Đáp án Lịch sử 9 chân trời Bài 5: Phong trào dân tộc dân chủ những năm 1918 – 1930

BÀI 5. PHONG TRÀO DÂN TỘC DÂN CHỦ NHỮNG NĂM 1918 – 1930

Chiến tranh thế giới thứ nhất kết thúc, thực dân Pháp bắt đầu tiến hành cuộc khai thác thuộc địa lần thứ hai ở Việt Nam. Cùng lúc, ảnh hưởng của Cách mạng tháng Mười Nga, sự ra đời của Quốc tế Cộng sản và các phong trào dân chủ trên thể giới tràn vào Việt Nam, thổi bùng lên phong trào đấu tranh yêu nước những năm 1918 – 1930. Khắc họa những nét chính của phong trào này là mục tiêu cơ bản mà bài học hướng tới.

1. Phong trào đấu tranh của tư sản, tiểu tư sản những năm 1918 – 1930

Câu hỏi: Hãy trình bày những nét chính về phong trào dân tộc dân chủ của nhân dân Việt Nam những năm 1918 – 1930.

Tại sao sự kiện đấu tranh đòi thả Phan Bội Châu, lễ truy điệu và để tang Phan Châu Trinh lại có ý nghĩa quan trọng đối với phong trào dân tộc dân chủ trong những năm 1918-1930?

Hướng dẫn chi tiết:

Phong trào dân tộc dân chủ trong giai đoạn từ 1918 đến 1930 ở Việt Nam có những đặc điểm chính như sau:

- Đa dạng về hình thức đấu tranh: Phong trào này đã diễn ra mạnh mẽ và có sự tham gia của nhiều giai cấp và tầng lớp trong xã hội. Ngoài việc tổ chức các cuộc biểu tình, đình công và các cuộc đấu tranh đường phố, phong trào còn sử dụng các hình thức như xuất bản báo chí, thành lập nhà xuất bản, tổ chức chính trị và các hoạt động tuyên truyền để lan tỏa tư tưởng yêu nước và tiến bộ.

- Các sự kiện đấu tranh quan trọng: Trong khoảng thời gian này, có nhiều sự kiện đấu tranh quan trọng đã diễn ra. Ví dụ như cuộc đấu tranh đòi thả Phan Bội Châu vào năm 1925 và lễ truy điệu và để tang Phan Châu Trinh. Những sự kiện này đã kích thích sự yêu nước và tinh thần đấu tranh trong các tầng lớp nhân dân, đặc biệt là học sinh và sinh viên.

- Sự đóng góp của học sinh và sinh viên: Trong phong trào dân tộc dân chủ này, học sinh và sinh viên đã chơi một vai trò quan trọng. Có những học sinh bị đuổi học hoặc tự thôi học vì tham gia đấu tranh và sau đó họ quyết định đi tìm con đường mới để cứu nước. Một số người đã vượt biên sang Trung Quốc tham gia các khoá huấn luyện của Nguyễn Ái Quốc (Hồ Chí Minh) và sau đó trở về trở thành những nhân vật quan trọng trong các phong trào đấu tranh yêu nước theo khuynh hướng vô sản.

Phong trào dân tộc dân chủ trong giai đoạn 1918-1930 đã góp phần quan trọng vào sự phát triển của phong trào đấu tranh dân tộc ở Việt Nam và là một bước ngoặt quan trọng trong cuộc chiến đấu cho độc lập và tự do của dân tộc.

2. Phong trào công nhân

Câu hỏi: Dựa vào hình 5.3, hãy nêu những nét chính trong phong trào đấu tranh của công nhân từ năm 1919 đến năm 1929.

Hướng dẫn chi tiết:

Trong giai đoạn đầu của phong trào công nhân ở Việt Nam, do số lượng công nhân còn ít và trình độ giác ngộ chưa cao, các cuộc đấu tranh của công nhân thường diễn ra lẻ tẻ và rời rạc. Mục đích chính của đấu tranh là đòi quyền lợi kinh tế như tăng lương và giảm giờ làm việc. Các hình thức đấu tranh chủ yếu bao gồm đập phá máy móc, đánh cai ký, phá giao kèo, bỏ trốn tập thể và các hành động cá nhân.

Tuy nhiên, từ năm 1922, phong trào công nhân bắt đầu có sự khởi sắc mới. Một sự kiện đáng chú ý là cuộc bãi công của 600 công nhân thợ nhuộm ở Sài Gòn-Chợ Lớn. Năm 1925, phong trào công nhân đã có nhiều cuộc bãi công quy mô lớn và có tổ chức lãnh đạo ở một mức độ nhất định. Một cuộc bãi công điển hình là cuộc bãi công của 1000 công nhân Ba Son (Sài Gòn) vào tháng 8/1925, nhằm ngăn chặn tàu chiến Pháp chở lính sang đàn áp phong trào cách mạng của nhân dân và thủy thủ Trung Quốc.

Đặc điểm chung của phong trào công nhân Việt Nam trong giai đoạn này là sự phụ thuộc vào phong trào yêu nước tổng thể và mang tính chất tự phát. Phong trào công nhân chưa thể hiện rõ sức mạnh của một lực lượng chính trị độc lập và chưa có ý thức rõ rệt về sứ mệnh lịch sử của giai cấp mình. Tuy nhiên, cuộc bãi công Ba Son thành công đã đánh dấu một bước tiến mới của phong trào công nhân Việt Nam. Không chỉ nhằm vào mục tiêu đấu tranh kinh tế, phong trào công nhân bắt đầu nhìn xa hơn và nhằm vào mục đích chính trị, thể hiện tình đoàn kết giai cấp và đoàn kết quốc tế của công nhân Việt Nam. Đây là một bước ngoặt quan trọng trong phong trào công nhân, khi công nhân Việt Nam bắt đầu tham gia vào đấu tranh có tổ chức và mục đích chính trị rõ ràng.

3. Sự ra đời và hoạt động của các tổ chức cách mạng

Câu hỏi: Hãy trình bày những nét chính trong hoạt động của tổ chức Việt Nam Quốc dân đảng và tổ chức Tân Việt Cách mạng đảng.

Theo em, tại sao Việt Nam Quốc dân đảng đã không thể thành công?

Hướng dẫn chi tiết:

Tổ chức Tân Việt Cách mạng đảng (1928-1930):

- Tân Việt Cách mạng đảng được thành lập vào ngày 14/07/1928 và hoạt động chủ yếu ở Trung Kỳ.

- Tân Việt Cách mạng đảng theo chủ trương đánh đổ đế quốc và thiết lập xã hội bình đẳng và bác ái.

- Hoạt động của tổ chức bao gồm việc mở lớp huấn luyện, tổ chức và lãnh đạo một số cuộc đấu tranh của học sinh, tiểu thương, công nhân, cũng như xuất bản sách báo tiến bộ.

Tổ chức Việt Nam Quốc dân đảng (1927-1930):

- Việt Nam Quốc dân đảng được thành lập vào ngày 25/12/1927 bởi Nguyễn Thái Học, Phó Đức Chính, và Phạm Tuấn Tài.

- Đây là tổ chức đại diện cho tư sản dân tộc và tiểu tư sản Việt Nam, theo khuynh hướng cách mạng dân chủ tư sản.

- Mục đích của Việt Nam Quốc dân đảng là đoàn kết lực lượng để đẩy mạnh cách mạng dân tộc, xây dựng nền dân chủ trực tiếp và giúp đỡ các dân tộc bị áp bức.

- Chủ trương tiến hành "cách mạng bằng sắt và máu" và nguyên tắc tư tưởng của tổ chức là tự do, bình đẳng, bác ái.

Tuy nhiên, Việt Nam Quốc dân đảng đã thất bại và tan rã sau cuộc khởi nghĩa Yên Bái ngày 9/2/1930. Một số nguyên nhân góp phần vào thất bại của Việt Nam Quốc dân đảng bao gồm kích cỡ nhỏ và yếu đuối của giai cấp tư sản Việt Nam, thiếu một đường lối chính trị và phương pháp cách mạng khoa học, tổ chức lỏng lẻo và thiếu cơ sở trong quần chúng, cũng như sự mạnh mẽ của thực dân Pháp trong việc củng cố nền thống trị ở Đông Dương.

LUYỆN TẬP

Câu 1: Hãy hoàn thành bảng tóm tắt về những sự kiện lịch sử tiêu biểu của phong trào dân tộc dân chủ những năm 1918 – 1930 theo mẫu dưới đây:

Hướng dẫn chi tiết:

Câu 2: Theo em, điểm giống và khác nhau của tổ chức Tân Việt Cách mạng đảng và tổ chức Việt Nam Quốc dân đảng là gì?

Hướng dẫn chi tiết:

Giống nhau:

- Phong trào dân tộc dân chủ phát triển mạnh mẽ

- Thành phần: trí thức, học sinh, giáo viên, công chức, những người làm nghề tự do, một số thân hào ở nông thôn

- Phản ánh tinh thần yêu nước, ý chí căm thù của nhân dân ta

Khác nhau:

VẬN DỤNG

Câu hỏi: "Không thành công cũng thành nhân" là câu nói nổi tiếng phản ánh tư tưởng của Nguyễn Thái Học. Em hiểu câu nói đó như thế nào? Hiện nay, câu nói này có còn giá trị không? Hãy viết một đoạn văn ngắn (khoảng 200 chữ) chia sẻ quan điểm đó của em.

Hướng dẫn chi tiết:

Lời nhận xét của Nguyễn Thái Học thể hiện sự nhạy bén và hiểu biết về tính cách của phong trào cách mạng và tư tưởng tư sản. Qua lời nhận xét đó, ông nhấn mạnh một số khía cạnh quan trọng:

Tính hấp tấp và tính chất tiểu tư sản: Ông nhận thức rằng phong trào cách mạng có thể tiêu ma hết lực lượng nếu lòng sợ sệt và thiếu hăng hái và tin tưởng chen vào đầu óc của quần chúng. Điều này chỉ ra rằng sự thành công của một phong trào cách mạng phụ thuộc vào sự đoàn kết và quyết tâm của tất cả các thành viên trong đó.

Tính chất không vững chắc, non yếu của phong trào tư sản: Ông nhận thấy rằng phong trào tư sản có tính chất không vững chắc và non yếu. Điều này có thể liên quan đến sự thiếu cơ sở trong quần chúng, thiếu một đường lối chính trị và phương pháp cách mạng khoa học, và sự mạnh mẽ của thực dân Pháp.

Khẩu hiệu "Không thành công cũng thành nhân" thể hiện quan điểm của Nguyễn Thái Học về ý nghĩa của việc đấu tranh và nhận thức rằng thậm chí khi không đạt được mục tiêu như ý muốn, những nỗ lực và cống hiến vẫn mang lại giá trị và bài học cho cá nhân và cộng đồng. Nó cũng có thể được coi là một cách cổ vũ ý chí quyết tâm và khích lệ sự kiên nhẫn và sự phấn đấu trong cuộc sống.