BÀI 5: BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG VÀ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN

MỞ ĐẦU

Câu hỏi: Em hãy chia sẻ một thông điệp về chủ đề: Bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên với các bạn trong lớp.

Trả lời:

Thông điệp:

• Bảo vệ môi trường là bảo vệ chính sự sống của chúng ta.
• Suy nghĩ xanh - Hành động xanh - Vì một Việt Nam xanh và sạch

KHÁM PHÁ

Câu 1: Em hãy đọc thông tin, quan sát hình ảnh và trả lời câu hỏi

1. a) Em hãy nêu những hậu quả của tình trạng ô nhiễm môi trường và cạn kiệt tài nguyên thiên nhiên trong các thông tin và hình ảnh trên.
2. b) Vì sao chúng ta cần phải bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên?

Trả lời:

1. a) Những hậu quả của tình trạng ô nhiễm môi trường và cạn kiệt tài nguyên thiên nhiên:

• Tình trạng "lá phổi xanh" của Trái Đất ngày càng loang lổ
• Tình trạng nóng lên của Trái Đất với nhiệt độ trung bình tăng lên
• Hiệu ứng nhà kính ngày càng gia tăng
• Băng tan
• Nước biển dâng ảnh hưởng đến cuộc sống hàng tỉ người trên Trái Đất,  ảnh hưởng trực tiếp đến sản xuất nông nghiệp, quy hoạch đô thị và cuộc sống của người dân.
• Ở Việt Nam: nạn phá rừng, xói mòn đất, ô nhiễm không khí, đe họa hệ sinh thái, sự đa dạng sinh học và sự cạn kiệt nguồn gen, tình trạng nước biển dâng; các nguồn tài nguyên đang đối mặt với nguy cơ cạn kiệt; tài nguyên rừng bị thu hẹp, tài nguyên đa dạng sinh học suy giảm mạnh và các loài sinh vật quý hiếm có nguy cơ tuyệt chủng rất cao; cạn kiệt nguồn nước; tài nguyên khoáng sản đang dần cạn kiệt, tài nguyên đất nông nghiệp bị giảm,...

1. b) Bảo vệ tài nguyên thiên nhiên để cho môi trường trong lành, đảm bảo cung cấp nguồn tài nguyên thiên nhiên cho sự phát triển của đất nước trong tương lai.

Câu 2: Em hãy đọc thông tin, quan sát hình ảnh và trả lời câu hỏi

1. a) Em hãy chỉ ra các hành vi vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên được nhắc đến trong mỗi hình ảnh trên.
2. b) Em hãy nêu các quy định khác của pháp luật về bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên.

Trả lời:

1. a) Các hành vi vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên được nhắc đến trong mỗi hình ảnh trên:

• Chôn lấp chất thải trái phép: vi phạm khoản 3 điều 63 Hiến pháp 2013; khoản 1 điều 6 Luật Bảo vệ môi trường 2020;
• Nhà máy xả thải trái phép ra sông:  vi phạm khoản 3 điều 63 Hiến pháp 2013; khoản 2 điều 6 Luật Bảo vệ môi trường 2020; khoản 1 điều 9 Luật Tài nguyên nước 2012; 
• Chặt phá rừng phòng hộ: vi phạm khoản 3 điều 63 Hiến pháp 2013; khoản 1 điều 9 Luật Lâm nghiệp 2017; 

1. b) Các quy định khác của pháp luật về bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên.

Trong hoạt động bảo vệ môi trường, nghiêm cấm những hành vi sau:

- Vận chuyển, chôn, lấp, đổ, thải, đốt chất thải rắn, chất thải nguy hại không đúng quy trình kỹ thuật, quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường.

- Xả nước thải, xả khí thải chưa được xử lý đạt quy chuẩn kỹ thuật môi trường ra môi trường.

- Phát tán, thải ra môi trường chất độc hại, vi rút độc hại có khả năng lây nhiễm cho con người, động vật, vi sinh vật chưa được kiểm định, xác súc vật chết do dịch bệnh và tác nhân độc hại khác đối với sức khỏe con người, sinh vật và tự nhiên.

- Gây tiếng ồn, độ rung vượt mức cho phép theo quy chuẩn kỹ thuật môi trường; xả thải khói, bụi, khí có mùi độc hại vào không khí. (5) Thực hiện dự án đầu tư hoặc xả thải khi chưa đủ điều kiện theo quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường.

- Nhập khẩu, tạm nhập, tái xuất, quá cảnh chất thải từ nước ngoài dưới mọi hình thức.

- Nhập khẩu trái phép phương tiện, máy móc, thiết bị đã qua sử dụng để phá dỡ, tái chế.

- Không thực hiện công trình, biện pháp, hoạt động phòng ngừa, ứng phó, khắc phục sự cố môi trường theo quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường và quy định khác của pháp luật có liên quan.

- Che giấu, hành vi gây ô nhiễm môi trường, cản trở, làm sai lệch, thông tin, gian dối trong hoạt động bảo vệ môi trường dẫn đến hậu quả xấu đối với môi trường.

- Sản xuất, kinh doanh sản phẩm gây nguy hại cho sức khỏe con người, sinh vật và tự nhiên; sản xuất, sử dụng nguyên liệu, vật liệu xây dựng chứa yếu tố độc hại vượt mức cho phép theo quy chuẩn kỹ thuật môi trường.

- Sản xuất, nhập khẩu, tạm nhập, tái xuất và tiêu thụ chất làm suy giảm tầng ô-dôn theo quy định của điều ước quốc tế về các chất làm suy giảm tầng ôdôn mà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên.

- Phá hoại, xâm chiếm trái phép di sản thiên nhiên.

- Phá hoại, xâm chiếm công trình, thiết bị, phương tiện phục vụ hoạt động bảo vệ môi trường.

- Lợi dụng chức vụ, quyền hạn để làm trái quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường.

Câu 3: Em hãy quan sát hình ảnh, đọc thông tin và trả lời câu hỏi

1. a) Em hãy nêu những biện pháp để bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên được thể hiện ở hình ảnh và thông tin trên.
2. b) Theo em, còn có những biện pháp cụ thể nào mang lại hiệu quả trong việc bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên.

Trả lời:

1. a) Những biện pháp để bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên được thể hiện ở hình ảnh và thông tin trên: 

• Thông tin 1:Xây dựng vườn quốc gia, khu bảo tồn thiên nhiên; thực hiện nhiều chương trình, dự án bảo tồn động vật hoang dã, thực hiện công tác tiếp thị tại chỗ; tuyên truyền, giáo dục môi trường cho cộng đồng và học sinh.
• Thông tin 2:Ban hành các văn bản quy phạm pháp luật về bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên; xử lí triệt để bất cập trong quản lí, sử dụng đất; tiếp tục nâng cao tỉ lệ che phủ rừng; xây dựng chiến lược phát triển tổng hợp kinh tế biển, ....

1. b) Những biện pháp cụ thể khác mang lại hiệu quả trong việc bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên, đó là:

• Nâng cao ý thức bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên, gắn nhiệm vụ bảo vệ môi trường và phát triển bền vững
• Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục pháp luật về bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên.
• Khai thác hợp lí và sử dụng tài nguyên thiên nhiên gắn với bảo vệ môi trường và cân bằng sinh thái.
• Phát huy vai trò của cá nhân, cộng đồng trong giám sát hoạt động bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên.

Câu 4: Em hãy đọc tình huống, trường hợp và trả lời câu hỏi

1. a) Nếu học cùng lớp với Hùng, em sẽ làm gì để các bạn thay đổi thói quen làm ảnh hưởng xấu đến môi trường?
2. b) Em hãy nhận xét về việc làm của Bích và cho biết ý nghĩa của các việc làm đó.
3. c) Em hãy liệt kê các việc nên làm và không nên làm để bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên.

Trả lời:

1. a) Nếu học cùng lớp với Hùng, em sẽ báo với cô giáo chủ nhiệm về việc làm của các bạn để cô có biện pháp xử lí kịp thời.
2. b) Việc làm của Bích rất sáng tạo và thông minh. Những việc làm đó giúp bảo vệ môi trường, tiết kiệm năng lượng, hạn chế rác thải nhựa, bảo vệ tài nguyên đất,...

c)

LUYỆN TẬP

Câu 1: Em đồng tình hay không đồng tình với việc làm nào dưới đây? Vì sao?

1. Các hộ gia đình nơi K đang sống luôn giữ gìn vệ sinh môi trường, đổ rác đúng nơi quy định.
2. Bạn X thường hạn chế dùng các chất khó phân hủy như túi ni-lông, đồ nhựa sử dụng một lần.
3. Bạn E thường xuyên tham gia hoạt động tuyên truyền nhằm nâng cao hoạt động của cộng đồng về bảo vệ các loài động vật hoang dã, nguy cấp và quý hiếm.
4. Gia đình bạn G sử dụng thuốc bảo vệ thực vật không đúng quy định khi trồng rau xanh.

Trả lời:

Em đồng tình với việc làm A, B, C vì những việc làm đó góp phần bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên.

Em không đồng tình với việc làm D vì sử dụng thuốc bảo vệ thực vật sẽ phá hủy tài nguyên đất, nước,...

Câu 2: Theo em, mỗi người nên hay không nên làm những việc dưới đây? Vì sao?

1. Sử dụng lượng nước vừa đủ để rửa bát, làm sạch thực phẩm
2. Thực hiện việc phân loại rác tại nguồn (rác thải hữu cơ, vô cơ, rác tái chế)
3. Không mở tủ lạnh quá lâu.
4. Tham gia câu lạc bộ tuyên truyền viên bảo vệ môi trường ở địa phương.
5. Đi bộ, đi xe đạp khi có thể hoặc sử dụng phương tiện công cộng.

Trả lời:

Mỗi chúng ta nên làm những việc trên bởi đó là những việc làm giúp bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên.

Câu 3: Em hãy đọc tình huống sau và trả lời câu hỏi:

Trong quá trình hoạt động, Công ty chế biến thực phẩm X thường xuyên xả nước thải chưa qua xử lí ra môi trường và cuộc sống của người dân xung quanh.

1. a) Em hãy nhận xét việc làm của Công ty X.
2. b) Nếu gia đình em đang sinh sống gần Công ty X, biết việc làm này em sẽ ứng xử như thế nào?

Trả lời:

1. a) Việc làm của công ty X gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng. Điều này đã vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên.
2. b) Nếu gia đình em đang sinh sống gần công ty X, em sẽ báo với cơ quan, chức năng địa phương để có phương án và biện pháp xử lý và khắc phục kịp thời.

Câu 4: Hãy kể về một tấm gương tích cực tham gia hoạt động về bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên mà em biết.

Trả lời:

Hồ Chủ tịch – một tấm gương đạo đức vĩ đại trong suy nghĩ của người dân Việt Nam, luôn đề cao vấn đề bảo vệ môi trường. Ngay từ những năm tháng bôn ba ở nước ngoài, Bác Hồ đã có nhiều bài viết đăng trên các báo về việc bảo vệ môi trường, phê phán chủ nghĩa thực dân khai thác tài nguyên hủy hoại môi trường ở các nước thuộc địa. Ngoài ra, đi đến bất kỳ nơi nào, Bác cũng có những hành động cụ thể để cải thiện môi trường sống ở đó. Những tư tưởng và việc làm của Bác đã ảnh hưởng rất nhiều đến thế hệ sau này. Chủ tịch Hồ Chí Minh là một tấm gương sáng trong việc bảo vệ môi trường. Những tư tưởng và việc làm của Bác giúp nhân dân hiểu được tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trường, nhất là trong thời điểm môi trường đang ô nhiễm như hiện nay.

VẬN DỤNG

Câu hỏi: Em hãy viết lại những điều em thấy cần thay đổi trong cách sinh hoạt hằng ngày để có thể tiết kiệm tài nguyên thiên nhiên.

Trả lời:

1. Dọn dẹp vệ sinh khuôn viên nhà ở
2. Vứt rác đúng quy định, không xả rác bừa bãi
3. Hạn chế sử dụng túi nilon
4. Tiết kiệm điện, nước trong sinh hoạt
5. Tích cực trồng cây xanh
6. Hăng hái tham gia các phong trào bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên
7. Không tiếp tay cho các hành vi hủy hoại môi trường