Đáp án Ngữ văn 9 cánh diều Bài 1: Đọc hiểu văn bản 2: Khóc Dương Khuê

Giải ngữ văn 9 tập 1 – Sách kết nối tri thức

Kenhhoctap.net – Zalo: 0386 168 725

BÀI 1. THƠ VÀ THƠ SONG THẤT LỤC BÁT

ĐỌC HIỂU VĂN BẢN 2: KHÓC DƯƠNG KHUÊ

ĐỌC HIỂU

Câu 1: Chú ý cách sử dụng từ ngữ thể hiện tình cảm của Nguyễn Khuyến

Hướng dẫn chi tiết:

Tác giả sử dụng từ “thôi” và “nước mây man mác” nhằm thể hiện cảm xúc đau đớn, tiếc thương trước sự ra đi của người bạn thân. Từ “thôi” còn giống như một phép nói tránh như chưa muốn chấp nhận sự thật bạn đã mất

Câu 2: Nhà thơ nhắc lại những kỉ niệm gì với bạn, theo trình tự nào?

Hướng dẫn chi tiết:

Những kỉ niệm về tình bạn đã được tác giả hồi tưởng theo trình tự thời gian: kéo dài từ thời trẻ đến khi về già.

+ Cùng nhau thi đỗ làm quan

+ Cùng nhau rong chơi khắp chốn non nước

+ Cùng ngân nga hát ả đào

+ Cùng nhau uống rượu và bình luận thơ văn

+ Cùng nhau trải qua những buổi hoạn nạn, vật đổi sao rời

+ Cuộc gặp gỡ cuối cùng

Câu 3: Nỗi đau mất bạn được tác giả thể hiện như thế nào?

Hướng dẫn chi tiết:

Nỗi đau mất bạn được thể hiện qua sự ngỡ ngàng, bàng hoàng, chân tay rụng rời như không tin vào những điều mình nghe được. Đó là cảm giác bất ngờ, đau đớn khi mất đi một người tri âm, tri kỉ.

Câu 4: Chú ý vai trò của các điển cố, điển tích được sử dụng?

Hướng dẫn chi tiết:

Nỗi niềm tri kỷ qua hai điển cố "giường treo", "đàn kia" trong thơ Nguyễn Khuyến

Hai điển cố "giường treo", "đàn kia" được Nguyễn Khuyến khéo léo lồng ghép vào bài thơ " Khóc Dương Khuê " như một lời than thở xót xa, bày tỏ nỗi niềm sâu sắc về sự mất mát tri kỷ.

Mượn điển cố, Nguyễn Khuyến không chỉ thể hiện sự trân quý tình bạn mà còn bộc lộ nỗi niềm tiếc thương vô hạn trước sự ra đi của Dương Khuê. "Giường treo", "đàn kia" không còn tiếng đàn du dương, chỉ còn lại sự im lặng hiu quạnh, tượng trưng cho khoảng trống mênh mông trong tâm hồn thi nhân.

TRẢ LỜI CÂU HỎI

Câu 1:  Chỉ ra đặc điểm của thể thơ song thất lục bát qua bài Khóc Dương Khuê.

Hướng dẫn chi tiết:

- Đặc điểm của thể thơ song thất lục bát qua bài Khóc Dương Khuê là:

+ Bài thơ bắt đầu bằng câu lục bát

+ Mỗi khổ thơ đều có một vần trắc và ba vần bằng

+ Các câu có thể ngắt nhịp 3/4 hoặc 3/2/2; hai câu sáu – tám ngắt theo thể lục bát.

Câu 2: Sự kiện tạo ra nguồn cảm xúc để Nguyễn Khuyến viết bài thơ là gì? Sự

kiện ấy chi phối bố cục của bài thơ như thế nào? Cho biết ý chính của mỗi phần

theo bố cục đó.

Hướng dẫn chi tiết:

• Sự kiện chính tạo ra nguồn cảm xúc cho Nguyễn Khuyến chính là sự ra đi của người bạn thân thiết Dương Khuê.

Bố cục gồm 3 phần:

• Phần 1. Hai câu thơ đầu: Nỗi đau mất bạn của nhà thơ.
• Phần 2. Tiếp theo đến “Mừng rằng bác hãy tinh thần chưa can”: Hồi tưởng kỉ niệm đẹp đẽ về tình bạn.
• Phần 3. Còn lại: Nỗi cô đơn của hiện tại.

Câu 3: Tình cảm của Nguyễn Khuyến được thể hiện như thế nào trong hai dòng thơ đầu khi nghe tin bạn mất?

Hướng dẫn chi tiết:

Hai câu đầu thể hiện sự mất mát và hụt hẫng khi biết tin bạn qua đời. Nguyễn Khuyến gọi bạn mình là "Bác Dương", thể hiện tình cảm trân trọng, quý mến của người đồng trang lứa. Cụm từ "Thôi đã thôi rồi" biểu lộ nỗi nuối tiếc khi mất đi một thứ quan trọng nhất cuộc đời, đồng thời ngụ ý về sự ra đi của Dương Khuê.

Nỗi đau mất bạn là "ngậm ngùi" âm ỉ, lan tỏa khắp cùng trời cuối đất, rộng lớn vô cùng. Nhịp thơ, giọng điệu nhẹ nhàng, âm thầm, mang lại cảm giác trầm buồn, diễn tả sâu sắc nỗi đau mất bạn của Nguyễn Khuyến.

Câu 4: Những kỉ niệm về tình bạn đã được tác giả hồi tưởng như thế nào và theo trình tự nào trong đoạn thơ từ dòng 3 đến dòng 22?

Hướng dẫn chi tiết:

Những kỉ niệm về tình bạn được tác giả hồi tưởng một cách chân thực, sinh động, thể hiện tình cảm sâu nặng của Nguyễn Khuyến đối với người bạn tri kỷ Dương Khuê.

Những kỷ niệm ấy được hồi tưởng theo trình tự thời gian.

Câu 5: Hãy phân tích tâm trạng của nhà thơ được diễn tả trong đoạn thơ từ dòng

23 đến hết.

Hướng dẫn chi tiết:

Nguyễn Khuyến không giấu được nỗi tiếc thương, đau lòng về việc Dương Khuê, dù trẻ hơn mình và bị ốm sau ông, lại ra đi trước ông. Sự việc khiến ông rất sốc, "chân tay rụng rời". Ông không tin vào việc bạn thân của mình đã qua đời, để lại ông lẻ loi trên cuộc đời với nỗi hụt hẫng và đau buồn. Các điển cố như "giường treo", "đàn kia" đề cập đến những tình bạn bền chặt, nổi tiếng từ thời cổ Trung Quốc. Điều này ngắn gọn nhưng diễn đạt được tâm trạng sâu xa của Nguyễn Khuyến khi mất đi người bạn thân thiết, để lại ông cô đơn.

Câu 6: Bài thơ Khóc Dương Khuê giúp em có thêm nhận thức gì về tình bạn, tình

người trong cuộc sống?

Hướng dẫn chi tiết:

Bài thơ khắc họa một tình bạn đẹp đẽ, gắn bó giữa hai con người đồng điệu về tâm hồn, chí hướng. Qua những kỉ niệm chung được tái hiện, ta cảm nhận được sự gắn bó keo sơn, chia sẻ vui buồn, đồng cam cộng khổ của hai người bạn. Hình ảnh "Bác Dương thôi đã thôi rồi" như một tiếng sét ngang tai, báo hiệu sự ra đi đột ngột của người bạn tri kỉ, để lại một khoảng trống vô cùng lớn trong lòng tác giả.

Sự ra đi của Dương Khuê khiến Nguyễn Khuyến chìm trong nỗi đau đớn, xót xa. Nỗi đau ấy được thể hiện qua những hình ảnh ẩn dụ, so sánh đầy bi thiết: "Bác Dương thôi đã thôi rồi / Nước mây man mác ngậm trời non xa", "Đèn kia gảy cũng ngẩn ngơ tiếng đàn".

Bài thơ cho ta thấy giá trị cao đẹp của tình bạn chân chính. Đó là sự đồng cảm, chia sẻ, là điểm tựa tinh thần cho nhau trong cuộc sống. Tình bạn giữa Nguyễn Khuyến và Dương Khuê là một minh chứng cho điều đó.