bắt con cá khổng lồ. Tuy nhiên, bộ xương cá cũng thể hiện sự cay đắng và thất bại khi ông lão không thể bảo vệ thành quả của mình trước sức mạnh của tự nhiên, cụ thể là lũ cá mập.

Hình ảnh này còn là sự tương phản giữa giá trị của thành quả lao động và sự nghiệt ngã của số phận. Dù chỉ còn lại bộ xương, nhưng nó vẫn chứng minh được sự vĩ đại của chiến thắng ban đầu, đồng thời nhắc nhở rằng hành trình chiến đấu, nỗ lực hết mình chính là ý nghĩa lớn nhất của cuộc sống, chứ không chỉ là kết quả cuối cùng.

Bộ xương cá còn gợi lên triết lý về sự mong manh của thành quả và giá trị trong cuộc đời, đồng thời khắc họa sự tôn vinh tinh thần vượt lên thất bại của con người trước thiên nhiên khắc nghiệt. Nó là hình ảnh kết tinh vẻ đẹp bi tráng trong tác phẩm Ông già và biển cả.

Câu 2: Nếu em là thằng bé, em sẽ làm gì để hỗ trợ ông lão trong hành trình tiếp theo?

Trả lời:

Em sẽ giúp ông chuẩn bị các công cụ như một cây lao sắc bén, cung cấp thực phẩm và động viên ông lão bằng sự đồng hành, lòng tin và sự học hỏi từ kinh nghiệm của ông.

Câu 3: Câu chuyện về ông lão Xan-ti-a-gô có ý nghĩa gì với con người trong cuộc sống hiện đại?

Trả lời:

Câu 4: Hãy liên hệ bài học từ nhân vật ông lão Xan-ti-a-gô với thái độ sống của con người trong việc đối mặt với khó khăn.

Trả lời:

IV. VẬN DỤNG CAO (2 câu)

Câu 1: Phân tích mối quan hệ giữa ông lão và thằng bé qua đoạn trích.

Trả lời:

Mối quan hệ giữa ông lão Xan-ti-a-gô và thằng bé Ma-nô-lin trong Ông già và biển cả là một biểu tượng đẹp đẽ của tình thầy trò, tình bạn và tình cảm gia đình gắn bó. Thằng bé luôn dành cho ông lão sự yêu thương, kính trọng và lòng ngưỡng mộ sâu sắc. Dù ông lão đã già yếu và không còn vận may, thằng bé vẫn tin tưởng vào khả năng và kinh nghiệm của ông, đồng thời mong muốn được đồng hành cùng ông trong hành trình ra khơi.

Thằng bé thể hiện sự quan tâm đặc biệt qua những hành động cụ thể như chăm sóc sức khỏe, mang cà phê, chuẩn bị các dụng cụ cần thiết và động viên tinh thần ông lão sau thất bại. Tình cảm chân thành của thằng bé được thể hiện qua những giọt nước mắt khi nhìn thấy đôi bàn tay rớm máu của ông lão – biểu tượng cho sự hy sinh và nghị lực phi thường.

Về phía ông lão, tình cảm dành cho thằng bé không chỉ là sự yêu mến mà còn là niềm tin và hy vọng. Ông nhìn thấy ở thằng bé sức sống, nhiệt huyết và tương lai, từ đó khích lệ ông tiếp tục đấu tranh và vượt qua nghịch cảnh. Ông cũng luôn sẵn lòng chia sẻ những bài học kinh nghiệm quý giá cho thằng bé, mong muốn thằng bé trưởng thành và kế thừa những giá trị của nghề biển.

Mối quan hệ giữa ông lão và thằng bé không chỉ là sự gắn kết giữa hai con người, mà còn là biểu tượng cho sự tiếp nối giữa các thế hệ, cho tình yêu thương, lòng trung thành và sự đồng hành trong những lúc khó khăn. Qua đó, tác phẩm truyền tải một thông điệp nhân văn sâu sắc về sức mạnh của sự sẻ chia và tình người trong cuộc sống.

--------------------------------------

--------------------- Còn tiếp ----------------------