Giáo án Ngữ văn 12 Cánh diều bài 5: Toàn cầu hóa và bản sắc văn hóa dân tộc (Phan Hồng Giang)

HOẠT ĐỘNG CỦA GV- HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu tác giả và tác phẩm

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập.

- GV cho HS tìm hiểu sách giáo khoa cùng phần bài chuẩn bị sẵn để trả lời các câu hỏi:

+ Tìm hiểu những thông tin của tác giả Phan Hồng Giang và văn bản Toàn cầu hóa và bản sắc văn hóa dân tộc:

* Tiểu sử

* Sự nghiệp

* Tác phẩm tiêu biểu

- HS thực hiện nhiệm vụ

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập.

- HS chia vai đóng cặp để thực hiện phỏng vấn.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận.

- GV mời các nhóm HS phát biểu, yêu cầu cả lớp nhận xét, bổ sung. 

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập.

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

I. Tìm hiểu chung

1. Tác giả

a. Tiểu sử

- Phan Hồng Giang (1941 - 2022) tên khai sinh là Nguyễn Đức Hân.

- Quê quán: huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An.

- Ông là một dịch giả, nhà nghiên cứu. từng giữ những chức vụ: viện trưởng Viện Nghiên cứu văn hóa nghệ thuật quốc gia, hội viên hội văn học Việt Nam, hiệu trưởng Trường Viết văn Nguyễn Du…

b. Sự nghiệp và tác phẩm chính

- Tác phẩm tiêu biểu: Ghi chép về tác giả và tác phẩm, Chung quanh một số vấn đề văn hóa nghệ thuật. Một số tác phẩm dịch kinh điển như: “Truyện ngắn Chekhov", "Đaghextan của tôi" (Rasul Gamzatov), "Cánh buồm đỏ thắm" (Aleksandr Grin), "Nàng Lika" (Ivan Alekseyevich Bunin)

2. Tác phẩm

• Văn bản Toàn cầu hóa và bản sắc văn hóa dân tộc trích từ Một góc nhìn của tri thức, tập một NXB trẻ, thành phố Hồ Chí Minh, 2002.

  1. Mục tiêu: HS vận dụng các tri thức ngữ văn để tìm hiểu theo đúng đặc trưng của văn bản:

HOẠT ĐỘNG CỦA GV- HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Phân tích nhan đề, mục đích chính của văn bản “Toàn cầu hóa và bản sắc văn hóa dân tộc” 

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập.

- GV chia lớp thành các nhóm thảo luận trong vòng 3 phút các câu hỏi sau đây.

+ Xác định luận đề và các luận điểm lớn của văn bản Toàn cầu hóa và bản sắc văn hóa dân tộc.

+ Mục đích của người viết văn bản trên là gì? Nhan đề của văn bản liên quan như thế nào đến mục đích đó?

- Các nhóm tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập.

- Các nhóm thảo luận để trả lời.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận.

- GV mời đại diện các nhóm lên bảng yêu cầu các nhóm khác nhận xét, góp ý, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập.

- GV nhận xét, chốt kiến thức.

II. Khám phá văn bản

1. Phân tích nhan đề, mục đích chính của văn bản “Toàn cầu hóa và bản sắc văn hóa dân tộc” 

(1) Luận đề và các luận điểm của văn bản

Luận đề của văn bản là quá trình toàn cầu hoá và tác động của nó đến bản sắc văn hoá dân tộc

- Các luận điểm lớn:

+ Tác giả lý giải về khái niệm toàn cầu hoá.

+ Tác động của quá trình toàn cầu hoá đối với lĩnh vực văn hoá.

+ Quan điểm của tác giả về toàn cầu hoá và niềm tin dân tộc.

(2)Mục đích của người viết

- Mục đích: Mục đích của người viết văn bản là nhằm thể hiện quan điểm về quá trình toàn cầu hoá và chứng minh tác động của nó đến lĩnh vực văn hoá thông qua các lí lẽ, dẫn chứng.

- Mối quan hệ giữa nhan đề và mục đích: Nhan đề của văn bản đã thể hiện một cách rõ ràng mục đích của văn bản là quá trình toàn cầu hoá và tác động của nó đến bản sắc văn hoá dân tộc.

Nhiệm vụ 2: Xác định vấn đề trọng tâm và cách lập luận của văn bản

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập.

- GV hướng dẫn HS xác định vấn đề trọng tâm của văn bản thông qua 2 trạm dừng chân:

+ Trạm 1: Phân tích tính thuyết phục của văn bản thông qua việc chỉ ra luận đề và triển khai các luận điểm, lí lẽ và bằng chứng của tác giả Phan Hồng Giang.

+ Trạm 2: Dẫn ra một số câu văn thể hiện rõ tính khẳng định, phủ định, cách lập luận và ngôn ngữ biểu cảm trong văn bản.

- Các nhóm tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập.

- Các nhóm thảo luận để trả lời.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận.

- Hành trình theo các trạm dừng chân.

- GV theo dõi và điều hành hỗ trợ HS khi cần.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập.

- GV nhận xét, chốt kiến thức.

……………..

2. Xác định vấn đề trọng tâm và cách lập luận của văn bản

a. Tính thuyết phục của văn bản 

- Tác giả lý giải về khái niệm toàn cầu hoá.

+ Thông qua câu nói của nhà báo Sa-mu-ơn-sân. Tác giả chứng minh toàn cầu hoá là tên gọi của một quá trình cũ, thêm nhiều dẫn chứng từ xa xưa, trên thế giới đã có quá trình giao lưu quốc tế.

+ Tác giả chỉ ra điểm khác biệt giữa giao lưu quốc tế và toàn cầu hoá, thông qua một loạt những biểu hiện mang tính “bùng nổ” của toàn cầu hoá: sự xuất hiện đại trà các xa lộ thông tin trên khắp thế giới, tự do hoá thương mại, sự nhất thế hoá về kinh tế,….

- Tác động của quá trình toàn cầu hoá đối với lĩnh vực văn hoá

+ Tác động tích cực: Toàn cầu hoá có sự ảnh hưởng đến quá trình hình thành nền văn hoá dân tộc thông qua việc hấp thu tinh hoa văn hoá nhân loại. Toàn cầu hoá còn có ảnh hưởng đến số phận lịch sử của dân tộc, giúp đất nước ta tìm ra con đường giải phóng, dẫn chứng là sự gặp gỡ chủ nghĩa Mác-Lê nin. Toàn cầu hoá đưa đến thời cơ tốt, tác giả đưa ra một loạt dẫn chứng như: tăng tính hiện đại, tiếp cận công nghệ,…