Đáp án Ngữ văn 12 cánh diều Bài 5: Toàn cầu hoá và bản sắc văn hoá dân tộc

BÀI 5

ĐỌC: TOÀN CẦU HÓA VÀ BẢN SẮC VĂN HÓA DÂN TỘC

CHUẨN BỊ

Câu hỏi 1: Đọc trước văn bản Toàn cầu hóa và bản sắc văn hóa dân tộc và tìm hiểu thêm về tác giả Phan Hồng Giang.

Hướng dẫn chi tiết:

Tác giả Phan Hồng Giang:

- Sinh năm: 1941- 2022

- Quê quán: huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An

- Là nhà nghiên cứu, dịch giả. Ông đã dịch nhiều tác phẩm văn học Nga  kinh điển sang tiếng Việt như Truyện ngắn Chekhov, Đaghextan của tôi, Cánh buồn đỏ thắm, Nàng Lika,..

- Năm 2012, ông nhận Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật cho các cuốn: Ghi chép về tác giả và tác phẩm, Chung quanh một số vấn đề văn hóa nghệ thuật.

Câu hỏi 2: Tìm hiểu bối cảnh xã hội từ đầu thế kỉ XX đến nay. Em thấy cuộc sống quanh mình thay đổi như thế nào? Từ sự thay đổi ở một số lĩnh vực như Internet, truyền thông đại chúng, điện thoại di động, ca nhạc, thời trang… hãy trình bày, chia sẻ với các bạn về những ảnh hưởng và sự tác động của quá trình giao lưu quốc tế đến suy nghĩ và lối sống của cá nhân em.

Hướng dẫn chi tiết:

Từ đầu thế kỉ XX đến nay, xã hội đã trải qua nhiều thay đổi đáng kể. Công nghệ, truyền thông và quá trình toàn cầu hóa đã góp phần thay đổi cuộc sống của mọi người.

a. Những thay đổi trong cuộc sống hàng ngày

- Internet: Internet đã mở ra một thế giới kỹ thuật số, tạo điều kiện cho việc truy cập thông tin, giao lưu và làm việc từ xa.

- Truyền thông đại chúng: Phương tiện truyền thông đại chúng như truyền hình, radio và báo chí đã thay đổi cách mọi người tiếp nhận thông tin và giải trí.

- Điện thoại di động: Sự phổ biến của điện thoại di động đã thay đổi cách mọi người liên lạc và tiếp cận thông tin.

- Ca nhạc và thời trang: Âm nhạc và thời trang quốc tế đã ảnh hưởng đến văn hóa và phong cách sống của nhiều quốc gia.

b. Quá trình giao lưu quốc tế đã có ảnh hưởng sâu rộng đến suy nghĩ và lối sống cá nhân:

- Đa dạng văn hóa: Giao lưu quốc tế đã mở ra cơ hội tiếp xúc với nhiều nền văn hóa khác nhau, từ đoạn nhạc, phong cách thời trang đến ẩm thực và tư duy.

- Tích hợp văn hóa: Sự đa dạng văn hóa đã thúc đẩy quá trình tích hợp văn hóa, tạo ra sự đa dạng và phong phú trong lối sống cá nhân.

- Thay đổi suy nghĩ: Giao lưu quốc tế đã mở mang tầm nhìn, thúc đẩy sự đa dạng suy nghĩ và quan điểm, giúp cá nhân hiểu rõ hơn về thế giới xung quanh.

- Quá trình giao lưu quốc tế đã đóng góp vào việc mở rộng tầm nhìn và tạo ra sự đa dạng trong suy nghĩ và lối sống cá nhân.

ĐỌC HIỂU VĂN BẢN

Câu hỏi 1: Toàn cầu hóa đã có từ khi nào?

Hướng dẫn chi tiết:

Toàn cầu hóa xuất hiện từ khi các nước, khu vực trên thế giới mở rộng quan hệ giao lưu về mọi mặt, từ kinh tế đến văn hóa:

- “Con đường tơ lụa xuyên Á” qua núi cao và sa mạc.

- Các tuyến hàng hải giữa các nước, châu lục.

- Từ mấy thế kỉ trước, Hội An, Phố Hiến… đã là những “thành phố mở cửa” đầu tiên của nước ta.

Câu hỏi 2: Toàn cầu hóa khác gì với giao lưu quốc tế?

Hướng dẫn chi tiết:

Sự khác biệt của toàn cầu hóa so với giao lưu quốc tế: thể hiện ở sự xuất hiện “bùng nổ” của tiến trình này qua các lĩnh vực:

- Lĩnh vực thông tin: “Các xa lộ thông tin” trên toàn thế giới xuất hiện rất nhiều.

- Lĩnh vực thương mại: Quá trình “tự do hóa thương mại” mở rộng nhanh chóng.

- Lĩnh vực tin học, truyền thông: Sự sáp nhập của các công ty liên quốc gia.

- Lĩnh vực kinh tế- tài chính: Sự nhất thể hóa ở các khu vực.

- Lĩnh vực văn hóa: sự bùng nổ phương tiện truyền thông đại chúng và các ngành công nghiệp văn hóa.

Câu hỏi 3: Mở đầu của phần 2 nêu lên vấn đề gì?

Hướng dẫn chi tiết:

- Mở đầu của phần 2 nêu lên vấn đề: Mặt trái của vấn đề toàn cầu hóa.

Câu hỏi 4: Đoạn này nêu lên tác động gì của toàn cầu hóa?

Hướng dẫn chi tiết:

- Tác động của toàn cầu hóa tới lí luận về con đường trong tương lai của dân tộc: 

“Sự khủng hoảng lí luận ở phạm vi toàn cầu về con đường đi sắp tới của các dân tộc, sự kiện này là một điểm sáng đáng lưu ý.”

Câu hỏi 5: Chú ý những ý nêu trong ngoặc đơn.

Hướng dẫn chi tiết:

Các ý nêu trong dấu ngoặc đơn:

- Để dứt bỏ những gì là cổ hủ, thủ cựu- hệ quả của một nền sản xuất nhỏ, phân tán

- Để loại trừ những tàn dư của ý thức hệ phong kiến, gia trưởng 

à Tác dụng của dấu ngoặc đơn: bổ sung, giải thích thêm cho các ý trước đó.

Câu hỏi 6: Chú ý những ý nêu trong ngoặc đơn.

Hướng dẫn chi tiết:

Các ý nêu trong dấu ngoặc đơn: để dứt khoát chia tay với thói quen sống theo “lệ làng” coi thường “phép nước”, thói quen rềnh rang, thù tạc, không biết tiếc giờ,..

à Tác dụng của dấu ngoặc đơn: bổ sung, giải thích cho việc tiếp nhận thời cơ của đất nước trong lĩnh vực công nghiệp về tính khoa học, kỉ cương trong công việc và sinh hoạt giao tiếp cộng đồng.

Câu hỏi 7: Chú ý bằng chứng về tác động của toàn cầu hóa đến văn hóa.

Hướng dẫn chi tiết:

Bằng chứng về tác động của toàn cầu hóa đến văn hóa:

- Nhiều tệ nạn xã hội phát triển như các đại dịch thời Trung Cổ

- Chỉ hơn mười năm qua, thời gian chưa đủ để một thế hệ… coi nhẹ các giá trị lí tưởng, đạo đức của ông cha ta

- Nhiều sinh hoạt văn hóa, từ lễ hội đến biểu diễn nghệ thuật, bị nhuốm màu thương mại hóa

- Các loại hình nghệ thuật, ca nhạc phương Tây…. ngày càng thưa vắng người xem

- Thói đua đòi ăn chơi theo kiểu sống gấp…. không còn là hiện tượng hiếm hoi

à Những bằng chứng thực tế, phong phú, xác đáng được sử dụng để nói về mặt tiêu cực của toàn cầu hóa ảnh hưởng đến lĩnh vực văn hóa.

Câu hỏi 8: Điều gì là tác động đáng lo nhất?

Hướng dẫn chi tiết:

Tác động đáng lo nhất của toàn cầu hóa là: Sự phê phán, bài trừ của xã hội chúng ta chưa đủ mạnh để tác động, ngăn chặn những hiện tượng xuống cấp về đạo đức; vẫn còn những thái độ bàng quan, thờ ơ, sợ bị liên lụy không dám đấu tranh với cái xấu. 

à  Điều này dẫn tới hiện tượng “đồi phong bại tục” vẫn cứ tiếp tục tồn tại.

Câu hỏi 9: Chú ý quan điểm của tác giả về toàn cầu hóa.

Hướng dẫn chi tiết:

Quan điểm của tác giả về toàn cầu hóa :

- Là một quá trình tất yếu, khách quan mà tất cả mọi quốc gia trên thế giới đều phải trải qua.

- Để có phát huy những mặt tích cực, hạn chế mặt tiêu cực của toàn cầu hóa, nhà nước cần chủ động, có những chính sách thích hợp.

SAU KHI ĐỌC

Câu hỏi 1: Xác định luận đề và các luận điểm lớn của văn bản Toàn cầu hóa và bản sắc văn hóa dân tộc (Chú ý các phần đánh số trong văn bản và nội dung mỗi phần).

Hướng dẫn chi tiết:

- Luận đề của văn bản: Vấn đề toàn cầu hóa và những tác động, ảnh hưởng của toàn cầu hóa đối với văn hóa của dân tộc.

- Các luận điểm lớn của văn bản Toàn cầu hóa và bản sắc văn hóa dân tộc:

+ Luận điểm 1: Giới thiệu về quá trình toàn cầu hóa.

+ Luận điểm 2: Ảnh hưởng của quá trình toàn cầu hóa và các tác động với đời sống, văn hóa.

+ Luận điểm 3: Đánh giá, nhận xét của tác giả về toàn cầu hóa .

Câu hỏi 2: Mục đich của người viết văn bản trên là gì? Nhan đề của văn bản liên quan như thế nào đến mục đích này.

Hướng dẫn chi tiết:

- Mục đích của người viết văn bản là: 

+ Cung cấp cho người đọc về thông tin của vấn đề quan trọng trong xã hội hiện nay: quá trình toàn cầu hóa và những ảnh hưởng, tác động của quá trình này tới bản sắc văn hóa của mỗi dân tộc 

+ Đưa ra những đánh giá, nhận xét của tác giả về vấn đề trên 

- Nhan đề của văn bản:“Toàn cầu hóa và bản sắc văn hóa dân tộc” có ý nghĩa:

+ Thể hiện các nội dung chính của văn bản gồm hai vấn đề: Toàn cầu hóa và bản sắc văn hóa dân tộc trong bối cảnh xã hội hiện nay. 

+ Nhan đề cũng cho thấy được mối liên hệ giữa vấn đề toàn cầu hóa với bản sắc văn hóa dân tộc. Đây là những luận điểm sẽ được tác giả triển khai trong văn bản. 

Câu hỏi 3: Phân tích tính thuyết phục của văn bản thông qua việc chỉ ra luận đề và triển khai các luận điểm, lí lẽ và bằng chứng của tác giả Phan Hồng Giang.

Hướng dẫn chi tiết: