Câu hỏi tự luận lịch sử 7 kết nối bài 3: Phong trào văn hóa Phục hưng và cải cách tôn giáo
Bộ câu hỏi tự luận lịch sử 7 Kết nối tri thức. Câu hỏi và bài tập tự luận bài 3: Phong trào văn hóa Phục hưng và cải cách tôn giáo. Bộ tài liệu tự luận này có 4 mức độ: Thông hiểu, nhận biết, vận dụng và vận dụng cao. Phần tự luận này sẽ giúp học sinh hiểu sâu, sát hơn về môn học lịch sử 7 Kết nối tri thức.
BÀI 3: PHONG TRÀO VĂN HÓA PHỤC HƯNG
VÀ CẢI CÁCH TÔN GIÁO
I. Nhận biết
Câu 1: Nội dung phản ánh của các giá trị văn hóa tinh thần thời Phục hưng là gì?
Trả lời:
- Nội dung phản ánh của các giá trị văn hóa tinh thần thời Phục hưng là:
+ Một mặt chống lại những giáo lí, trật tự của xã hội phong kiến
+ Mặt khác đề cao những giá trị chân chính, quyền tự do của con người, đề cao vai trò của khoa học – kĩ thuật trong sự phát triển của xã hội loài người.
Câu 2: Phong trào văn hóa Phục hưng (thế kỉ XIV-XVII) là gì? Trình bày những hiểu biết của em về phong trào Văn hóa Phục hưng?
Trả lời:
- Phong trào Văn hóa Phục hưng (thế kỉ XIV-XVII) là khôi phục lại nền văn hóa của Hy Lạp và La Mã cổ đại bị chế độ phong kiến châu Âu vùi dập.
- Hiểu biết về phong trào văn hóa Phục hưng:
+ Trên cơ sở phát hiện những thành tựu của văn hóa Hy Lạp và La Mã cổ đại, ở các nước Tây Âu đã dấy lên phong trào đấu tranh văn hóa rộng khắp, chống lại sự kìm hãm của chế độ phong kiến.
+ Những tác phẩm văn học, nghệ thuật và khoa học – kĩ thuật đương thời, một mặt chống lại những giáo lí, trật tự của xã hội phong kiến, mặt khác đề cao những giá trị chân chính, quyền tự do của con người, đề cao vai trò của khoa học – kĩ thuật trong sự phát triển của xã hội loài người.
+ Phong trào Văn hóa Phục hưng thực sự mở ra một thời kì mới cho sự phát triển của văn hóa châu Âu và nhân loại.
Câu 3: Trình bày những thành tựu nổi bật của phong trào văn hóa Phục hưng?
Trả lời:
- Sự tiến bộ vượt bậc của khoa học – kĩ thuật, sự phát triển phong phú về văn học và sự nở rộ các tài năng + Ra-bơ-le vừa là nhà văn, vừa là nhà y học.
+ Đề-các-tơ vừa là nhà toán học, vừa là nhà triết học lớn.
+ M. Xéc-van-téc là một nhà văn lớn của Tây Ban Nha với tác phẩm nổi tiếng là Đôn Ki-hô-tê.
+ W. Sếch-xpia người Anh là nhà viết kịch vĩ đại thời Văn hóa Phục hưng với nhiều vở kịch nổi tiếng như Rô-mê-ô và Giu-li-ét, Hăm-lét, Ô-tec-lô,...
+ Lê-ô-na đờ Vanh-xi, người I-ta-li-a là một họa sĩ thiên tài, để lại nhiều kiệt tác cho nhân loại như: Bữa ăn tối cuối cùng, Nàng La Giô-công-đơ.
+ Mi-ken-lăng-giơ là một danh họa, một nhà điêu khắc, kiến trúc sư nổi triếng người I-ta-li-a với những tác phẩm tiêu biểu như: Sáng tạo thế giới, Cuộc phán xét cuối cùng, Tượng Đa-vít,...
+ Thời Văn hóa Phục hưng đã xuất hiện nhiều nhà khoa học dũng cảm chống lại những quan điểm sai lầm, bảo thủ của giáo hội. Tiêu biểu là N. Cô-péc-ních (người Ba Lan), G. Ga-li-lê (người I-ta-li-a). N. Cô-péc-ních đã chứng minh rằng Trái Đất quay quanh trục của nó và quay xung quanh Mặt Trời nhưng bị giáo hội cấm lưu hành. Còn G. Ga-li-lê công bố học thuyết Trái Đất quay mà bị bỏ tù khi ông đã 70 tuổi. Dù vậy, khi bị kết án, ông vẫn tuyên bố: “Dù sao Trái Đất vẫn quay”.
Câu 4: Trình bày những hiểu biết về cải cách tôn giáo?
Trả lời:
- Những hiểu biết về cải cách tôn giáo:
+ Trên nền tảng của phong trào Văn hóa Phục hưng, giai cấp tư sản đang lên đã nhận thấy giáo hội Thiên Chúa giáo là một thế lực cản trở bước tiến của họ.
+ Tư tưởng cải cách hình thành và lan rộng, tạo nên sự phân chia thành hai giáo phái: cựu và tân giáo, đấu tranh lẫn nhau.
+ Cuộc đấu tranh này đã trở thành động lực của một phong trào đấu tranh vũ trang lớn mà lịch sử gọi chung là Chiến tranh nông dân ở Đức.
Câu 5: Trình bày những tác động của phong trào cải cách tôn giáo?
Trả lời:
- Phong trào Cải cách tôn giáo được đông đảo nhân dân ủng hộ, đã lan rộng khắp Tây Âu trong thế kỉ XVI.
- Phong trào đã làm cho Thiên Chúa giáo phân hóa thành hai giáo phái: Cựu giáo (Thiên Chúa giáo) và Tân giáo (Anh giáo, Tin Lành,... là những tôn giáo cải cách).
- Phong trào đã làm bùng lên một cuộc đấu tranh rộng lớn ở Đức, thường gọi là cuộc Chiến tranh nông dân Đức.
- Là một trong những cuộc đấu tranh công khai đầu tiên trên lĩnh vực văn hóa – tư tưởng của giai cấp tư sản chống lại chế độ phong kiến đã suy tàn.
- Cổ vũ và mở đường cho nền văn hóa châu Âu phát triển cao hơn.
II. THÔNG HIỂU
Câu 1: Hoàn thiện nội dung về phong trào cải cách tôn giáo qua bảng sau:
Phong trào cải cách tôn giáo | |
Nguyên nhân | |
Diễn biến | |
Đặc điểm |
Trả lời:
Phong trào cải cách tôn giáo | |
Nguyên nhân | - Thời trung đại, Thiên Chúa giáo là chỗ dựa vững chắc nhất của chế độ phong kiến, chi phối toàn bộ đời sống tinh thần của xã hội châu Âu. - Đầu thế kỉ XVI, giáo hội Thiên Chúa giáo ngày càng có xu hướng cản trở sự phát triển của giai cấp tư sản Tây Âu. - Nhiều Giáo hoàng và Giám mục quá quan tâm đến quyền lực và đặt ra những nghi lễ tốn kém. – Nhu cầu của giai cấp tư sản và các tầng lớp nhân dân là cần có một giáo hội mới với một hệ thống giáo lí mới phù hợp với thời đại mới. - Giai cấp tư sản đang phát triển coi giáo hội và giáo lí là lạc hậu, cản trở bước tiến của họ nên họ đòi thay đổi tổ chức giáo hội đó, từ đó phong trào Cải cách tôn giáo bùng nổ. |
Diễn biến | - Diễn ra khắp các nước Tây Âu. Đi đầu là Đức, Thụy Sĩ sau đó Bỉ, Hà Lan, Anh. - Nổi tiếng nhất là cuộc cải cách của Lu-thơ ở Đức và của Can-vanh tại Thụy Sĩ. |
Đặc điểm | - Không thủ tiêu tôn giáo, dùng những biện pháp ôn hòa để nguyên thủy. - Đòi thủ tiêu vai trò của Giáo hội, Giáo hoàng, đòi bãi bỏ các thủ tục và nghi lễ phiền toái. |
Câu 2: Vì sao có sự ra đời của phong trào văn hóa Phục hưng?
Trả lời:
- Từ cuối thế kỉ XIII, tình hình kinh tế – xã hội Tây Âu có nhiều biến đổi. Quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa xuất hiện.
- Trong khi đó, hệ tư tưởng của giáo hội và giai cấp quý tộc phong kiến đã trở nên lỗi thời, cản trở sự phát triển của xã hội.
- Giai cấp tư sản mới hình thành, có thế lực về kinh tế nhưng lại không có thế lực về chính trị.
- Giai cấp tư sản không chấp nhận những giáo lí lỗi thời, muốn xây dựng nền văn hóa mới đề cao giá trị con người và quyền tự do cá nhân, coi trọng khoa học – kĩ thuật,... để mở đường cho chủ nghĩa tư bản phát triển.
- Phong trào văn hóa Phục hưng ra đời
Câu 3: Vẽ sơ đồ tư duy hoặc lập bảng hệ thống thể hiện những nét chính về phong trào văn hóa Phục hưng (điều kiện, mục đích, ý nghĩa)
Trả lời:
Điều kiện | Mục đích | Ý nghĩa | |
Phong trào văn hóa Phục hưng | - Sự phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế châu Âu. - Sự thắng thế của chế độ phong kiến tập quyền. - Mâu thuẫn giữa nhân dân với giai cấp thống trị phong kiến trở nên gay gắt. | - Khôi phục tinh hoa văn hóa xán lạn cổ đại Hy Lạp và La Mã. - Xây dựng một nền văn hóa mới, đề cao giá trị chân chính của con người. - Đòi quyền tự do cá nhân, coi trọng khoa học – kĩ thuật. | - Lên án gay gắt giáo hội Thiên Chúa giáo và đả phá trật tự phong kiến. - Đề cao giá trị con người và tự do cá nhân. - Đề cao tinh thần dân tộc, có nhiều đóng góp đối với kho tàng văn hóa nhân loại. - Là bước đấu tranh công khai đầu tiên trên lĩnh vực văn hóa, tư tưởng của giai cấp tư sản chống lại giai cấp phong kiến đã lỗi thời. - Mở đường cho văn hóa Tây Âu phát triển trong những thế kỉ sau. |
Câu 4: “Dù sao Trái Đất vẫn quay” là câu nói của nhà văn hóa nào thời Phục hưng? Câu nói đó gợi ra thành tựu tiêu biểu nào của phong trào văn hóa Phục hưng.
Trả lời:
- “Dù sao Trái Đất vẫn quay” là câu nói của G. Ga-li-lê khi bị kết án. G. Ga-li-lê công bố học thuyết Trái Đất quay mà bị bỏ tù khi ông đã 70 tuổi.
- Thời Văn hóa Phục hưng đã xuất hiện nhiều nhà khoa học dũng cảm chống lại những quan điểm sai lầm, bảo thủ của giáo hội. Tiêu biểu là N. Cô-péc-ních (người Ba Lan), G. Ga-li-lê (người I-ta-li-a). N. Cô-péc-ních đã chứng minh rằng Trái Đất quay quanh trục của nó và quay xung quanh Mặt Trời nhưng bị giáo hội cấm lưu hành.
- Một trong những thành tựu nổi bật của phong trào văn hóa thời Phục hưng.
Câu 5: Hãy tóm tắt nội dung của phong trào Văn hóa Phục hưng và phong trào cải cách tôn giáo qua bảng sau:
Tên phong trào | Nội dung |
1. Phong trào văn hóa Phục hưng | |
2. Phong trào Cải cách tôn giáo |
Trả lời:
Tên phong trào | Nội dung |
1. Phong trào văn hóa Phục hưng | - Lên án giáo hội Thiên Chúa giáo đã lỗi thời, lạc hậu. - Đả phá trật tự xã hội phong kiến. - Đề cao giá trị con người. - Đề cao khoa học tự nhiên, xây dựng thế giới quan duy vật tiến bộ. - Đại diện tiêu biểu: Ph. Ra-bơ-le, R. Đê-các-tơ, Lê-ô-na đờ Vanh-xi, Cô-péc-ních, M. Séc-van-téc, W. Sếch-xpia,... |
2. Phong trào Cải cách tôn giáo | - Phê phán những hành vi không chuẩn mực của Giáo hoàng. - Chỉ trích mạnh mẽ những giáo lí giả dối của giáo hội. - Đòi bãi bỏ những hủ tục, nghi lễ phiền toái. - Ủng hộ việc làm giàu của giai cấp tư sản. |
III. VẬN DỤNG
Câu 1: Trong phong trào văn hóa Phục hưng, em ấn tượng với phong trào văn hóa nào nhất? Vì sao?
Trả lời:
- Em ấn tượng với thành tựu “thuyết Nhật tâm” của Côpécních-chứng minh Trái Đất quay quanh trục của nó và quay xung quanh Mặt Trời, chống lại thuyết “Địa tâm” của Giáo hội Thiên Chúa.
- Vì: thành tựu này là chính xác với kiến thức khoa học hiện nay em được học ở trường. Đặc biệt, kiến thức Thiên văn học này sẽ hộ trợ em trong quá trình tìm hiểu và học tập các bộ môn như: Địa lí, Lịch sử,… giúp em hiểu biết và giải thích được nhiều hiện tượng tự nhiên, ví dụ như: hiện tượng ngày dài hơn đêm…
Câu 2: Phong trào văn hóa Phục hưng ý nghĩa và tác động như thế nào đối với xã hội Tây Âu?
Trả lời:
- Ý nghĩa Phong trào văn hóa Phục hưng:
+ Thông qua các tác phẩm của mình, các nhà Phục hưng đã có đóng góp lớn trong việc giải phóng con người khỏi sự ràng buộc của lễ giáo phong kiến và Giáo hội.
=> Phong trào Phục hưng là cuộc đấu tranh công khai đầu tiên của giai cấp tư sản chống giai cấp phong kiến đã lỗi thời.
- Mở đường cho sự phát triển cao của văn hóa châu Âu trong những thế kỉ sau đó; làm phong phú thêm kho tàng văn hóa nhân loại.
- Phong trào văn hóa Phục hưng: đóng vai trò tích cực trong việc phát động quần chúng chống lại chế độ phong kiến.
Câu 3: Hãy chỉ ra những biến đổi quan trọng về kinh tế-xã hội ở Tây Âu từ thế kỷ XIII đến thế kỷ XVI.
Trả lời:
- Biến đổi về kinh tế:
+ Các công trường thủ công, các công ty thương mại, các đồn điền lớn,…lần lượt ra đời, có quy mô ngày càng lớn.
+ Quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa xuất hiện.
- Biến đổi về xã hội:
+ Hình thành 2 giai cấp mới là: giai cấp tư sản và giai cấp vô sản
+ Những giáo lí lỗi thời của Giáo hội Thiên Chúa là chỗ dựa của chế độ phong kiến chuyên chế, kìm hãm sự phát triển của xã hội.
IV. VẬN DỤNG CAO
Câu 1: Phong trào văn hóa Phục hưng diễn ra đầu tiên ở đâu?
Trả lời:
Phong trào văn hóa Phục hưng diễn ra đầu tiên ở I-ta-li-a (thế kỉ XIV) sau đó lan nhanh sang các nước Tây Âu và trở thành một trào lưu rộng lớn.
Câu 2: Cho tư liệu sau: “Trong đời sống của mỗi người cái nghĩa vụ vĩ đại là đối với Tổ Quốc (Ma-ki-a-vê-li)”.
(Theo Nguyễn Gia Phu…, Lịch sử thế giới trung đại, Sdd, tr.116)
Tư liệu trên phản ánh quan điểm của các nhà Văn hóa Phục hưng về vấn đề gì?
Trả lời:
Tư liệu trên phản ánh quan điểm của các nhà văn hóa về nghĩa vụ của con người. Theo đó, các nhà văn hóa cho rằng: nghĩa vụ cao quý và thiêng liêng nhất của con người là cống hiến, phụng sự cho Tổ quốc, cho đất nước.