Đáp án Ngữ văn 9 cánh diều Bài 2: Cảnh ngày xuân ( Nguyễn Du)

BÀI 2. THƠ VÀ TRUYỆN THƠ NÔM

CẢNH NGÀY XUÂN ( NGUYỄN DU)      

ĐỌC HIỂU

Câu 1: Chú ý việc sử dụng từ ngữ để miêu tả mùa xuân

Soạn chi tiết:

Mùa xuân được miêu tả qua các từ ngữ chỉ thời gian “con én đưa thoi”, “cỏ non”, hoa lê đều là những hình ảnh thiên nhiên tươi đẹp

Câu 2:  Lễ hội mùa xuân được khắc họa qua các hình ảnh nào?

Soạn chi tiết:

Mùa xuân không chỉ đẹp bởi cảnh sắc thiên nhiên mà còn bởi những lễ hội rực rỡ, náo nhiệt. Trong bài thơ "Cảnh ngày xuân", Nguyễn Du đã dành những vần thơ miêu tả đầy ấn tượng về lễ hội mùa xuân.

Bức tranh lễ hội hiện lên với không khí náo nhiệt, đông vui:

"Gần xa nô nức yến anh

Ngựa xe như nước, áo quần như nêm

Dập dìu tài tử giai nhân"

Dòng người đi trẩy hội đông đúc, chen chúc nhau như dòng nước chảy xiết. Những chàng trai, cô gái đẹp diện những bộ trang phục rực rỡ, tạo nên khung cảnh sôi động, tưng bừng.

Lễ hội mùa xuân còn có những hoạt động truyền thống thể hiện lòng thành kính, tưởng nhớ tổ tiên:

"Lễ là tảo mộ hội là đạp thanh"

Mọi người đi tảo mộ, dọn dẹp phần mộ của người thân, thể hiện lòng hiếu thảo, biết ơn. Sau đó, họ lại cùng nhau đi chơi hội, tận hưởng bầu không khí tưng bừng, náo nhiệt.

Khung cảnh thiên nhiên trong lễ hội cũng vô cùng tươi đẹp:

"Cỏ non xanh tận chân trời

Cành lê trắng điểm một vài bông hoa"

Bầu trời cao rộng, trong xanh, cỏ cây xanh non mơn mởn, điểm xuyết những bông hoa lê trắng tinh khôi. Tất cả tạo nên một bức tranh thiên nhiên thanh tao, tinh tế.

Bức tranh lễ hội mùa xuân được Nguyễn Du miêu tả qua các hình ảnh sinh động, giàu sức gợi. Qua đó, tác giả thể hiện niềm hân hoan chào đón mùa xuân mới, đồng thời gửi gắm những ước mơ về cuộc sống tốt đẹp.

Lễ hội mùa xuân là một nét đẹp văn hóa truyền thống của dân tộc ta. Qua miêu tả của Nguyễn Du, chúng ta có thể cảm nhận được không khí náo nhiệt, vui tươi của lễ hội và vẻ đẹp của mùa xuân.

Câu 3: Cảnh vật buổi chiều được miêu tả có gì khác với cảnh vật buổi sáng?

Soạn chi tiết:

Cảnh vật buổi sáng được miêu tả với những vẻ đẹp tinh khôi, giàu sức sống, niềm vui, sự rộn ràng, náo nức. Ngược lại, cảnh vật buổi chiều cũng đẹp nhưng lại là vẻ đẹp trầm buồn, nao nao, mất đi cái háo hức tươi vui lúc sáng. Lí do là bởi sự ảnh hưởng của lòng người khi mới bắt đầu ngày lễ hội và khi đã kết thúc.

TRẢ LỜI CÂU HỎI

Câu 1:   Đoạn trích Cảnh ngày xuân kể lại việc gì? Nêu bố cục.

Soạn chi tiết:

Đoạn trích "Cảnh ngày xuân" kể lại việc hai chị em Thúy Kiều đi du xuân trong tiết Thanh minh. Qua đó, tác giả miêu tả bức tranh thiên nhiên và cảnh lễ hội mùa xuân tươi đẹp, rực rỡ, đồng thời thể hiện tâm trạng của hai chị em Kiều.

Bố cục:

Mở đầu (4 câu đầu): Giới thiệu cảnh sắc thiên nhiên mùa xuân tươi đẹp.

Thân bài (8 câu tiếp): Miêu tả cảnh lễ hội Thanh minh náo nhiệt, đông vui.

Kết thúc (6 câu cuối): Tả cảnh chị em Kiều trở về sau khi du xuân

Câu 2: Qua bốn dòng thơ đầu, em hình dung quang cảnh mùa xuân được Nguyễn Du miêu tả như thế nào?

Soạn chi tiết:

Mở đầu bài thơ "Cảnh ngày xuân", Nguyễn Du đã vẽ nên một bức tranh mùa xuân tươi đẹp, tràn đầy sức sống:

"Ngày xuân con én đưa thoi

Thiều quang chín chục đã ngoài sáu mươi

Cỏ non xanh tận chân trời

Cành lê trắng điểm một vài bông hoa"

Bằng những hình ảnh thơ mộng, giàu sức gợi cảm, tác giả đã đưa người đọc vào một thế giới mùa xuân rực rỡ, đầy sức sống.

Hình ảnh "con én đưa thoi" gợi ra nhịp sống hối hả, tấp nập của mùa xuân. "Thiều quang chín chục đã ngoài sáu mươi" cho ta biết thời điểm đẹp nhất của mùa xuân đã đến. Bầu trời cao rộng, trong xanh được thể hiện qua hình ảnh "cỏ non xanh tận chân trời". Điểm xuyết trên nền cỏ xanh là những bông hoa lê trắng tinh khôi, tạo nên bức tranh thanh tao, tinh tế. Bức tranh mùa xuân không chỉ đẹp bởi cảnh sắc thiên nhiên mà còn bởi không khí ấm áp, tràn đầy sức sống. Tiếng chim én hót líu lo, tiếng cười nói của người đi chơi hội tạo nên một bầu không khí náo nhiệt, vui tươi. Bốn dòng thơ đầu của "Cảnh ngày xuân" là một bức tranh mùa xuân tuyệt đẹp, thể hiện tài năng miêu tả thiên nhiên của Nguyễn Du. Bằng những hình ảnh thơ mộng, giàu sức gợi cảm, tác giả đã đưa người đọc vào một thế giới mùa xuân rực rỡ, đầy sức sống.

Câu 3: Lễ hội trong tiết thanh minh được miêu tả qua những hình ảnh nào trong tám dòng thơ tiếp theo?

Soạn chi tiết:

Hình ảnh: gần xa nô nức, yến anh, chị em, bộ hành, tài tử giai nhân, ngựa xe, áo quần, ngổn ngang, tro tiền giấy…

Câu 4: Hãy so sánh bức tranh thiên nhiên ở bốn dòng thơ đầu và sáu dòng thơ cuối, phân tích để thấy được mối quan hệ giữa cảnh vật và tâm trạng của chị em Thuý Kiều trong đoạn trích.

Soạn chi tiết:

Ở 4 câu thơ đầu, bức tranh thiên nhiên hiện lên với những hình ảnh quen thuộc của mùa xuân: con én bay lượn, cỏ non xanh mướt, cành lê trắng hoa... Tất cả tạo nên một khung cảnh tràn đầy sức sống và mang âm hưởng vui tươi, náo nhiệt.

Còn sáu dòng thơ cuối, bức tranh thiên nhiên lúc này nhuốm màu buồn bã, ảm đạm. Hình ảnh mặt trời lặn, chị em thơ thẩn , nao nao,..chỉ cảm giác bâng khuâng xen lẫn tiếc nuối khi hội tàn.

Câu 5: Khái quát những thành công về nghệ thuật miêu tả thiên nhiên và lễ hội ngày xuân của Nguyễn Du trong đoạn trích Cảnh ngày xuân (việc sử dụng ngôn từ, xây dựng hình ảnh; những biện pháp nghệ thuật chủ yếu; thể thơ lục bát....).

Soạn chi tiết:

Nguyễn Du đã sử dụng ngôn từ một cách tài tình để miêu tả thiên nhiên và lễ hội ngày xuân. Ngôn ngữ của ông giàu sức gợi hình, gợi cảm, giúp cho người đọc hình dung ra một cách sống động khung cảnh mùa xuân tươi đẹp, rực rỡ.

Bên cạnh đó, Nguyễn Du cũng rất thành công trong việc xây dựng hình ảnh. Những hình ảnh trong thơ ông đều rất quen thuộc với đời sống con người, nhưng qua ngòi bút của Nguyễn Du, chúng trở nên sinh động, mang đậm dấu ấn cá nhân.

Tác giả sử dụng nhiều biện pháp tu từ như so sánh, nhân hóa, điệp ngữ... để tăng sức gợi tả, gợi cảm cho câu thơ. Bút pháp tả cảnh ngụ tình được sử dụng một cách thành công, giúp cho cảnh vật thiên nhiên như hòa quyện với tâm trạng con người.

Thể thơ lục bát được sử dụng một cách linh hoạt, uyển chuyển, giúp cho câu thơ du dương, mượt mà, dễ đi vào lòng người.

Với những thành công về nghệ thuật như vậy, Nguyễn Du đã vẽ nên một bức tranh mùa xuân và lễ hội Thanh minh vô cùng sinh động, rực rỡ và đầy sức sống. Bức tranh ấy không chỉ đẹp bởi cảnh sắc thiên nhiên mà còn đẹp bởi tâm hồn con người. Qua đó, tác giả cũng thể hiện tài năng miêu tả thiên nhiên và nội tâm con người của mình.

Câu 6: Trong đoạn trích trên, em thích nhất hình ảnh nào? Vì sao?

Soạn chi tiết:

Hình ảnh

"Cỏ non xanh tận chân trời

Cành lê trắng điểm một vài bông hoa"

là một bức tranh thiên nhiên tươi đẹp, rực rỡ và đầy sức sống. Bức tranh này được miêu tả bằng những hình ảnh quen thuộc của mùa xuân: cỏ non, cành lê, hoa... nhưng qua ngòi bút của Nguyễn Du, chúng trở nên sinh động và mang đậm dấu ấn cá nhân.

Hình ảnh "cỏ non xanh tận chân trời" gợi ra một không gian rộng mở, mênh mông. Màu xanh non của cỏ là màu sắc chủ đạo của bức tranh, tượng trưng cho sức sống mãnh liệt của mùa xuân. Cỏ non trải dài tít tắp, tận chân trời, tạo cảm giác choáng ngợp trước vẻ đẹp của thiên nhiên.

Hình ảnh "cành lê trắng điểm một vài bông hoa" là điểm nhấn cho bức tranh. Cành lê trắng mỏng manh, tinh khiết, điểm xuyết trên nền xanh non của cỏ tạo nên một bức tranh hài hòa, thanh tao. Màu trắng của hoa lê tượng trưng cho sự tinh khôi, thuần khiết.

Sự kết hợp giữa hai hình ảnh "cỏ non xanh tận chân trời" và "cành lê trắng điểm một vài bông hoa" đã tạo nên một bức tranh thiên nhiên hoàn chỉnh, vừa có sự rộng mở, khoáng đạt, vừa có sự tinh tế, thanh tao. Bức tranh này không chỉ đẹp bởi cảnh sắc thiên nhiên mà còn đẹp bởi tâm hồn con người. Qua đó, tác giả thể hiện niềm yêu mến thiên nhiên, yêu mến cuộc sống và tâm hồn tinh tế, nhạy cảm của mình.