Giáo án chuyên đề Sinh học 10 chân trời CĐ 3 Bài 12: Công nghệ ứng dụng vi sinh vật trong xử lí ô nhiễm môi trường

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN - HỌC SINH

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS quan sát hình 12.1, kết hợp nghiên cứu nội dung phần I.1, thảo luận nhóm đôi trả lời câu hỏi trong HĐ1, HĐ2, HĐ3

+ Dựa vào Hình 12.1, hãy phân tích các nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường đất.

+ Ô nhiễm môi trường đất đã gây ra những hậu quả gì đối với sinh vật và đời sống con người?

+ Hãy nêu nguyên lí chung của ứng dụng công nghệ vi sinh vật trong việc xử lý ô nhiễm môi trường đất.

- GV yêu cầu HS làm việc cá nhân, vận dụng vào các kiến thức đã học trả lời câu hỏi phần luyện tập : Hãy liệt kê các chất gây ô nhiễm môi trường đất tại địa phương em. Hãy liệt kê một số chế phẩm vi sinh vật xử lí ô nhiễm môi trường đất được sử dụng tại địa phương em. 

­Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS đọc thông tin mục I. 1 (tr.77) thảo luận, trao đổi và trả lời câu hỏi.

- GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện HS trả lời câu hỏi.

- GV mời HS khác nhận xét, bổ sung. 

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức, yêu cầu HS ghi chép các nội dung trọng tâm vào trong vở, GV chuyển sang nội dung mới.

I. Công nghệ ứng dụng vi sinh vật trong xử lí ô nhiễm môi trường đất

1. Ô nhiễm môi trường đất   

HĐ1.

HĐ2.

Ô nhiễm môi trường đất gây ra một số hậu quả cho sinh vật và đời sống con người:

- Thực vật sinh trưởng kém hoặc chết hàng loạt.

- Hệ sinh vật trong đất bị ảnh hưởng nghiêm trọng, thậm chí chết.

- Ảnh hưởng đến sức khoẻ con người, gia tăng các loại bệnh, tật, thiếu hụt lương thực, thực phẩm, gây nghèo đói.

2. Xử lí ô nhiễm môi trường đất bằng công nghệ vi sinh vật

HĐ3.

- Nguyên lí chung của ứng dụng công nghệ vi sinh vật trong việc xử lý ô nhiễm môi trường đất là vi sinh vật sản xuất enzyme phân giải các chất độc hại hoặc tạo các ion làm tăng, giảm độ pH đất. Hoạt động của hệ vi sinh vật trong đất giúp cho đất tơi xốp, thoáng khí, tăng độ phì nhiêu, ngoài ra nó còn góp phần làm cho thực vật sinh trưởng tốt hơn.

- Sử dụng các chế phẩm chứa vi sinh vật có thể giúp cải thiện, làm giảm ô nhiễm môi trường, nhờ đó hệ động, thực vật phát triển tốt, sức khoẻ con người được đảm bảo hơn.

- Ngoài ra, vi sinh vật còn có khả năng khử phèn, mặn và phân giải một số chất có ở phân bón vô cơ dư thừa trong đất.

* Luyện tập

– Chất thải công nghiệp: Trong quá trình sản xuất công nghiệp, các nhà máy liên tục xả chất thải ra môi trường. Một số doanh nghiệp vì không muốn hao tốn nhiều chi phí xử lý đã xả thẳng chất thải xuống sông, hồ xung quanh, dẫn đến ô nhiễm, gây ảnh hưởng không nhỏ đến đời sống của người dân và sinh vật trong khu vực.

– Chất thải sinh hoạt: Rác thải từ sinh hoạt, bao ni lông vứt xuống sông, biển hay cống dẫn đến ô nhiễm môi trường nước, bốc mùi hôi thối và làm chết sinh vật sống dưới nước. Thậm chí, những hộ gia đình ở ven sông còn vô tư xả các loại chất thải khác xuống sông như: Thức ăn thừa; Phân; Nước tiểu;….

– Hoạt động nông nghiệp: Trong quá trình trồng trọt, người ta thường sử dụng các loại thuốc trừ sâu, phân bón,…để bảo vệ và gia tăng năng suất cây trồng. Tuy nhiên, trong các loại hóa chất này lại chứa những thành phần độc hại. Chúng đi theo nước tưới, ngấm xuống mạch nước ngầm hoặc chảy ra ao, hồ, gây ô nhiễm nguồn nước.

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN - HỌC SINH

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV sử dụng phương pháp dạy học trực quan, yêu cầu HS tìm hiểu thông tin mục II.1 trong SGK, thảo luận trả lời câu hỏi 4, 5

+ Hãy phân tích công nghệ ứng dụng vi sinh vật trong việc xử lí nước thải và làm sạch nước

+ Dựa vào hình 12.2 và 12.3, hãy mô tả nguyên lí xử lí nước ô nhiễm theo công nghệ MBBR và AAO

+ Nếu dầu loang trên biển không xử lí thì sẽ gây ra hậu quả gì?

+ Hãy tìm hiểu các cách xử lý ô nhiễm do tràn dầu ở nước ta.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS đọc thông tin, quan sát Hình 12.2, 12.3 thảo luận, trao đổi và trả lời câu hỏi.

- GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện HS trả lời câu hỏi.

- GV mời HS khác nhận xét, bổ sung. 

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

GV đánh giá, nhận xét dựa trên kết quả làm phiếu học tập của HS

II. Công nghệ ứng dụng vi sinh vật trong xử lí nước thải và làm sạch nước

1. Xử lí nước thải và làm sạch nước

- Công nghệ xử lý nước thải dựa trên hoạt động sống của vi sinh vật, chủ yếu là các vi khuẩn dị dưỡng hoại sinh có trong nước thải. Nhờ hoạt động của các vi sinh vật này mà các chất hữu cơ gây nhiễm bẩn chuyển thành các chất vô cơ (như khoáng, CO₂, H₂O,...).

- Công nghệ xử lý nước thải được phân loại dựa vào hai tiêu chí sau:

+ Dựa vào sự có mặt của oxygen

+ Dựa vào quá trình sinh trưởng của vi sinh vật

HĐ4.

HĐ5.

2. Xử lí ô nhiễm do tràn dầu

- Công nghệ xử lí tràn dầu dựa trên nguyên lí phân huỷ dầu của các vi khuẩn. Enretech-1 là một trong những chế phẩm được sử dụng ứng cứu khẩn cấp cho các sự cố tràn dầu trên đất, xử lí tại chỗ đối với vùng đất cát bị nhiễm dầu. Enretech-1 vừa là chất thấm dầu, vừa là chất phân huỷ sinh học dầu.

HĐ6.

Dầu loang trên biển nếu không được xử lí sẽ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến các hệ sinh thái, nhất là hệ sinh thái rừng ngập mặn, cỏ biển, vùng triều bãi cát, đầm phá và các rạn san hô. Các vùng dầu loang làm giảm khả năng trao đổi oxygen giữa không khí và nước, lượng oxygen trong nước giảm, ảnh hưởng đến các sinh vật ở trong nước. Mặt khác, dầu loang chứa độc tố làm cho sinh vật bị chết hàng loạt, có thể phá huỷ cả hệ sinh thái trên biển.

Luyện tập

Các cách xử lý ô nhiễm do tràn dầu ở nước ta.

- Biện pháp vật lí: sử dụng bơm (phao quây dầu); bơm hút dầu.

- Biện pháp hoá học: sử dụng chất hấp thụ dầu; các chất phân tán dầu (hỗn hợp | hoá chất surface-active).

- Biện pháp sinh học: sử dụng chế phẩm Enretech-1.