BÀI 2: CA DAO VỀ TÌNH YÊU THƯƠNG

PHẦN KHỞI ĐỘNG

Câu hỏi: Trao đổi về nội dung, ý nghĩa của một câu tục ngữ hoặc ca dao nói về công ơn cha mẹ mà em biết.

Trả lời:

“Công cha như núi Thái Sơn,

Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra.

Một lòng thờ mẹ, kính cha,

Cho tròn chữ hiếu mới là đạo con.”

1. Giải thích bài ca dao:

- Hai câu thơ đầu:

• “Núi Thái Sơn” là ngọn núi cao, đồ sộ vững chãi nhất ở Trung Quốc.
• “Nước trong nguồn” là dòng nước tinh khiết nhất, mát lành nhất, dạt dào mãi chẳng bao giờ cạn.

- “Một lòng thờ mẹ kính cha/Cho tròn chữ hiếu mới là đạo con”: Lời nhắc nhở con người cần phải biết yêu thương, kính trọng cha mẹ, giữ trọn chữ “hiếu” mới phải đạo con.

=> Tình cha nghĩa mẹ to lớn không gì có thể thay thế bằng, cho dù đó là thiên nhiên kỳ vĩ. Từ đó, ông cha ta khuyên mỗi người chúng ta phải làm tròn chữ hiếu để bù đắp cho cha mẹ.

1. Ý nghĩa bài ca dao:

- Công lao của cha mẹ:

• Cha mẹ có ơn sinh thành, chăm sóc và nuôi lớn mỗi người.
• Cha mẹ bảo vệ, che chở và dạy dỗ con nên người.
• Cha mẹ còn là điểm tựa tinh thần vững chắc cho mỗi đứa con.

- Đạo làm con:

• Phải lễ phép, kính trọng cha mẹ.
• Cố gắng học tập thật tốt, trở thành người có ích.
• Yêu thương, giúp đỡ cha mẹ…

PHẦN KHÁM PHÁ VÀ LUYỆN TẬP

PHẦN ĐỌC

Bài đọc: Ca dao về tình yêu thương - Ca dao Việt Nam

Câu 1: Tìm trong bài những câu ca dao là lời khuyên:

• Ghi nhớ công ơn cha mẹ, thầy cô
• Hòa thuận, yêu thương anh chị em
• Yêu thương con người
• Nhớ đến cội nguồn

Trả lời:

• Ghi nhớ công ơn cha mẹ, thầy cô: Bài 1, Bài 2
• Hòa thuận, yêu thương anh chị em: Bài 3
• Yêu thương con người: Bài 4
• Nhớ đến cội nguồn: Bài 5

Câu 2: Những hình ảnh nào trong câu ca dao 1 và 2 nói lên công ơn của cha mẹ và thầy cô?

Trả lời:

Những hình ảnh trong câu ca dao 1 và 2 nói lên công ơn của cha mẹ và thầy cô:

• Ơn cha nặng lắm ai ơi
• Nghĩa mẹ bằng trời chín tháng cưu mang.
• Ngày nào em bé cỏn con
• Bây giờ em đã lớn khôn thế này.
• Cơm cha, áo mẹ chữ thầy

Câu 3: Trong câu ca dao 3, anh chị em được so sánh với hình ảnh nào? Cách so ánh ấy có gì hay?

Trả lời:

Trong câu ca dao 3, anh chị em được so sánh với hình ảnh tay chân. Tay và chân là hai bộ phận của con người, hỗ trợ cho nhau. Anh em trong một gia đình cũng vậy, đều cùng cha mẹ sinh ra, đều sống chung trong một mái nhà, cùng lớn lên, có quan hệ tình cảm gắn bó, khăng khít với nhau. Anh giúp em, em giúp anh. Mối quan hệ đó giống như mối quan hệ giữa tay và chân.

Câu 4: Kể 2 - 3 việc làm phù hợp với lời khuyên ở câu ca dao 4 hoặc 5.

Trả lời:

Tham gia các hoạt động hỗ trợ đồng bào miền Trung như quyên góp quần áo, sách vở; giúp đỡ các bạn có hoàn cảnh khó khăn hơn, ngoan ngoãn, lễ phép với ông bà, cha mẹ;...

PHẦN NÓI VÀ NGHE

Kể về một việc làm thể hiện tình cảm của em với người thân

Câu 1: Mỗi nhân vật trong tranh dưới đây đã làm được việc gì thể hiện tình cảm với người thân?

Trả lời:

Sự tích hoa cúc trắng: Khi mẹ cô bé bị ốm nặng, cô đã lên đường tìm bông hoa cúc trắng để chữa bệnh cho mẹ mặc dù ngoài trời rất lạnh. Cô bé chỉ có mỗi một chiếc áo mỏng trên mình. Cô lẳng lặng bước đều trong gió rét. 

Về thăm bà: Nhân vật Thanh trong chuyện trở về thăm bà sau nhiều ngày xa cách. về với bà, Thanh được sống trong sự quan tâm, chăm sóc tỉ mỉ, chu đáo của bà, từ việc kêu Thanh vào khỏi nắng, hỏi Thanh ăn cơm chưa, cho đến việc giục Thanh đi rửa mặt rồi nghỉ ngơi cho đỡ mệt.

Câu 2: Kể về một việc làm thể hiện tình cảm của em đối với người thân.

Trả lời:

Bài tham khảo 1:

Hàng ngày mẹ em là người đảm nhận hết công việc nhà, từ nấu ăn, dọn dẹp đến giặt giũ. Em thấy mẹ vất vả nên sau mỗi buổi học em đều phụ giúp mẹ làm việc nhà. Người nhỏ làm việc nhỏ nên em đã cầm chổi giúp mẹ quét nhà, sắp xếp đồ đạc ngăn nắp. Thấy những quyển sách của ba, những chiếc bút trên bàn em đều thu lại và xếp chúng thật ngay ngắn trên tủ sách. Khi mẹ nấu cơm xong, nhà cửa đã gọn gàng sạch sẽ. Mẹ mỉm cười và khen em thật ngoan. Em thấy rất vui vì đã giúp mẹ làm việc nhà.

Bài tham khảo 2:

Trong gia đình, mẹ là người mà em yêu nhất. Mẹ em là một bác sĩ nên công việc rất bận rộn. Bởi vậy, em luôn tự hoàn thành các công việc. Thỉnh thoảng, em còn giúp mẹ quét nhà, rửa rau. Khi mẹ ốm, em lại cảm thấy rất lo lắng. Em tự hứa sẽ cố gắng học tập để mẹ luôn tự hào.

Bài tham khảo 3:

Em rất yêu thương mẹ. Năm nay, mẹ ba mươi sáu tuổi. Mẹ là một giáo viên Tiểu học. Công việc của mẹ rất bận rộn. Vì vậy, em thường giúp mẹ việc nhà. Thỉnh thoảng, em còn đấm lưng cho mẹ. Em mong mẹ sẽ luôn khỏe mạnh.

Bài tham khảo 4:

Bố là người mà em rất yêu quý. Hàng ngày, bố phải dậy sớm đi làm. Công việc của bố em rất bận rộn. Vào thời gian rảnh, bố lại dạy em học, đưa em đi chơi. Lúc đó, em cảm thấy rất hạnh phúc. Khi em mắc lỗi, bố thường nghiêm túc phê bình. Nhưng em không thấy sợ mà kính trọng bố hơn. Em mong bố sẽ luôn khỏe mạnh để là chỗ dựa vững chắc cho hai mẹ con.

Bài tham khảo 5:

Bố của em là bác sĩ. Công việc của bố bận rộn. Nhưng em cảm thấy rất tự hào. Vì bố đã cứu sống rất nhiều người. Mỗi khi bố rảnh rỗi. Hai bố con lại cùng giúp mẹ việc nhà. Thỉnh thoảng, bố còn đưa em đi chơi nữa. Em mong bố sẽ luôn khỏe mạnh. Em yêu bố rất nhiều.

Câu 3: Trao đổi với bạn về ý nghĩa của việc làm mà em đã kể ở bài tập 2.

Trả lời:

     Chỉ là những việc làm nhỏ nhưng em cảm thấy rất vui vì có thể giúp đỡ và thể hiện tình yêu thương, quan tâm tới bố mẹ, em mong có thể làm được nhiều việc để quan tâm giúp đỡ bố mẹ hơn.

PHẦN VIẾT

Nhận diện bài văn thuật lại một sự việc

Câu 1: Đọc bài văn và thực hiện yêu cầu:

1. Bài văn thuật lại sự việc gì? Ở đâu? Khi nào?
2. Bạn nhỏ được chứng kiến hay tham gia sự việc đó?
3. Tìm trong bài văn:

• Đoạn mở bài.
• Các đoạn văn ở phần thân bài và xác định nội dung mỗi đoạn.
• Đoạn kết bài.

1. Bạn nhỏ thuật lại sự việc theo trình tự nào? Những từ ngữ nào cho em biết điều đó?

Trả lời:

1. Bài văn thuật lại lễ đón học sinh lớp Một. Ở trường học. Vào ngày khai giảng.
2. Bạn nhỏ được chứng kiến sự việc đó.

• Đoạn mở bài: Từ đầu đến "rất ấm áp và ý nghĩa".
• Các đoạn thân bài:
  • Đoạn 1: Lễ diễu hành
  • Đoạn 2: Khai mạc buổi lễ
  • Đoạn 3: Hoạt động diễn ra trong buổi lễ
  • Đoạn 4: Bế mạc buổi lễ
• Đoạn kết bài: Câu cuối.

1. Bạn nhỏ thuật lại sự việc theo trình tự thời gian. Điều đó được thể hiện thông qua các từ ngữ: Mở đầu buổi lễ, Sau khi ổn định chỗ ngồi, Tiếp đến, Cuối buổi lễ.

Câu 2: Sắp xếp các ý dưới đây theo đúng trình tự của bài văn thuật lại một việc làm tốt.

1. Sáng sớm, em cùng bố mẹ đi xe buýt tới thăm ông bà.
2. Em rất vui vì đã làm được một việc tốt.
3. Ở trạm dừng chân tiếp theo, một người phụ nữ bế em nhỏ lên xe.
4. Thứ Bảy tuần trước, em đã làm được một việc tốt.
5. Người phụ nữ cảm ơn và khen em ngoan.
6. Bố mẹ nhường cho em ngồi vào chiếc ghế trống duy nhất.
7. Em đứng lên, nhường chỗ cho hai mẹ con người phụ nữ.

Trả lời:

Sắp xếp:

4. Thứ Bảy tuần trước, em đã làm được một việc tốt.
5. Sáng sớm, em cùng bố mẹ đi xe buýt tới thăm ông bà.
6. Bố mẹ nhường cho em ngồi vào chiếc ghế trống duy nhất.
7. Ở trạm dừng chân tiếp theo, một người phụ nữ bế em nhỏ lên xe.
8. Em đứng lên, nhường chỗ cho hai mẹ con người phụ nữ.
9. Người phụ nữ cảm ơn và khen em ngoan.
10. Em rất vui vì đã làm được một việc tốt.

Câu 3: Mỗi ý ở bài tập 2 có thể sắp xếp vào phần nào của bài văn thuật lại một sự việc?

• Mở bài
• Thân bài
• Kết bài

Trả lời:

• Mở bài: 4. Thứ Bảy tuần trước, em đã làm được một việc tốt.
• Thân bài:

1. Sáng sớm, em cùng bố mẹ đi xe buýt tới thăm ông bà.
2. Bố mẹ nhường cho em ngồi vào chiếc ghế trống duy nhất.
3. Ở trạm dừng chân tiếp theo, một người phụ nữ bế em nhỏ lên xe.
4. Em đứng lên, nhường chỗ cho hai mẹ con người phụ nữ.
5. Người phụ nữ cảm ơn và khen em ngoan.

• Kết bài: 2. Em rất vui vì đã làm được một việc tốt.

PHẦN VẬN DỤNG

Câu 1: Chọn một cánh trên Bông hoa yêu thương.

Trả lời:

Học sinh tự chọn 1 cánh hoa.

Câu 2: Kể 1 - 2 việc em có thể làm để thể hiện sự quan tâm hoặc tình yêu thương đối với người ghi trên cánh hoa được chọn.

Trả lời:

Với người có hoàn cảnh khó khăn: 

Giúp đỡ bạn trong học tập (hướng dẫn bạn những phần kiến thức/ bài tập mà bạn chưa hiểu, chưa biết cách làm).

Kêu gọi các bạn trong lớp ủng hộ, giúp đỡ bạn, như: tặng sách vở, đồng phục…