Đáp án Tiếng Việt 4 chân trời sáng tạo Chủ điểm 6 Bài 1: Sự tích bánh chưng, bánh giầy

BÀI 1: SỰ TÍCH BÁNH CHƯNG BÁNH DẦY

PHẦN KHỞI ĐỘNG

Câu hỏi: Hỏi - đáp về một món bánh thường có vào dịp Tết ở quê em hoặc nơi em ở dựa vào gợi ý:

Tên                Đặc điểm                    Ý nghĩa                       ?

Trả lời:

Bánh chưng có hình vuông, được gói bằng lá dong tượng trưng cho đất, nhân đỗ và thịt tượng trưng cho vạn vật trên mặt đất.

PHẦN KHÁM PHÁ VÀ LUYỆN TẬP

PHẦN ĐỌC

Bài đọc: Sự tích bánh chưng, bánh giầy

Câu 1: Hùng Vương thứ sáu làm cách nào để chọn người nối ngôi

Trả lời:

Đặt điều kiện ai tìm được món ăn ngon nhất, có ý nghĩa nhất để dâng cũng trời đất, tổ tiên thì sẽ truyền ngôi cho.

Câu 2: Theo em, vì sao các hoàng tử đua nhau tìm kiếm của ngon vật lạ dâng lên vua cha?

Trả lời:

Vì họ cho rằng chỉ có những thứ hiếm, đắt giá mới xứng đáng là món ngon.

Câu 3: Kể lại giấc mơ và những việc Lang Liêu đã làm sau khi tỉnh dậy.

Trả lời:

Lang Liêu mơ thấy một vị thần đã chỉ điểm cho anh rằng trong trời đất không có thứ gì quý hơn gạo và chỉ cho anh cách làm bánh. Tỉnh dậy, anh làm theo đúng những gì mà vị thần kia đã chỉ, đặt tên cho món bánh vuông là bánh chưng, bánh tròn là bánh giầy.

Câu 4: Vì sao vua quyết định truyền ngôi cho Lang Liêu

Trả lời:

Vì ông nếm thử thấy bánh rất ngon, đồng thời cũng đồng tình với ý nghĩa của hai loại bánh.

Câu 5: Truyện nhằm giải thích điều gì?

Trả lời:

• Truyện giải thích nguồn gốc của bánh chưng, bánh giầy, đó là hai thứ bánh tiêu biểu có trong ngày Tết cổ truyền nước ta.
• Truyện cũng ca ngợi thành tựu văn minh nông nghiệp ở buổi đầu dựng nước với việc khen ngợi và đề cao trí thông minh cũng như lòng hiếu thảo của người lao động, đề cao nghề nông.
• Qua cách vua Hùng lựa chọn người nối ngôi là Lang Liêu, truyện còn đề cao ý thức tôn kính tổ tiên, xây dựng phong tục tập quán trên cơ sở coi trọng những giá trị sáng tạo thiêng liêng của nhân dân, ca ngợi truyền thống đạo lí cao đẹp của dân tộc Việt Nam.

PHẦN LUYỆN TỪ VÀ CÂU

Luyện tập về từ ngữ

Câu 1: Xác định vị ngữ trong mỗi câu sau và nêu tác dụng của mỗi vị ngữ:

1. Chim sâu là bạn của bà con nông dân.
2. Giọt sương long lanh trên phiến lá.
3. Giờ ra chơi, chúng em chơi trò chơi Mèo đuổi chuột.
4. Những chùm thảo quả đã chín đỏ thẫm.

Trả lời:

1. là bạn của bà con nông dân: Trả lời cho câu hỏi chim sâu Là gì? 
2. long lanh trên phiến đá: Trả lời cho câu hỏi giọt sương Thế nào?
3. chơi trò chơi Mèo đuổi chuột: Trả lời cho câu hỏi chúng em Làm gì?
4. đã chín đỏ thẫm: Trả lời cho câu hỏi những chùm thảo quả Thế nào?

Câu 2: Tìm vị ngữ phù hợp thay cho * trong mỗi dòng sau để tạo thành câu:

1. Hồ Gươm *
2. Những cây liễu *
3. Đàn chim gáy *
4. Những tia nắng sớm *

Trả lời:

1. Hồ Gươm là một trong những địa danh nổi tiếng ở Hà Nội.
2. Những cây liễu chủ yếu mọc ở bờ nước.
3. Đàn chim gáy líu lo.
4. Những tia nắng sớm chiếu xuống mặt đất.

Câu 3: Đặt câu

1. Có vị ngữ dùng để giới thiệu.
2. Có vị ngữ dùng để nêu hoạt động.
3. Có vị ngữ dùng để nêu tình cảm, cảm xúc.

Trả lời:

4. Tôi là học sinh lớp 4.
5. Tôi đang làm bài tập tiếng Việt.
6. Tôi rất vui.

PHẦN VIẾT

Luyện tập lập dàn ý cho bài văn miêu tả cây cối

Đề bài: Viết bài văn tả một cây hoa em thích.

Câu 1: Dựa vào bài tập 2 trang 40 (Tiếng Việt 4, tập hai), lập dàn ý cho bài văn tả một cây hoa.

Trả lời:

Bài tham khảo 1:

1. Mở bài: Giới thiệu hoa sen

Ví dụ: Trong tất cả các loài hoa em thích nhất là hoa sen bởi hoa sen có một ý nghĩa quan trọng và là một loài hoa tượng trưng cho dân tộc Việt Nam.

1. Thân bài: Tả hoa sen

• Tả bao quát hoa sen

Hoa sen to bằng một bàn tay

Hoa sen có nhiều cánh

Hoa sen rất đẹp

• Tả chi tiết hoa sen

1. Tả cánh sen

Cánh hoa sen rất mỏng

Cánh hoa có nhiều gân

Cánh hoa sen màu hồng, nhưng có nhiều hoa sen màu trắng, tím, đỏ,…

Cánh hoa sen có hình giọt nước

Cánh hoa sen thường chụp lại với nhau

1. Tả đài hoa sen

Đài hoa sen nằm ở dưới cánh hoa

Đài hoa sen màu xanh

Đài hoa sen giúp các cánh hoa sen cố định với nhau

1. Nhị hoa sen

Nhị hoa sen màu vàng

Nhị hoa sen là một phần chưa hạt sen

Nhị hoa sen được cánh hoa sen bao học

1. Hoa sen với con người:

Hoa sen rất có ý nghĩa

Hoa sen rất hữu ích: hạt sen có thể chế biến để ăn, củ sen để nấu chè,….

III. Kết bài: Nêu cảm nhận của em về hoa sen.

Bài tham khảo 2:

1. Mở bài: Giới thiệu về cây hoa ly mà em muốn miêu tả.

• Cây hoa ly ấy được trồng ở đâu? Trồng trên đất hay trong chậu?
• Cây hoa ly đó đã trồng bao lâu rồi? Ai là người trồng và chăm sóc nó?
• Cây hoa ly thuộc giống gì? Khi nở sẽ có hoa màu gì?

2. Thân bài:
3. Miêu tả cây hoa ly:

- Rễ: rễ chùm gồm nhiều sợi rễ nhỏ ăn sâu vào lòng đất để hấp thu nước và các chất dinh dưỡng

- Thân cây:

• cao chừng 30cm
• to như ngón tay, thân xốp

- Cành, nhánh cây:

• cây hoa ly không đẻ cành hay nhánh
• ở ngọn cây sẽ mọc trực tiếp các nụ hoa từ thân
• bao nhiêu bông hoa sẽ có chừng đấy nhánh nhỏ ở ngọn

- Lá cây:

• lá hoa ly có bề ngang hẹp khoảng 2cm, nhưng dài đến chừng hơn một gang tay
• lá khá dày, có bề mặt lá trơn bóng, màu xanh sẫm
• lá hoa ly mọc với mật độ khá dày, dọc theo thân cây, càng gần gốc càng có nhiều lá

1. Tả hoa ly

- Một cây hoa ly có thể cho rất nhiều hoa, chúng tập trung ở phần ngọn cây, xếp dọc như đèn chùm

- Búp hoa:

• to và dài như trái chuối xanh
• dù là giống nào thì lúc này bên ngoài búp hoa đều có chung màu xanh
• khi nở, sẽ lộ dần màu của bông hoa ở phần chóp

- Bông hoa:

• khi nở rộ có thể lớn hơn bàn tay người lớn
• mỗi bông hoa gồm có 6 cánh, chia thành hai tầng, mỗi tầng 3 cánh xếp xen kẽ nhau
• hoa ly có thể có rất nhiều màu như hồng, trắng, vàng, cam, tím, xanh…
• cánh hoa ly dài chừng một gang tay, bề ngang nhỏ khoảng 2 đến 3cm, thon ở hai đầu
• cánh hoa ly cũng khá dày, mọng nước, bề mặt cánh hoa mềm mịn như hoa hồng
• khi nở rộ hết mức, phần rìa của các cánh hoa sẽ chuyển sang màu trắng nhạt
• nhụy hoa ly giống như hoa phượng, gồm các sợi dài như ngón tay rất mảnh màu vàng nhạt và phần đầu tròn màu đỏ nâu
• hoa ly không có đài hoa, mà có cuống hoa dài như hai đốt ngón tay mọc ra từ thân cây
• hoa ly có khả năng hút mùi rất tốt, lại tươi lâu nên thường được dùng để trưng bày trong bếp

3. Kết bài: Tình cảm của em dành cho cây hoa ly.

• Em thường làm gì để chăm sóc cây hoa ly?
• Em thường làm gì với cây hoa ly những lúc rảnh rỗi, mệt nhọc?

Bài tham khảo 3:

1. Mở bài

- Giới thiệu về cây hoa nhài mà muốn miêu tả:

• Cây hoa nhài đó được trồng ở đâu? Nó được trồng trực tiếp trên đất hay được trồng trong chậu?
• Cây hoa nhài đó do ai trồng/mua/tặng? Nó có từ khi nào? Đã nhiều tuổi hay chưa?
• Đánh giá của em về cây hoa nhài đó? (xinh đẹp, đáng yêu…)

2. Thân bài

- Miêu tả cây hoa nhài:

• Cây hoa nhài từ một gốc chính sẽ mọc ra các cành, các nhánh lớn
• Các cành, các nhánh thường mọc ra ngay từ sát gốc, nên có cảm giác như có rất nhiều thân cây mọc sát nhau tạo thành bụi cây
• Thân, cành cây hoa nhài nhỏ như ngón tay, rất cứng, được bao bọc bởi lớp vỏ nâu xám
• Các nhánh phía trên của cây nhỏ như que tăm nhưng vẫn rất dẻo dai
• Cây hoa nhài có số lượng cành con và nhánh rất nhiều, đến mức tạo thành một tán dày đặc, như cây nấm
• Lá nhài có hình dáng như lá mồng tơi, to bằng chiếc thìa và mỏng tanh, hơi cong cong

- Miêu tả bông hoa nhài:

• Hoa nhài lúc còn là nụ to như hạt đậu, tròn mũm mĩm
• Khi nở, hoa to như cái muỗng của em bé, màu trắng tinh khiết
• Hoa nhài có rất nhiều cành, cánh hoa nhỏ xíu, dày và mềm mại, xếp sát nhau như chiếc váy ngàn tầng
• Hoa nhài có mùi thơm nồng nàn, nhưng rất tinh khiết, hấp dẫn vô cùng

3. Kết bài

• Tình cảm của em dành cho cây hoa nhài

Bài tham khảo 4:

1. Mở bài

- Giới thiệu về cây hoa ban mà em muốn tả:

• Cây hoa ban đó được trồng ở đâu?
• Cây hoa ban đó đã bao nhiêu tuổi rồi? (không rõ có thể áng chừng là cây đã rất lớn tuổi, hoặc trẻ tuổi)

2. Thân bài

- Miêu tả cây hoa ban:

• Thân cây khá cao, khoảng tầm 4m
• Thân cây to như bắp chân người lớn, vỏ màu nâu sẫm
• Từ đoạn cách gốc khoảng 2m, cây bắt đầu ra cành
• Cây hoa ban không có quá nhiều cành, thường chỉ tầm 5, 8 cành mà thôi
• Lá cây hình tròn, các gân lá bắt đầu từ cuống lá thay vì sống lá như các lá cây khác

- Miêu tả hoa ban:

• Bông hoa ban thường to như bàn tay em bé
• Mỗi bông gồm 5 cánh, các cánh hoa có hình giọt nước, mỏng tanh như cánh bướm
• Cánh hoa ban màu trắng thoáng chút hồng nhạt, riêng một cánh duy nhất sẽ có màu hồng dọc theo các đường vân từ dưới cuống cánh hoa chạy dọc lên
• Khi hoa ban nở, cây sẽ còn rất ít lá, hầu như chỉ toàn hoa, tạo thành những cây kẹo bông lớn trên đường
• Mỗi khi có gió thổi qua lại có vài cánh hoa rơi lả tả theo gió, đẹp như cảnh chốn bồng lai

1. Kết bài

• Tình cảm của em dành cho cây hoa ban

Bài tham khảo 5:

1. Mở bài

• Cây mai vàng đặc trưng của miền Nam, dịp tết đến Xuân về, nhà nào cũng đều trang trí một cây hoa mai thật đẹp.
• Trang trí trong nhà là may mắn suốt năm cho cả gia đình.
• Hoa mai tượng trưng cho sự thịnh vượng và may mắn đến cho gia đình.

2. Thân bài: Tả cây mai

• Cây mai cao trên 2m, thân gỗ, mảnh khảnh và được chia thành nhiều nhánh.
• Lá cây mai nhỏ bằng hai ngón tay, tán luôn xòe rộng.
• Dáng mai không đẹp, màu xám.
• Khi trồng cây mai sẽ trang trí cho cây mai thêm xinh tươi như các câu đối Tết, bao lì xì, đèn màu,…rất đẹp và ý nghĩa.
• Tình cảm của tôi đối với mùa xuân đang về thật tuyệt đẹp biết bao!
• Màu vàng hoa hòa quyện với không khí của mùa xuân không khí về những ngày sum vầy vui vẻ đang đến gần gợi bao nhiêu cảm xúc.
• Hoa mai còn tượng trưng ngày tết, sự vui vẻ và đầm ấm của những ngày sum vầy gia đình.

3. Kết bài

• Hoa mai vàng đến là mùa xuân về, hoa mai tượng trưng cho mùa xuân, hạnh phúc, may mắn, sum vầy.
• Mỗi dịp Tết đến tôi cùng mẹ chăm sóc hoa mai và mong cho một mùa xuân mới đầy niềm vui và hạnh phúc mới.

Câu 2: Chia sẻ trong nhóm, thêm vào dàn ý đã lập: 

Từ ngữ gợi tả           Hình ảnh so sánh           Hình ảnh nhân hóa           ?

Trả lời:

Nhân hóa: Hoa sen thanh cao, trong trẻo, sống gần bùn nhưng chẳng hôi tanh.

PHẦN VẬN DỤNG

Câu 1: Thi kể một số loại bánh

1. Tên được đặt dựa vào cánh chế biến.
2. Tên được đặt dựa vào hình dáng.
3. Tên được đặt dựa vào nguyên liệu làm bánh.

Trả lời:

1. Bánh rán.
2. Bánh tai.
3. Bánh gai.

Câu 2: Nói 1 - 2 câu về loại bánh mà em thích.

Trả lời:

Bánh gai được làm từ lá gai. Bánh có hình vuông, được gói trong lá chuối, màu đen như tro.