Câu hỏi tự luận ngữ văn 6 kết nối bài 6: Sơn Tinh, Thủy Tinh

TL: SƠN TINH THỦY TINH

 NHẬN BIẾT 

Câu 1: Bố cục của truyện Sơn Tinh - Thủy Tinh?

Trả lời

Có thể chia văn bản thành 3 đoạn:

- Đoạn 1 (Từ đầu đến …mỗi thứ một đôi): Vua Hùng thứ mười tám kén rể

- Đoạn 2 (Tiếp theo đến …thần Nước đành rút quân): Cuộc giao tranh cầu hôn giữa Sơn Tinh và Thủy Tinh

- Đoạn 3 (Còn lại): Cuộc trả thù hằng năm với Sơn Tinh và những thất bại của Thủy Tinh

Câu 2: Tóm tắt một dung của Sơn Tinh - Thủy Tinh?

Trả lời

Hùng Vương thứ mười tám có một người con gái tên là Mị Nương, người đẹp như hoa, tính nết hiền dịu. Vua muốn kén cho con gái một người chồng xứng đáng. Một hôm có hai chàng trai đến cầu hôn. Một người ở vùng núi Tản Viên – chúa miền non cao tên Sơn Tinh. Một người miềm biển Đông – chúa miền nước thẳm. Hai người đều có tài năng. Vì vậy vua ra điều kiện, ai mang sính lễ đến trước, vua sẽ gả con gái cho. Sơn Tinh đến trước và rước được Mị Nương về, Thủy Tinh đến sau đùng đùng nổi giận, giao tranh với Sơn Tinh. Sơn Tinh thắng, Thủy Tinh đành rút quân nhưng hàng năm vẫn dâng nước đánh Sơn Tinh.

Câu 3: Vẽ biểu đồ tư duy cho tác phẩm này?

Trả lời

Câu 4: Văn bản Sơn Tinh Thủy Tinh được kể theo ngôi thứ mấy?

Trả lời

Văn bản được kể theo ngôi thứ 3

THÔNG HIỂU

Câu 5: Tại sao Vua Hùng lại tổ chức kén rể?

Trả lời

Vua đã có con gái tên là Mị Châu. Công chúa là người đẹp như hoa có hiền dịu. Được Vua cha yêu thương hết mực nên muốn ké cho con một người chồng xứng đáng

Câu 6: Những chàng trai đến cầu hôn có gì đặc biệt?

Trả lời

Là các vị thần, có phép thần thông và tài lạ:một càng có thể hô mưa gọi gió, một chàng có thể gọi cồn bãi nổi lên, khiến các núi đồi mộc lên từng dãy

Câu 7: Sính lễ vua cha yêu cầu các chàng trai mang đến là gì?

Trả lời

“Một ván cơm nếp, một trăm nệp bánh chưng và voi chín ngà, gà chín cựa, ngựa chín hồng mao” => Số lượng sính lễ rất lớn và những con vật rất quý hiếm và kì lạ

Câu 8: Ai đã là người cầu hôn được công chúa ? Và điều gì đã xảy ra sau đó?

Trả lời

Sơn Tinh là người cầu hôn được công chúa vì đã mang đủ sính lễ đế. Thủy tinh không cầu hơn được liền nổi giận hô mưa, gọi gió, làm bão rung chuyển. Thủy Tinh và Sơn Tinh giao chiến.

Câu 9: Hai vị thần là hình tượng cho sức mạnh thiên nhiên nào ?

Trả lời

+ Sơn Tinh: đại điện cho đất liền, núi non (vẫy tay về phía đông, phía đông nổi cồn bão, vẫy tay về phía tây, phía tây mọc lên từng dãy núi đồi

+ Thủy Tinh: đại điện cho miền biển (gọi gió, gió đến, hộ mưa, mưa về)

=> Truyện Sơn Tinh, Thuỷ Tinh lí giải hiện tượng tự nhiên bão lũ trên lưu vực sông Đà. Theo tác giả dân gian, nguyên nhân hiện tượng tự nhiên đó là do hằng năm Thủy Tinh làm mưa gió, bão lụt dâng nước đánh Sơn Tinh.

Câu 10: Chủ đề của truyện này là gì?

Trả lời

- Thể hiện ước mơ chế ngự thiên tai của người Việt Cổ. 

- Đề cao, tôn vinh những chiến công trong công cuộc chống bão và sử dụng nguồn nước hợp lí trong sinh hoạt, sản xuất.

 VẬN DỤNG

Câu 11: Câu chuyện muốn gửi gắn đến người đọc điều gì? 

Trả lời

Truyền thuyết này còn nhắn gửi đến người đọc rằng, những khó khăn trong cuộc sống chỉ là những thử thách giúp chúng ta tôi rèn bản thân, giúp chúng ta bản lĩnh hơn, kiên cường hơn và không còn lung lay trước biến cố. Qua đó, chúng ta sẽ thấy cảm phục ý chí, sự kiên cường của những người nông dân xa xưa, cái cách mà họ đối diện với cuộc sống là bài học sống mà dù qua bao nhiêu thế hệ vẫn còn nguyên giá trị.

Câu 12: Truyện Sơn Tinh - Thủy Tinh có những yếu tố điển hình nào của truyền thuyết ?

Trả lời

Phân tích truyện sơn tinh thủy tinh sẽ thấy được nhiều khía cạnh thú vị của truyền thuyết trong kho tàng văn học dân gian Việt Nam. Mặc dù ngày nay chúng ta không tin rằng, thiên tai lũ lụt là bởi Thủy Tinh dâng nước đánh Sơn Tinh vì hiện tượng này đã được chứng minh bằng khoa học địa lý; tuy nhiên giá trị tinh thần, giá trị của truyền thống đoàn kết, vượt khó của tác phẩm dân gian này vẫn còn mãi với thời gian.

Câu 13:  Việc Thuỷ Tinh nổi giận theo em có lý hay không? Vì sao?

Trả lời

Việc Thủy Tinh nổi giận là có lý. Vì Thủy Tinh đã chuẩn bị đầy đủ sính lễ nhưng do đến sau nên không lấy được Mị Nương. Hơn nữa,Thủy Tinh còn là vua miền biển, tài năng không kém gì so với Sơn Tinh chính vì thế việc thua Sơn Tinh là điều Thủy Tinh không cam lòng nên càng tức giận, nổi giận.

Câu 14: Từ truyện Sơn Tinh, Thủy Tinh em nghĩ gì về chủ trương xây dựng, củng cố đê điều, nghiêm cấm nạn phá rừng.......

Trả lời

 Từ truyện Sơn Tinh, Thủy Tinh, em thấy được sự quan trọng của thiên nhiên rừng núi từ đó nhận thấy chủ trương xây dựng, củng cố đê điều, nghiêm cấm nạn phá rừng trồng thêm hàng triệu hec-ta rừng của Nhà nước ta trong giai đoạn hiện nay là hoàn toàn đúng đắn. Ngày nay do sự khai phá của con người,...

 VẬN DỤNG CAO

Câu 15: Viết đoạn văn phát biểu cảm nghĩ về hai nhân vật Sơn Tinh và Thủy Tinh?

Trả lời

Qua truyện “Sơn Tinh, Thủy Tinh”, nhân dân ta đã xây dựng hình tượng về hai vị thần tuy đều có tài năng xuất chúng nhưng cách ứng xử hoàn toàn trái ngược nhau. Thủy Tinh và Sơn Tinh là hai chàng trai đến cầu hôn Mị Nương- con gái của vua Hùng, mỗi người một vẻ đều có tài năng: Sơn Tinh là người vùng núi, có tài lạ vẫy tay phía nào là phía đó nổi cồn bãi, núi đồi ; Thủy Tinh lại là người miền biển, có tài hô mưa gọi gió. Sơn Tinh đã đem được đủ sính lễ đến sớm và rước được nàng Mị Nương về núi. Vì lẽ đó mà Thủy Tinh tức giận, gây chiến nhằm cướp lấy nàng công chúa. Thủy Tinh đã gây ra bao tội lỗi, gọi mưa bão, làm ngập nhà cửa ruộng đồng của nhân dân. Sơn Tinh với tài năng và phép thuật của mình đã nâng cao núi dần để chặn nước dâng lên. Thủy Tinh vì chuyện riêng tư đã gây họa cho bao người, Sơn Tinh đã dùng sức mạnh, trí tuệ của mình để giúp dân giúp nước. Thủy Tinh đại diện cho những tai họa khủng khiếp của thiên nhiên đe dọa con người, còn Sơn Tinh chính là hình ảnh của nhân dân chống lũ lụt, bảo vệ con người. Mong ước của nhân dân ta từ ngàn đời nay đã được gửi gắm qua hình ảnh của chàng Sơn Tinh trí tuệ, tài đức. Đó là ý nguyện về tinh thần đoàn kết dân tộc để chế ngự thiên tai tự nhiên, bảo vệ cuộc sống bình yên và hạnh phúc cho muôn người.

Trả lời

Tuỳ từng thời điểm cụ thể, các hiện tượng tự nhiên có thể bộc lộ một trong hai mặt: ích lợi và tác hại:

Nắng là một hiện tượng thiên nhiên có nhiều lợi ích như sưởi ấm, làm khô,...Nhưng ngược lại nếu như trời quá nắng và kéo dài sẽ gây ra cho con người thiếu nước cho cuộc sống sinh hoạt, lao động sản xuất, gây hạn hán, cháy rừng...

Mưa cung cấp nước cho ăn, uống, sinh hoạt, lao động sản xuất...làm cho cây cối xanh tươi, đâm chồi nảy lộc. Nhưng nếu mưa nhiều sẽ cũng dẫn đến nhiều hậu quả nghiêm trọng: lũ lụt gây chết người, vật, phá hỏng nhiều công trình...

Câu 2: Hãy nêu những hoạt động của con người nhằm hạn chế tác hại của các hiện tượng tự nhiên mà em biết.

Trả lời

Trồng cây gầy rừng, xây đập chống lũ,...

Trong khi đọc 

Câu 1: Chú ý thời gian diễn ra câu chuyện

Trả lời

Vào đời Hùng Vương thứ mười tám, khi con gái là Mị Nương đã đến tuổi lấy chồng. 

Câu 2: Sinh lễ ở đây có gì đặc biệt?

Trả lời

Sính lễ Vua Hùng đặt ra là: Một trăm ván cơm nếp, một trăm nệp bánh chưng và voi chín ngà, gà chín cựa, ngựa chín hồng nao, mỗi thứ một đôi

Câu 3: Điều gì đã xảy ra khi Thủy Tinh tức giận? Sơn Tinh đã ngăn chặn dòng nước lũ bằng cách nào?

Trả lời

- Sơn Tinh hô mưa, gọi gió, làm thành dông bão rung chuyển đất trời, dâng nước lên cuồn cuộn đánh Sơn Tinh, nước ngập khắp nơi 

- Sơn Tinh đã dùng phép lạ bốc từng quả đồi, dời từng dãy núi, dựng thành lũy đất, ngăn chặn dòng nước lũ.

Sau khi đọc

Câu 1: Các sự kiện trong một câu chuyện dân gian thường được kết nối với nhau bởi quan hệ nguyên nhân và kết quả. Hãy tóm lược cốt truyện Sơn Tinh, Thuỷ Tinh theo chuỗi quan hệ nguyên nhân - kết quả và thể hiện chuỗi quan hệ đó theo mẫu sau:

Nguyên nhân (Vua Hùng tổ chức kén rể) —> Kết quả/nguyên nhân (Hai chàng trai tài giỏi cùng đến thi tài, không ai chịu thua ai) —> Kết quả (Vua Hùng ra điều kiện ai mang sính lễ đến trước thì gả co gái cho)

Trả lời

Câu 2: Trong câu chuyện này, những nhân vật nào được gọi là thần? Hãy chỉ ra những đặc điểm khiến cho họ được coi là những vị thần.

Trả lời

Nhân vật Sơn Tinh và Thủy Tinh được gọi là thần vì: Sơn Tinh và Thủy Tinh vì họ có thể hô mưa gọi gió, dời núi,....Là đại điện cho nhân dân, thể hiện khát vọng, ước mơ chiến thắng của nhân dân trong việc chế ngự thiên tai.

Câu 3: Cuộc thi tài kén rể trong câu chuyện này có gì đặc biệt?

Trả lời

Cuộc thi tài kén rể trong câu chuyện này đặc biệt bởi lý do vua Hùng Vương đời thứ 18 có người con gái vô cùng xinh đẹp nết na, được vạn người mê tên là Mị Nương. Do đó, vua Hùng Vương muốn kén cho nàng một người chồng như ý. Một người là tướng lĩnh của vùng non cao, có thể xây núi lấp sông, dựng thành xây lũy cũng không kém phần tuấn tú và tài giỏi. Hai chàng trai mười phân vẹn mười làm cho vua Hùng Vương vô cùng suy nghĩ không biết chọn ai. Rồi cuối cùng vua Hùng Vương nói hai người đều tài giỏi cả, mà ta chỉ có duy nhất một cô con gái vì vậy ta đưa ra sính lễ rất khó. Ai mang tới trước ta gả con gái ta cho người đó.

Câu 4:  Sơn Tinh phải giao tranh với Thuỷ Tinh vì lí do gì? Ai là người thắng cuộc và vì sao người thắng cuộc xứng đáng được xem là một anh hùng?

Trả lời

- Hai nhân vật giao tranh vì lí do cá nhân.

- Vì Sơn Tinh đã ngăn chặn một thảm họa thiên nhiên, bảo vệ sự sống nên khi chiến thắng Thủy Tinh, Sơn Tinh là một anh hùng,

Câu 5: Chủ đề của truyện Sơn Tinh, Thuỷ Tinh là gì?

Trả lời

• Thể hiện ước mơ chế ngự thiên tai của người Việt Cổ. 

• Suy tôn, ca ngợi công lao dựng nước, giữ nước của các Vua Hùng.

• Xây dựng nên hình tượng của hai nhân vật chính, cái thiện chống lại cái ác.

Câu 6: Truyền thuyết cũng thường lí giải nguồn gốc các sự vật, hiện tượng hoặc nguyên nhân của một hiện tượng thời tiết trong năm. Theo em, truyện Sơn Tinh, Thuỷ Tinh lí giải hiện tượng tự nhiên nào? Tác giả dân gian cho rằng do đâu mà có hiện tượng tự nhiên đó?

Trả lời

Truyện Sơn Tinh, Thuỷ Tinh lí giải hiện tượng lũ lụt và việc chống lũ lụt hằng năm của nhân dân ta ở đồng bằng Bắc Bộ. Có một chi tiết quan trọng là Sơn Tinh dựng thành ngăn nước. Đó là công việc đắp thành bằng đất của con người – khởi đầu cho những con đê lớn sau này chạy suốt hai bờ những con sông lớn để ngăn lũ. Người xưa để cho Sơn Tinh thắng Thủy Tinh là gửi gắm vào đó ước mơ có được sức mạnh thần kì để chế ngự được nạn lũ lụt – một tai họa lớn của con người.

Câu 7:  Thử tưởng tượng em là Thuỷ Tinh và nêu những suy nghĩ, cảm xúc của nhân vật sau khi bị thua cuộc.

Trả lời

Tưởng tượng em là Thuỷ Tinh và nêu những suy nghĩ, cảm xúc của nhân vật sau khi bị thua cuộc: Giận dữ với những cuộc tấn công dữ dội. Nhưng Thủy Tinh dù phép thuật cao cường vẫn phải khuất phục trước Sơn Tinh dũng mãnh và mưu trí.

Viết kết nối với đọc

Đây là tưởng tượng của nhà thơ Nguyễn Nhược Pháp về hình ảnh Sơn Tinh và Thuỷ Tinh:

Sơn Tinh có một mắt ở trán

Thuỷ Tinh râu ria quăn xanh rì

Một thần phi bạch hổ trên cạn

Một thần cưỡi lưng rồng uy nghi.

                                   (Nguyễn Nhược Pháp, Sơn Tỉnh, Thuỷ Tỉnh, trích trong tập Ngày xưa,

                                    NXB Hội Nhà văn, Hà Nội, 1996, tr. 9)

Điều này cho thấy, từ những thông tin về nhân vật trong câu chuyện, mỗi chúng ta đều có thể tưởng tượng ra ngoại hình của nhân vật Sơn Tinh, Thuỷ Tinh theo cách riêng. Hãy ghi lại tưởng tượng của em bằng một đoạn văn (khoảng 5 - 7 câu).

Trả lời

Sơn Tinh có khuôn mặt chất phác, khí thế phi thường, cơ thể vạm vỡ và cường tráng. Anh hùng Sơn Tinh dời núi, lấp biển. Còn Thủy Tinh đầy âm mưu, tính toán. Thủy Tinh hô mưa gọi gió.  Cả hai nhân vật đều có sự khác biệt về ngoại hình. Sơn Tinh khoác trên mình màu vàng, nâu thiên hướng gần với đất núi. Còn Thủy Tinh lại ưa màu xanh dương bao la của biển cả. Khuôn mặt của Sơn tinh thì ôn hòa, nhã nhặn. Ngược lại Thủy Tinh lại ẩn chứa sự giận dữ, nóng nảy.