Đáp án Ngữ văn 9 cánh diều Bài 1: Văn Bản 2. Phò Giá Về Kinh (Trần Quang Khải)

BÀI 1. THƠ VÀ THƠ SONG THẤT LỤC BÁT

VĂN BẢN 2. PHÒ GIÁ VỀ KINH (TRẦN QUANG KHẢI)

ĐỌC HIỂU

Câu 1: Chú ý các chiến thắng lịch sử và việc sử dụng động từ mạnh

Soạn chi tiết

Các chiến thắng lịch sử: trận Chương Dương, Hàm Tử và các động từ mạnh “cướp”, “bắt” cho thấy khí thế của quân ta trong các trận chiến

TRẢ LỜI CÂU HỎI

Câu 1: Hãy trình bày bối cảnh ra đời văn bản Phò giá về kinh của Trần Quang Khải.

Soạn chi tiết

Sau chiến thắng vang dội ở Chương Dương, Hàm Tử, giải phóng kinh đô năm 1285, ông đi đón Thái thượng hoàng Trần Thánh Tông và vua Trần Nhân Tông về kinh. Khi đó, Trần Quang Khải đã tức cảnh làm bài thơ này.

Câu 2: Xác định đặc điểm thể loại của bài thơ (số chữ, số dòng, niêm, luật và cách hiệp vần ở bản phiên âm bài thơ,.…)

Soạn chi tiết

Đặc điểm thể loại của bài thơ "Phò giá về kinh":

• Thể thơ: "Phò giá về kinh" được viết theo thể thơ ngũ ngôn tứ tuyệt. Ngũ ngôn tứ tuyệt là thể thơ Đường luật có 4 câu, mỗi câu 5 chữ.

Niêm luật:

- Niêm: Các câu 1, 2, 4 niêm vần bằng.Câu 3 niêm vần trắc.

• Luật: Bài thơ tuân theo luật bằng trắc trong thơ Đường luật.

Câu 3: Trình bày nội dung của hai dòng thơ đầu và hai dòng thơ cuối, từ đó cho biết chủ đề của bài thơ.

Soạn chi tiết

Hai câu thơ đầu bài "Phò giá về kinh" như một khúc ca khải hoàn vang dội, thể hiện niềm tự hào dân tộc trước chiến thắng oanh liệt của quân dân nhà Trần. Hai địa danh lừng lẫy Chương Dương, Hàm Tử được nhắc đến cùng hình ảnh kẻ thù bị "cướp giáo", "bắt quân thù" đã vẽ nên một bức tranh lịch sử đầy hào hùng. Sử dụng động từ mạnh mẽ, dứt khoát cùng giọng thơ hào hùng, sảng khoái, tác giả đã thể hiện rõ khí phách oai hùng của quân đội nhà Trần và niềm tự hào về truyền thống anh dũng của dân tộc. Hai câu thơ ngắn gọn nhưng súc tích, hàm súc, thể hiện niềm vui chiến thắng và niềm tự hào dân tộc sâu sắc.

Hai câu thơ cuối bài "Phò giá về kinh" như lời nhắn nhủ sâu sắc của Trần Quang Khải cho thế hệ sau. Sau chiến thắng vang dội, non sông được giải phóng, nhưng để giữ gìn hòa bình và sự trường tồn của đất nước, mỗi người cần phải nỗ lực, cố gắng hết mình. "Thái bình" không tự đến mà cần sự chung tay góp sức của mỗi cá nhân. "Non nước" Việt Nam sẽ mãi mãi trường tồn nếu chúng ta biết yêu thương, bảo vệ và xây dựng nó ngày càng giàu đẹp.

Chủ đề bài thơ : Chủ đề chính của bài thơ "Phò giá về kinh" là niềm tự hào dân tộc trước chiến thắng vang dội của quân dân nhà Trần trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên Mông lần thứ hai và khát vọng thái bình, thịnh vượng của đất nước.

Câu 4: Tìm hiểu cách ngắt nhịp của bài thơ ở bản phiên âm bài thơ. Nhịp điệu của các dòng thơ có tác dụng gì trong việc thể hiện nội dung bài thơ? 

Soạn chi tiết

Cách ngắt nhịp 2/3 có tác dụng nhấn mạnh chiến công lẫy lừng của quân dân nhà Trần và khẳng định khát vọng, trách nhiệm của con người trong việc xây dựng đất nước.

Câu 5: So sánh bài thơ trên với bài thơ Sông núi nước Nam để chỉ ra sự tương đồng về nội dung và hình thức nghệ thuật giữa hai tác phẩm.

Soạn chi tiết

Câu 6: Bài thơ ra đời từ rất lâu nhưng nội dung vẫn có ý nghĩa với cuộc sống hiện nay như thế nào? Vì sao?

Soạn chi tiết

Bài thơ "Phò giá về kinh" tuy ra đời từ rất lâu nhưng vẫn có ý nghĩa to lớn với cuộc sống hiện nay. Bài thơ là nguồn động viên, khích lệ mỗi người góp sức xây dựng và bảo vệ đất nước ngày càng giàu mạnh.

Lý do bài thơ vẫn có ý nghĩa với cuộc sống hiện nay là bởi nó thể hiện những giá trị đạo đức cốt lõi của dân tộc ta như lòng yêu nước nồng nàn, tinh thần tự hào dân tộc, ý chí độc lập, tự chủ, tinh thần đoàn kết dân tộc và khát vọng thái bình, thịnh vượng. Bài thơ ca ngợi chiến thắng oanh liệt của quân dân nhà Trần trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên Mông lần thứ hai, thể hiện niềm tự hào về truyền thống anh dũng, kiên cường của dân tộc. Đồng thời, bài thơ cũng khẳng định ý chí quyết tâm bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, tinh thần đoàn kết, đồng lòng của dân tộc trong cuộc chiến chống giặc ngoại xâm. Nêu cao ý thức trách nhiệm chung của mỗi người trong việc giữ gìn và xây dựng đất nước, bài thơ thể hiện khát vọng thái bình, thịnh vượng của toàn dân tộc.

Ngoài ra, bài thơ còn có giá trị giáo dục truyền thống yêu nước cho thế hệ trẻ, nâng cao ý thức trách nhiệm chung trong việc giữ gìn và xây dựng đất nước, góp phần củng cố tinh thần đoàn kết dân tộc.

Với những giá trị nội dung và nghệ thuật sâu sắc, bài thơ "Phò giá về kinh" là một tác phẩm có giá trị to lớn, là một phần di sản văn hóa quý báu của dân tộc Việt Nam.

Những đặc điểm chung của sự vật hiện tượng phụ họa trong mưa chính là đều song hành, cùng rơi với những giọt mưa. Hoa rơi cùng, thềm lan hứng nước mưa, nước non cùng rả rích càng khắc hoa lên tâm trạng cô đơn, nhớ nhà của nhân vật trữ tình.

Câu 5: Chỉ ra mối liên hệ giữa hình ảnh nước non ở ba khổ thơ đầu với nội dung của hai câu thơ cuối.

Soạn chi tiết:

Nước non như một sợi dây liên kết khổ đầu và khổ cuối bài thơ, tạo cho bài thơ một mạch dài miên man cảm xúc mà không bị cắt khúc. Ở những khổ đầu, nước non là một bản nhạc ngân nga giữa những tiếng mưa xuân, tạo nên khung cảnh tuyệt đẹp gọi cho con người ta nhớ về nơi xưa, chốn cũ. Đến cuối, nước non giống như nốt luyến, khiến cảm xúc như tan ra vỡ òa khi sự cô đơn, nhớ nhung không chỉ còn ở tiếng mưa ngoài hiên nữa, mà còn ẩn chứa ở nơi “hai hàng lệ tuôn”.

Câu 6: Bài thơ ra đời từ rất lâu nhưng nội dung vẫn có ý nghĩa với cuộc sống hiện nay như thế nào? Vì sao?

Soạn chi tiết:

Bài thơ có ý nghĩa trong việc cổ vũ tinh thần yêu nước, ý chí chiến đấu vì đây à một khúc ca khải hoàn, đặc biệt nhiệm vụ “tu trí lực” là nhiệm vụ của bất cứ ai thuộc bất cứ thời đại nào chứ không riêng gì thời kì của Trần Quang Khải