Giáo án ôn tập Ngữ văn 6 Kết nối tri thức bài 6: Sơn tinh, Thuỷ tinh

HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

NV1:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV yêu cầu HS thảo luận theo cặp, nhắc lại kiến thức chung về truyền thuyết Sơn Tinh, Thủy Tinh: nguồn gốc của truyền thuyết, nhân vật chính, ngôi kể, PTBĐ, bố cục.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS thực hiện nhiệm vụ.

Bước 3: Báo cáo kết quả

- GV mời một số HS trình bày trước lớp, yêu cầu cả lớp lắng nghe, nhận xét.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

NV2:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV đặt câu hỏi, yêu cầu HS thảo luận theo nhóm nhỏ:

+ Vì sao vua Hùng kén rể?

+ Vì sao lại có cuộc giao tranh giữa Sơn Tinh và Thủy Tinh?

+ Nêu ý nghĩa của hình tượng Sơn Tinh, Thủy Tinh.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Các nhóm thảo luận để trả lời câu hỏi.

Bước 3: Báo cáo kết quả

- GV mời một số HS trình bày kết quả trước lớp, yêu cầu cả lớp lắng nghe, nhận xét.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

NV3:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV yêu cầu HS thảo luận theo cặp, tổng kết nội dung, ý nghĩa và nghệ thuật của truyện.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS thực hiện nhiệm vụ.

Bước 3: Báo cáo kết quả

- GV mời một số HS trình bày kết quả trước lớp, yêu cầu cả lớp lắng nghe, nhận xét.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

I. Kiến thức chung

- Truyện Sơn Tinh, Thuỷ Tinh thuộc thể loại truyền thuyết thời đại Hùng Vương thứ 18.

- Truyện bắt nguồn từ thần thoại cổ được lịch sử hoá.

- Nhân vật chính:  Sơn Tinh, Thuỷ Tinh.

- Ngôi kể: ngôi thứ ba

- PTBĐ: tự sự

- Bố cục: 3 phần

§  P₁: Từ đầu  mỗi thứ một đôi: Vua Hùng 18 kén rể.

§  P₂: Tiếp theo  Thần nước đành rút lui: Sơn Tinh đến trước và cuộc giao tranh xảy ra.

§  P₃: Còn lại: Chiến thắng của Sơn Tinh và sự trả thù hàng năm về sau của Thuỷ Tinh.

II. Kiến thức trọng tâm

1. Vua Hùng kén rể

- Lí do vua Hùng kén rể: Mị Nương xinh đẹp, hiền dịu. Vua yêu con, muốn chồng xứng đáng cho con  Quan niệm xưa: Trai tài - gái sắc; Anh hùng - mĩ nhân.

- Đặc điểm hai nhân vật ST và TT:

+ Đến từ vùng xa thẳm của tự nhiên

+ Cả hai đều có nhiều phép lạ và tài năng phi thường

 Vua Hùng không biết chọn ai.

- Vua Hùng ra điều kiện:

+ Ai mang lễ vật đến sớm sẽ được lấy Mị Nương.

+ Lễ vật gồm: 100 ván cơm nếp, 100 nệp bánh chưng, voi chín ngà, gà chín cựa, ngựa chín hồng mao, mỗi thứ một đôi ...

2. Cuộc giao tranh giữa Sơn Tinh và Thuỷ Tinh

+ Nguyên nhân: Sơn Tinh đến trước, rước Mị Nương về núi. Thuỷ Tinh đến sau, không lấy được vợ, nổi giận đem quân đuổi đánh Sơn Tinh.

- Diễn biến:

+ TT hô mưa gọi gió làm thành dông bão, dâng nước đánh Sơn Tinh.

+ Sơn Tinh không hề run sợ, chống cự một cách quyết liệt: bốc từng quả đồi, dời từng dãy núi, dựng thành luỹ đất để ngăn lũ... nước dâng lên bao nhiêu, đồi núi cao lên bấy nhiêu...

- Kết quả:

+ Sơn Tinh thắng, TT thua đành phải rút quân.

 + Hàng năm TT lại dâng nước đánh Sơn Tinh nhưng đều thua.

3. Ý nghĩa hình tượng nhân vật

- Sơn Tinh, Thuỷ Tinh là những nhân vật hoang đường, kì ảo do người xưa tưởng tượng ra.

- Nhân dân ta xây dựng hai hình tượng nhân vật này nhằm mục đích giải thích các hiện tượng thiên nhiên thời tiết:

+ Thủy Tinh là thần Nước, tượng trưng cho sức mạnh mưa gió, bão lụt hàng năm.

+ Sơn Tinh là thần Núi, đại diện cho sức mạnh vĩ đại của nhân dân ta trong việc đấu tranh chống bão lụt hàng năm. Tầm vóc vũ trụ, tài năng và khí phách của ST là biểu tượng sinh động cho chiến công của người Việt cổ.

 Thể hiện ước mơ của nhân dân ta trong việc chiến thắng thiên tai.

III. Tổng kết

1. Nội dung – Ý nghĩa

* Nội dung: Truyện giải thích hiện tượng mưa bão lũ lụt xảy ra hàng năm ở đồng bằng Bắc Bộ thuở các vua Hùng dựng nước.

* Ý nghĩa: Thể hiện sức mạnh và ước mơ chế ngự thiên tai bảo vệ cuộc sống của người Việt cổ.

2. Nghệ thuật

- Xây dựng hình tượng nhân vật mang dáng dấp thần linh với nhiều chi tiết tưởng tượng kì ảo có tính khái quát cao.

- Cách kể chuyện hấp dẫn sinh động.

ĐỀ LUYỆN TẬP SỐ 1

1. Trình bày những sự việc liên quan đến các nhân vật trong truyện Sơn Tinh, Thủy Tinh. Cho biết trình tự sắp xếp của các sự việc ấy.

2. Trình bày ý nghĩa của truyện Sơn Tinh, Thủy Tinh.

3. Em hãy kể lại truyện Sơn Tinh, Thủy Tinh bằng lời của mình.

Khoanh vào đáp án đúng:

Câu 1: Trong truyện Sơn Tinh, Thủy Tinh, người Việt cổ đã nhận thức và giải thích quy luật thiên nhiên như thế nào?

A. Nhận thức hiện thực bằng sự ghi chép chân thực.

B. Nhận thức và giải thích hiện thực đúng với bản chất của nó bằng khoa học.

C. Nhận thức và giải thích hiện thực không dựa trên cơ sở thực tế.

D. Nhận thức và giải thích hiện thực bằng trí tưởng tượng phong phú.

Câu 2: Yếu tố cơ bản nào để tạo ra tính chất truyền thuyết ở truyện Sơn Tinh, Thủy Tinh?

A. Những chi tiết hoang đường 

B. Nghệ thuật xây dựng hình tượng nhân vật độc đáo mang đậm màu sắc dân gian.

C. Các sự kiện hiện thực lịch sử.

D. Dấu ấn lịch sử và những chi tiết nghệ thuật kì ảo.

Câu 3: Các nhân vật trong truyện Sơn Tinh, Thủy Tinh bao gồm:

A. Sơn Tinh, Thủy Tinh.

B. Sơn Tinh, Thủy Tinh, Mị Nương.

C. Sơn Tinh, Thủy Tinh, Mị Nương, Vua Hùng.

D. Sơn Tinh, Thũy Tinh, Vua Hùng.

Câu 4: “Thụ thai: bắt đầu có thai (có chửa, mang bầu...)”. Trong trường hợp này, tác giả đã sử dụng cách nào để giải thích nghĩa của từ?

A. Kết hợp trình bày khái niệm và nêu những từ đồng nghĩa với từ cần giải thích.

B. Sử dụng các từ đồng nghĩa với từ cần giải thích.

C. Sử dụng các từ trái nghĩa với từ cần giải thích.

D. Trình bày khái niệm mà từ biểu thị.

Câu 5: Trong truyện Sơn Tinh, Thủy Tinh, vua Hùng đã kén chồng cho Mị Nương bằng cách:

A. Tổ chức thi tài võ nghệ, ai thắng sẽ là người được cưới Mị Nương.

B. Ai dâng lên nhiều của ngon vật lạ hơn thì được cưới Mị Nương.

C. Ai chứng tỏ được lòng trung thực, sự chăm chỉ lao động thì được cưới Mị Nương.

D. Quy định thời gian đem lễ vật đến, ai đến trước được cưới Mị Nương.

Câu 6: Chi tiết nào sau đây không miêu tả về công chúa Mị Nương?

A. Có nhiều phép thuật tinh thông, từng giúp nhân dân diệt trừ yêu ma.

B. Là con gái của Hùng Vương thứ mười tám, được vua cha hết mực yêu thương 

C. Là người đẹp như hoa.

D. Là người có tính nết rất hiền dịu.

Câu 7: Trong truyện Sơn Tinh, Thủy Tinh, nhân vật Thủy Tinh có tài gì?

Câu 8: Chi tiết nào sau đây trong truyện Sơn Tỉnh, Thủy Tinh không mang yếu tố tưởng tượng kì ảo?

A. Hằng năm ở nước ta thường xuyên có những trận lũ lớn.

B. Sơn Tinh có tài dời non lấp biển.

C. Thủy Tinh có tài hô mưa gọi gió, làm nên lũ lụt.

D. Sơn Tinh và Thủy Tinh đánh nhau ròng rã mấy tháng trời.

Câu 9: Khi không cưới được Mị Nương, Thủy Tinh có thái độ như thế nào ?

A. Buồn rầu và chán nản.

B. Chấp nhận thất bại và rút lui.

C. Vô cùng tức giận, đem quân đuổi theo đánh Sơn Tinh để cướp lại Mị Nương.

D. Vô cùng tức giận và buộc vua Hùng phải hủy bỏ hôn ước giữa Sơn Tinh và Mị Nương.

Câu 10: Ý nghĩa của truyện Sơn Tinh, Thủy Tinh là gì?

A. Giải thích hiện tượng lũ lụt

B. Thể hiện sức mạnh, ước mong của người Việt cổ muốn chế ngự thiên tai

C. Suy tôn ca ngợi công lao dựng nước của các vua Hùng.

D. Tất cả đều đúng

Câu 11: Theo truyện Sơn Tinh, Thủy Tinh, cuộc chiến giữa Sơn Tinh và Thủy Tinh kéo dài trong thời gian bao lâu? 

A. Hai bên giao chiến suốt mười năm.

B. Hai bên đánh nhau ròng rã mấy tháng trời.

C. Hai bên đánh nhau suốt một năm ròng.

D. Năm nào hai bên cũng đánh nhau.

Câu 12: Trong truyện Sơn Tinh, Thủy Tinh, nguyên nhân trực tiếp nào dẫn đến cuộc đánh nhau giữa Sơn Tinh và Thủy Tinh?

A. Thủy Tinh không lấy được Mị Nương làm vợ.

B. Sơn Tinh và Thủy Tinh đã có mối oán thù từ trước.

C. Việc Hùng Vương kén rể.

D. Vua Hùng không công bằng trong việc đặt ra sính lễ.

Câu 13: Trong truyện Sơn Tinh, Thủy Tinh, vua Hùng đã chọn cách nào để kén chồng cho Mị Nương?

A. Tổ chức thi tài võ nghệ, ai đánh thắng đối thủ thì sẽ cưới Mị Nương.

B. Quy định ngày giờ đem lễ vật kì lạ đến, ai đến trước sẽ được cưới Mị Nương.

C. Ai dâng lên những thứ ngon vật lạ làm vua Hùng hài lòng thì cưới được Mị Nương.

D. Ai bắt được quả cầu vàng do Mị Nương tung xuống thì sẽ cưới nàng làm vợ.

Câu 14: Vua Hùng đã thách cưới Mị Nương bằng những lễ vật gì?

A. Một trăm ván cơm nếp, một trăm nệp bánh chưng.

B. Chín ngà voi, chín cựa gà, chín ngựa hồng mao.

D. Voi chín ngà, gà chín cựa, ngựa chín hồng mao, mỗi thứ một đôi.

C. Voi chín ngà, gà chín cựa, ngựa chín hồng mao, mỗi thứ một đôi.

D. Một trăm ván cơm nếp, một trăm nệp bánh chưng, voi chín ngà, gà chín cựa, ngựa chín hồng mao, mỗi thứ một đôi.

Câu 15: Chi tiết nào trong truyện Sơn Tinh, Thủy Tinh không mang yếu tố tưởng tượng kì ảo?

A. Sơn Tinh có tài dời non lấp biển.

B. Sơn Tinh và Thủy Tinh đánh nhau ròng rã mấy tháng trời.

C. Hàng năm, ở nước ta thường xuyên có những trận lũ lớn.

D. Thủy Tinh có tài hô mưa gọi gió, làm nên lũ lụt.

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

A

B

C

A

D

A

D

A

C

D

B

A

C

D

C