Đáp án Ngữ văn 9 cánh diều Bài 2: Lục Vân Tiên Cứu Kiều Nguyệt Nga (Nguyễn Đình Chiểu)

BÀI 2. THƠ VÀ TRUYỆN THƠ NÔM

LỤC VÂN TIÊN CỨU KIỀU NGUYỆT NGA (NGUYỄN ĐÌNH CHIỂU)      

ĐỌC HIỂU

Câu 1: Chú ý việc sử dụng từ ngữ mang sắc thái Nam Bộ trong cả đoạn trích

Soạn chi tiết:

Các từ ngữ mang sắc thái Nam Bộ: đàng, vô, mầy, nầy, vầy, chưa hãn dạ nầy…

Câu 2: Chú ý các chi tiết miêu tả hành động trượng nghĩa của Lục Vân Tiên

Soạn chi tiết:

Các chi tiết: bẻ cây làm gậy, xông vô, kêu rằng…, tả đột hữu xông, dẹp lũ kiến chòm ong…

Câu 3: Lời đối thoại giữa hai nhân vật chính thể hiện phẩm chất gì của họ?

Soạn chi tiết:

Lời đối thoại giữa hai nhân vật chính thể hiện phẩm chất của Lục Vân Tiên và Kiều Nguyệt Nga trong đoạn trích "Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga":

Lục Vân Tiên:

Dũng cảm, mưu trí: Khi đối mặt với tên cướp hung hãn Phong Lai, Lục Vân Tiên không hề nao núng mà dũng cảm xông vào đánh trả, cứu Kiều Nguyệt Nga thoát khỏi nguy hiểm. Chàng thể hiện sự mưu trí khi dùng mưu đánh lừa, hạ gục tên cướp.

Hành hiệp trượng nghĩa: Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga mà không màng danh lợi, không mong được đền ơn. Khi Nguyệt Nga muốn trả ơn, chàng đã khéo léo từ chối, thể hiện phẩm chất cao đẹp của một người anh hùng.

Trọng lễ nghĩa: Lục Vân Tiên cư xử đúng mực với Kiều Nguyệt Nga, thể hiện sự tôn trọng đối với người phụ nữ. Khi Nguyệt Nga muốn mời chàng về nhà, Lục Vân Tiên đã từ chối vì e ngại ảnh hưởng đến danh dự của nàng.

Kiều Nguyệt Nga:

Dịu dàng, thùy mị: Lời nói của Kiều Nguyệt Nga nhẹ nhàng, thanh tao, thể hiện sự đoan trang, thùy mị của một người con gái khuê các.

Biết ơn: Kiều Nguyệt Nga vô cùng biết ơn Lục Vân Tiên đã cứu mạng mình. Nàng mong muốn được đền ơn cho chàng, thể hiện phẩm chất tốt đẹp của một người con gái.

Câu 2: Nguyệt Nga đã thể hiện lòng biết ơn với Lục Vân Tiên thế nào?

Soạn chi tiết:

Lòng biết ơn của Kiều Nguyệt Nga thể hiện qua lời nói và hành động:

Lời nói:

• Xưng hô khiêm nhường: Nguyệt Nga xưng hô với Lục Vân Tiên bằng những từ ngữ thể hiện sự khiêm nhường, kính trọng như "phu quân", "tiện thiếp", "đấng cứu nhân", "ân nhân". Cách xưng hô này thể hiện sự biết ơn sâu sắc và lòng trân trọng đối với người đã cứu mạng mình.
• Lời lẽ văn vẻ, dịu dàng: Nguyệt Nga sử dụng ngôn ngữ trau chuốt, thanh tao, thể hiện sự thông minh, hiểu biết và phẩm chất tốt đẹp của một người con gái. Lời nói của nàng nhẹ nhàng, êm ái, thể hiện sự biết ơn chân thành và lòng xúc động sâu sắc.
• Thể hiện lòng biết ơn: Nguyệt Nga liên tục bày tỏ lòng biết ơn đối với Lục Vân Tiên. Nàng gọi chàng là "đấng cứu nhân", "ân nhân", "người quân tử" và khẳng định "ơn này muôn kiếp chẳng quên". Lời cảm ơn của nàng chân thành, tha thiết và xuất phát từ tận đáy lòng.
• Trình bày vấn đề rõ ràng, khúc chiết: Nguyệt Nga trình bày vấn đề rõ ràng, khúc chiết, mạch lạc. Nàng kể lại sự việc một cách ngắn gọn, súc tích, đồng thời thể hiện rõ ràng lòng biết ơn đối với Lục Vân Tiên.
• Đáp ứng lời thăm hỏi của Lục Vân Tiên: Nguyệt Nga trả lời đầy đủ những câu hỏi của Lục Vân Tiên về gia cảnh, nơi ở,... Lời nói của nàng thể hiện sự tôn trọng và trân trọng đối với chàng.

Hành động:

• Quỳ lạy cảm ơn: Nguyệt Nga quỳ lạy Lục Vân Tiên để tỏ lòng biết ơn. Đây là hành động thể hiện sự tôn kính và biết ơn sâu sắc đối với ân nhân cứu mạng.
• Mời Lục Vân Tiên về nhà: Nguyệt Nga mời Lục Vân Tiên về nhà mình để "đền ơn", "tạ ân". Hành động này thể hiện mong muốn được trực tiếp bày tỏ lòng biết ơn và làm những việc cụ thể để báo đáp ân nhân.

Câu 3: Vân Tiên đã có hành động thế nào trước thái độ của Nguyệt Nga?

Soạn chi tiết:

Chàng từ chối lời khen ngợi của Nguyệt Nga, cho rằng việc làm của mình là lẽ đương nhiên, không cần phải đền đáp. Lục Vân Tiên cũng không màng danh lợi, không mong muốn được đền ơn, chỉ mong Nguyệt Nga được bình an. Chàng cư xử đúng mực với Nguyệt Nga, thể hiện sự tôn trọng đối với người phụ nữ. Khi Nguyệt Nga muốn đền ơn đáp nghĩa, chàng chỉ khoát tay và nói rằng làm việc nghĩa không để đền ơn, vì muốn đền ơn thì không phải là anh hùng nữa.

TRẢ LỜI CÂU HỎI

Câu 1:   Có thể chia đoạn trích làm mấy phần? Trình bày nội dung chính của từng phần.

Soạn chi tiết:

Có thể chia đoạn trích thành 2 phần.

- Phần 1: Lục Vân Tiên đánh cướp

- Phần 2: Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga

Câu 2:  Nhân vật trong truyện thơ Nôm thường được chia thành hai tuyến đối lập nhau", đặc điểm đó được thể hiện như thế nào trong đoạn trích Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga?

Soạn chi tiết:

Nhân vật trong truyện thơ Nôm thường được chia thành hai tuyến đối lập nhau", đoạn trích "Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga" của Nguyễn Đình Chiểu cũng thể hiện rõ đặc điểm này qua sự đối lập giữa hai tuyến nhân vật chính diện và phản diện.

Tuyến nhân vật chính diện gồm Lục Vân Tiên và Kiều Nguyệt Nga. Lục Vân Tiên hội tụ nhiều phẩm chất tốt đẹp: dũng cảm, nghĩa hiệp, sẵn sàng xông pha cứu giúp người gặp khó khăn; nhân hậu, vị tha, không màng danh lợi, chỉ mong người khác được bình an; thông minh, tài giỏi, lịch thiệp, tế nhị, tôn trọng phụ nữ. Kiều Nguyệt Nga mang vẻ đẹp dịu dàng, thanh tao. Nàng hiền thục, nết na; biết ơn, trân trọng người đã cứu giúp mình.

Đối lập với tuyến nhân vật chính diện là tuyến nhân vật phản diện, điển hình là tên cướp Phong Lai. Hắn có ngoại hình dữ tợn, gớm ghiếc, thể hiện bản chất xấu xa. Tính cách hung hãn, tàn bạo, sẵn sàng cướp bóc, hãm hại người lương thiện; tham lam, độc ác.

Sự đối lập giữa hai tuyến nhân vật được thể hiện rõ nét qua ngoại hình, tính cách và hành động. Nhờ sự đối lập này, tác giả đã làm nổi bật tính cách, phẩm chất của các nhân vật, tạo nên tình huống gay cấn, hấp dẫn và thể hiện thông điệp của tác phẩm: ca ngợi những phẩm chất tốt đẹp và phê phán những thói xấu xa trong xã

Câu 3: Phân tích nhân vật Lục Vân Tiên và Kiều Nguyệt Nga, từ đó làm rõ những nét tính cách nổi bật của người dân Nam Bộ được thể hiện qua đoạn trích.

Soạn chi tiết:

Lục Vân Tiên hiện lên như một vị anh hùng lý tưởng với đầy đủ phẩm chất tốt đẹp. Ngoại hình khôi ngô tuấn tú, phong độ lẫm liệt cùng khí chất anh hùng đã tạo nên ấn tượng mạnh mẽ về Lục Vân Tiên. Hành động "bẻ cây làm gậy" xông vào đánh cướp dù chỉ đơn độc một mình trước bọn cướp đông đảo, gươm giáo đầy đủ thể hiện lòng dũng cảm, tinh thần xông pha, sẵn sàng cứu giúp kẻ yếu của chàng. Sau khi đánh cướp, Lục Vân Tiên cư xử đĩnh đạc, lễ phép, ân cần hỏi han hai cô gái, thể hiện tư cách con người chính trực, hào hiệp, khiêm tốn, giản dị, trọng nghĩa khinh tài và cũng rất từ tâm nhân hậu.

Kiều Nguyệt Nga là một cô gái thuỳ mị, nết na, có học thức, mang vẻ đẹp "đẹp người đẹp nết". Nàng thùy mị, nết na qua lời nói "dạ thưa", "vâng lời", thể hiện sự hiếu thảo, lễ phép. Nàng cảm kích trước hành động dũng cảm của Lục Vân Tiên, mong muốn được đền đáp ơn cứu mạng, thể hiện lòng biết ơn, trân trọng. Nàng thông minh, lanh lợi qua cách ứng xử khi gặp cướp, biết cách giải quyết vấn đề, luôn giữ bình tĩnh trước nguy hiểm. Nàng mạnh mẽ, can đảm khi dám đối mặt với bọn cướp, biết cách tự bảo vệ bản thân.

Lục Vân Tiên và Kiều Nguyệt Nga là nhân vật điển hình cho tính cách con người Nam Bộ : phóng khoáng, nghĩa hiệp nhưng cũng dịu dàng, hiểu chuyện.

Câu 4: Phân tích đặc điểm ngôn ngữ đối thoại của các nhân vật được thể hiện trong đoạn trích.

Soạn chi tiết:

Ngôn ngữ: mộc mạc, bình dị, gần với lời nói thông thường và mang màu sắc địa phương Nam bộ.

• Lục Vân Tiên : mạnh mẽ, dứt khoát, hùng hồn (với Phong Lai), nhẹ nhàng với Nguyệt Nga.
• Phong Lai : hung dữ, ngạo mạn.
• Nguyệt Nga : dịu dàng khuê các, đoan trang.

Câu 5: Tìm hiểu chủ đề của văn bản Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga và cho biết căn cứ để xác định chủ để đó. Tư tưởng và tình cảm của tác giả được thể hiện trong đoạn trích như thế nào?

Soạn chi tiết:

Chủ đề chính của đoạn trích là chính nghĩa chiến thắng tà ác, cái thiện luôn chiến thắng cái ác. Điều này được thể hiện qua hành động dũng cảm của Lục Vân Tiên xông vào đánh đuổi bọn cướp đông đảo, hung hãn để cứu Kiều Nguyệt Nga. Kết cục của câu chuyện là Lục Vân Tiên chiến thắng, cứu Kiều Nguyệt Nga an toàn, thể hiện niềm tin vào chiến thắng của cái thiện, chính nghĩa luôn thắng tà ác.

Tư tưởng, tình cảm của Nguyễn Đình Chiểu được thể hiện rõ nét qua đoạn trích:

Tác giả đề cao những phẩm chất tốt đẹp của con người như lòng dũng cảm, tinh thần chính nghĩa, sẵn sàng giúp đỡ người gặp khó khăn. Lục Vân Tiên là hiện thân của những phẩm chất này.

Tác giả thể hiện niềm tin vào chiến thắng của cái thiện, chính nghĩa luôn thắng tà ác. Bọn cướp đại diện cho cái ác, sự tàn bạo, nhưng cuối cùng cũng phải chịu thất bại trước Lục Vân Tiên - đại diện cho chính nghĩa, lòng dũng cảm.

Tác giả thể hiện mong ước về một xã hội công bằng, tốt đẹp. Xã hội mà ở đó cái thiện luôn chiến thắng cái ác, người tốt được bảo vệ, kẻ ác bị trừng trị.

Tác giả dành sự trân trọng, ngưỡng mộ đối với Lục Vân Tiên - một anh hùng đại diện cho chính nghĩa, lòng dũng cảm. Lời văn miêu tả hành động của Lục Vân Tiên sôi nổi, hào hùng, thể hiện sự ngưỡng mộ của tác giả.

Tác giả thể hiện niềm tin lạc quan vào tương lai, vào một xã hội công bằng, tốt đẹp. Kết cục của câu chuyện thể hiện niềm tin này của tác giả.

Câu 6: Nêu cảm nghĩ của em về câu chuyện Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga.

Soạn chi tiết:

Câu chuyện "Lục Vân Tiên  cứu Kiều Nguyệt Nga" trích từ tác phẩm "Lục Vân Tiên" của đại thi hào Nguyễn Đình Chiểu đã để lại cho em nhiều ấn tượng sâu sắc. Câu chuyện xoay quanh nhân vật chính Lục Vân Tiên - một chàng trai khôi ngô tuấn tú, võ nghệ song toàn, cùng lý tưởng

Điều đầu tiên thu hút tôi trong câu chuyện là hình ảnh Lục Vân Tiên - một vị anh hùng đại diện cho chính nghĩa, lòng dũng cảm. Khi chứng kiến cảnh Kiều Nguyệt Nga bị bọn cướp hãm hại, Lục Vân Tiên không hề nao núng mà dũng cảm xông vào đánh đuổi, cứu giúp nàng. Hành động này thể hiện tinh thần trách nhiệm, lòng nhân ái và ý chí quyết tâm bảo vệ người yếu thế của Lục Vân Tiên.

Lục Vân Tiên không chỉ dũng cảm mà còn là một người chính trực, có ý thức bảo vệ công lý. Sau khi đánh đuổi bọn cướp, Lục Vân Tiên đã từ chối lời cảm ơn của Kiều Nguyệt Nga, khẳng định việc làm của mình là vì chính nghĩa chứ không mong cầu đền đáp.

Hình ảnh Kiều Nguyệt Nga trong câu chuyện cũng khiến em vô cùng xúc động. Nàng là một cô gái xinh đẹp, nết na, nhưng lại phải chịu cảnh ngộ éo le khi bị bọn cướp tấn công. Sau được Lục Vân Tiên cứu, nàng thể hiện mình là con người có học thức khi tỏ ý muốn đề ơn cho Lục Vân Tiên, sử dụng những từ như “thiếp” thể hiện rằng nàng là con người khiêm nhường, hiểu chuyện, nhân hậu.