Đáp án Ngữ văn 12 cánh diều Bài 5: Văn học và tác dụng chiều sâu trong việc xây dựng nhân cách văn hoá con người

BÀI 5

ĐỌC: VĂN HỌC VÀ TÁC DỤNG CHIỀU SÂU TRONG VIỆC XÂY DỰNG NHÂN CÁCH VĂN HÓA CON NGƯỜI

CHUẨN BỊ

Câu hỏi: Đọc trước toàn bộ văn bản và tìm hiểu thêm về tác giả Hoàng Ngọc Hiến.

Hướng dẫn chi tiết:

*Tác giả Hoàng Ngọc Hiến:

a. Tiểu sử, cuộc đời:

+ Sinh năm: 1930- 2011

+ Quê quán: Làng Đông Thái, xã Tùng Ảnh, huyện Đức Thọ, tỉnh Hà Tĩnh.

+ Nghề nghiệp: nhà lý luận phê bình, dịch giả văn học Việt Nam đương đại, nguyên hiệu trưởng Trường Viết văn Nguyễn Du.

- Cuộc đời:

+ Sau năm 1945, ông cùng gia đình đi tản cư sau đó đến học Trường trung học chuyên khoa Huỳnh Thúc Kháng ở Vinh và được gửi đi đào tạo ở Liên Xô.

+ Năm 1959, ông làm nghiên cứu sinh và bảo vệ thành công Tiến sĩ Văn học chuyên ngành lý luận, phê bình.

+ Năm 1987, ông là Hội viên Hội nhà văn Việt Nam

b. Sự nghiệp văn chương

- Các tác phẩm nổi tiếng: Văn học Xô Viết đương đại, Văn học gần và xa,….

- Phong cách sáng tác:

+ Xoay quanh thể loại khảo cứu và phê bình, nổi tiếng với khái niệm “văn học phải đạo” nhằm nói về văn học chính thống xã hội chủ nghĩa .

+ Ông chủ yếu nghiên cứu và phê bình về văn học trong thời đại, từ đó đưa ra những đánh giá, nhận xét và kết luận trong những sáng tác của ông.

ĐỌC HIỂU VĂN BẢN

Câu hỏi 1: Vấn đề chính mà tác giả nêu lên ở phần mở đầu là gì?

Hướng dẫn chi tiết:

Vấn đề chính mà tác giả nêu lên ở phần mở đầu là: Vị thế của của văn học có nguy cơ bị sút kém trong đời sống hiện đại ngày nay.

Câu hỏi 2: Chú ý sự khác nhau giữa xem truyền hình và đọc sách.

Hướng dẫn chi tiết:

Sự khác nhau giữa xem truyền hình và đọc sách:

- Khả năng tiếp nhận: 

+ Truyền hình:Hấp dẫn và dễ tiếp nhận, không đòi hỏi nỗ lực tích cực của trí tuệ 

+ Đọc sách:Phải có nỗ lực trí tuệ, phải đọc đi đọc lại và ngẫm nghĩ 

- Khả năng ghi nhớ: 

+ Truyền hình: không nhớ được lâu 

+ Đọc sách: ghi nhớ lâu và sâu hơn

Câu hỏi 3: Tác dụng của sách như thế nào?

Hướng dẫn chi tiết:

Tác dụng của sách:

- Là nền tảng để rèn luyện và phát triển của trí tuệ 

- Tạo ra cái cốt lõi vững trãi cho trí tuệ

Câu hỏi 4: Các kiến nghị của tác giả liên quan đến đối tượng nào?

Hướng dẫn chi tiết:

Các kiến nghị của tác giả liên quan đến đối tượng:

- Trẻ em: thói quen đọc sách ngay trong thời nhỏ tuổi

- Phụ huynh: thấy được nguy hại của việc các em suốt ngày ngồi trước màn hình xem truyền hình,.. và không mó đến sách

- Nhà xuất bản sách: quan tâm đến hình thức của sách

- Nhà nước: sử dụng truyền hình để tuyên truyền cho sách

Câu hỏi 5: Chú ý những phân tích của tác giả về tác dụng to lớn của văn học.

Hướng dẫn chi tiết:

Tác dụng to lớn của văn học: 

+ Giúp con người hiểu được những mạnh mặt mạnh mặt yếu, những tiềm lực lớn lao 

+ Có chức năng giáo dục: Có giá trị tâm lý sâu sắc, phát huy sự tự ý thức của người đọc.

à Phân tích lập luận logic, chặt chẽ để đưa ra kết luận xác đáng.

Câu hỏi 6: Các lí lẽ và bằng chứng mà tác giả nêu lên là những gì?

Hướng dẫn chi tiết:

Lí lẽ và dẫn chứng mà tác giả nêu lên là:

- Lí lẽ 1: Khoa học khó có thể nắm bắt được tâm lý con người 

→   Dẫn chứng: “Trong đời sống tâm hồn và tâm lí của con người ngày càng trở nên phức tạp, có những mảng, những lớp chiều sâu, những uẩn khúc chỉ có văn học và nghệ thuật mới soi thấu”

- Lí lẽ 2: Văn học có tác dụng to lớn và sâu sắc giúp cho con người hiểu được mình

→   Dẫn chứng: Câu nói của Bi- ê-lin-xki

- Lí lẽ 3: Văn học có chức năng giáo dục 

→   Dẫn chứng: Câu nói của triết gia Se-ne-ca

Câu hỏi 7: Văn học và nghệ thuật có vai trò quan trọng như thế nào?

Hướng dẫn chi tiết:

Văn học và nghệ thuật có vai trò vô cùng quan trọng:

- Quản lí sự cải hóa, sự hình thành nhân cách bên trong mỗi con người 

- Mỗi văn nghệ sĩ là một loại cán bộ quản lí đặc biệt – nếu có tài năng hiểu lòng người thì “hoạt động nghệ thuật sẽ là loại công tác quản lí có hiệu quả sâu sắc và gọn nhẹ nhất, tác động trực tiếp tới đối tượng không phải thông qua cấp trung gian,…”

Câu hỏi 8: Văn học nghệ thuật có khả năng giáo dục những năng lực nào khác?

Hướng dẫn chi tiết:

Văn học nghệ thuật có khả năng giáo dục những năng lực: 

- Sự phát hiện những điều bí ẩn và huyền diệu mà chỉ tư duy khoa học chưa đủ mà phải có trực giác nghệ thuật thì mới phát hiện được

- Giáo dục năng lực cảm nhận sự thật

- Giáo dục năng lực cảm nhận những nỗi đau nhân tình 

- Giáo dục năng lực cảm nhận cái đẹp 

Câu hỏi 9: Chú ý các lí lẽ mà tác giả sử dụng.

Hướng dẫn chi tiết:

Các lí lẽ mà tác giả sử dụng để lập luận về khả năng giáo dục của văn học nghệ thuật: 

- Trong đời sống tâm hồn con người, trong những số phận và tính cách con người rất khác nhau, trong những bước thăng trầm lịch sử… mới ohát hiện được.

- Quen sống với sự dối trá, mập mờ, khả năng cảm nhận sự thật ở con người bị cùn đi, thậm chí có thể bị dị ứng, khi buộc phải nhìn sự thật.

- Quen với lối sống bo bo, lúc nào cũng chỉ nghĩ đến mình, vơ vét cho mình, khiến năng lực cảm nhận nỗi đau của những người xung quanh có thể bị mai một,.. người khác.

- Mặt khác, cuộc sống hiện đại hầu như ở khắp mọi mơi ngày càng mang tính chất thực dụng.

à Các lí lẽ của tác giả vô cùng logic, có sự liên kết chặt chẽ với nhau tạo sức thuyết phục cho người đọc.

Câu hỏi 10: Phần kết khẳng định điều gì?

Hướng dẫn chi tiết:

Phần kết khẳng định sứ mệnh vĩnh cửu, bao trùm của văn học nghệ thuật là giáo dục năng lực cảm nhận sự thật, năng lực cảm nhận nỗi đau nhân tình và cảm nhận cái đẹp.

SAU KHI ĐỌC

Câu hỏi 1: Nhan đề Văn học và tác dụng chiều sâu trong việc xây dựng nhân cách văn hóa con người cho em biết được mục đích và nội dung chính của văn bản là gì?

Hướng dẫn chi tiết:

- Nhan đề cho em biết nội dung chính của văn bản là tác dụng của văn học trong việc xây dựng nhân cách văn hoá con người.

- Mục đích của văn bản là nêu ra những lý lẽ và chứng minh bằng nhiều dẫn chứng về tác dụng và giá trị của văn học.

Câu hỏi 2: Hãy nêu nội dung chính của từng phần đã được đánh số trong văn bản trên.

Hướng dẫn chi tiết: